Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Vanuit liefde terechtwijzen

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Vanuit liefde terechtwijzen

CONFRONTATIE OF CONVERSATIE MET PUBERS? [2]

9 minuten leestijd Arcering uitzetten

De jonge adolescent staat in zijn groei en ontwikkeling voor belangrijke opgaven. Omgekeerd staan ouders en andere gezinsleden voor de taak om hem of haar de ruimte en mogelijkheden te bieden deze taak te kunnen volbrengen. In aansluiting op de ontwikkelingsopgaven van de adolescentie zullen we nu stilstaan bij de opvoedingsopgaven die gevraagd worden van opvoeders. Vier opgaven willen we noemen: emotionele steun bieden, leeftijdsadequate grenzen stellen, het vervullen van een voorbeeldfunctie en het in gesprek gaan/blijven met de jonge adolescent.

Emotionele steun bieden
De emotionele steun die opvoeders aan adolescenten kunnen bieden, heeft vooral de functie om het voor de jongere minder moeilijk te maken om een nieuwe positie te bepalen ten opzichte van zichzelf, zijn leeftijdgenoten en zijn ouders. Een accepterende houding van ouders maakt het jongeren mogelijk om te kunnen experimenteren, zodat een nieuw waardensysteem ontwikkeld kan worden. Adolescenten ondergaan een sociaal-cognitieve ontwikkeling. De pas verworven cognitieve vaardigheden stellen hen in staat kritischer en afstandelijker dan daarvoor naar hun sociale omgeving te kijken. Regelmatig zijn ouders daarbij het eerste doelwit en worden kritisch aangesproken op de grenzen die zij hun kinderen stellen. Dit kan leiden tot diverse confrontaties. Kinderen die hun ouders verwijten dat zij hun kind niet begrijpen, en ouders die hun kinderen te kennen geven dat zij de ouderlijke zorg misbruiken en het ouderlijk huis en gezinsleven zien als een hotelverblijf.
Zonder jongeren in hun gelijk te stellen, want inderdaad hun levenswijze lijkt wel eens op een vluchtig hotelverblijf, zou ik toch ook hun kritische houding ten opzichte van de regels in het gezin onder de aandacht willen brengen. Hun houding kan ons als opvoeders ook aanscherpen in het nadenken over de gestelde normen en gehanteerde waarden in het gezin.
Welke opvoedingsdoelen beoog je als ouders? Waartoe dienen deze doelen; ligt er een ‘hoger’ doel aan ten grondslag? Kunnen de handelingswijzen verantwoord worden? Zijn de normen die gesteld worden daadwerkelijk in het belang van het kind, of …? Dit bespreekbaar maken zorgt voor begrip over en weer. Emotionele steun bestaat ook uit het bereikbaar zijn voor de kinderen. Een thuisbasis waarop zij kunnen terugvallen in hun zoektocht naar wie ze zijn en waar ze naartoe gaan. Soms lijken de jongeren heel zelfstandig en onafhankelijk, bijvoorbeeld als zij met leeftijdgenoten in de vakantie een vliegreis maken naar Turkije. Maar o wee, als u als ouder niet thuis bent, terwijl zij vanuit hun vakantieoord bellen met hun mobiele telefoon.

Leeftijdsadequate grenzen stellen
Herhaaldelijk kom ik in gesprekken met jonge adolescenten de vraag en behoefte tegen naar duidelijke grenzen, die zij het liefst toch willen horen van en merken aan hun ouders. Een veilige thuisbasis, van waaruit je het leven kunt verkennen en beschouwen, houdt in dat er structuur is. Een moederpoes voedt haar jongen op met haar pootjes zonder daarbij de nagels te gebruiken. Haar vijanden geeft zij een haal met haar nagels. Dat vind ik een mooi voorbeeld van opvoeden en regels stellen. Vanuit liefde terechtwijzen met het oog op de ontwikkeling van je kind. Ouder (en daarmee opvoeder) durven zijn. Betrokken zijn op het wel en wee van je kind en in de gaten houden waarmee het bezig is. Nagaan of het mogelijk niet aan de eisen van de maatschappij onderdoor gaat, zichzelf niet over- of onderschat en blijven zorgen voor de juiste attributen voor hun reis naar de volwassenheid. Er zijn heel wat jongeren die opgroeien in een ‘alles-kan-en-mag cultuur’. Deze jongeren zoeken hun ‘veiligheid’ elders, maar voelen zich vaak toch eenzaam en niet begrepen, omdat zij de veiligheid missen op de plek waar het geboden zou moeten worden. Een veilige thuisbasis kan niet zonder structuur en dus ook niet zonder het stellen van grenzen.

Het vervullen van een voorbeeldfunctie
Het blijft belangrijk om als ouders een positieve voorbeeldfunctie te vervullen. In de praktijk zie ik vaak dat ouders lijken te stoppen met opvoeden, en in die zin ook met het vervullen van een voorbeeldfunctie, als hun kinderen de adolescentiefase ingaan. Zij zien de omgang met hun jonge adolescent als een confrontatie en gaan deze dan ook het liefst uit de weg. Of zij menen uit het gedrag van hem of haar op te maken dat hij/zij geen belang heeft bij de visie en bemoeienis van ouders. In zekere zin is de invloed van ouders ook anders geworden door de toename van de invloed van leeftijdgenoten, en is de opvoedingsstijl minder opvallend geworden, maar dat schakelt nog niet de gehele opvoeding uit.
Vaak is het voor jongeren een verademing te horen dat hun ouders zelf ook vragen hebben gehad in hun eigen adolescentietijd; misschien wel dezelfde vragen als waarmee zijzelf nu zitten.
Wat bij het vervullen van een voorbeeldfunctie ook van belang is, is de mate waarin jezelf als opvoeder in het leven staat, de keuzes die je maakt en de prioriteiten die je stelt. Ondanks dat leeftijdgenoten voor de jonge adolescent steeds belangrijker worden, nemen zij wel waar hoe hun ouders in het leven staan en onttrekken daaraan ook de waarden voor hun eigen persoonlijkheid. Ben je als ouder transparant en echt (puur)?
Echtheid is een punt waar zij snel op afgaan. Kunnen ze diegene vertrouwen met wie zij van doen hebben? Handelt diegene ook naar wat hij/zij zegt? Worden ze serieus genomen en daadwerkelijk begrepen? Op die manier is er steeds meer sprake van een symmetrische relatie tussen ouder en jong-adolescente zoon/dochter. Confrontatie maakt plaats voor conversatie; gesprek tussen volwassen ouder en de jonge adolescente zoon/dochter. Daarom: deelgenoot worden is een eerste stap van confrontatie naar conversatie

In gesprek met de jonge adolescent
Wie oprecht met adolescenten communiceert, raakt onder de indruk van wat zij te bieden hebben. Vaak zijn wij als volwassenen geneigd om hen te voorzien van adviezen. Of we gaan direct in op de discussiepunten die zij noemen en zien het als aanval op onze welgemeende opvoeding. Vaak eindigen dergelijke gesprekken in conflicten.
Prof. W. ter Horst geeft in zijn boekje Wijs me de weg! een aantal vuistregels om de overgang van de basisschooltijd naar de vroege adolescentie zo goed mogelijk te laten verlopen. Zo noemt hij dat ouders niet te snel het vertrouwen in hun kind moeten verliezen. Wat in al die jaren is opgebouwd aan richtingsbesef, is zomaar niet verdwenen, ook al besluit het kind (voorlopig?) een andere weg te kiezen dan die ouders hebben gewezen. Ook hij gaat in op het gesprek met je kind, maar waarschuwt ervoor dat je geen hoge verwachtingen van een gesprek moet hebben als je voorheen nauwelijks iets met je kind deed. ‘Dan kun je erop rekenen dat het ook niets wordt als je ineens een ‘goed gesprek’ wilt hebben of met hen wilt bidden wanneer er problemen zijn’.
Luisteren en vertrouwen geven zijn belangrijke voorwaarden om tot echte conversatie te komen.

Jonge adolescent; kind van de kerkelijke gemeente
Opvoeden van kinderen is niet alleen maar een verantwoordelijkheid van ouders; opvoeden is ook een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid en dus ook een taak van de kerkelijke gemeente.
Prof dr. Micha de Winter noemt dat er meer publieke aandacht moet zijn voor het creëren van sociale verbondenheid met de jeugd. Hij stelt dat opvoeding niet alleen maar een verantwoordelijkheid van ouders is, maar dat opvoeden ook een gedeelde, gemeenschappelijke verantwoordelijkheid is. Vroeger was er de sociale controle vanuit de dorpsgemeenschap of vanuit de buurt. In onze huidige maatschappij is dat nauwelijks denkbaar. Het individualisme is ver doorgevoerd; ook zelfs binnen families. Ieder gezin heeft zijn eigen verantwoordelijkheid in het opvoeden. Bemoeienis van anderen wordt al snel als betuttelend opgevat. Echter, we delen met elkaar wel de zorg over ‘de jeugd van tegenwoordig’.
Binnen de kerkelijke gemeenten klinkt eveneens zorg. Hoe houden we jongeren vandaag de dag nog in de kerk? Hoe kunnen we hen gemotiveerd maken voor het gemeenteleven en meer nog: hoe kunnen wij ze beschermen tegen de sterke aantrekkingskracht van de maatschappij met haar diverse verleidingen? Hoe kunnen we jonge adolescenten voorleven in het christelijk geloof?
Dit zijn punten die spelen rondom de jongerengroep in zijn algemeenheid. Jeugdwerkleiders houden zich hiermee bezig om de kerkelijke gemeente zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor de jongeren. Geheel terecht, aangezien activiteiten voor jongeren aansluiten bij hun behoeften en ontwikkelingstaken. Leeftijdsgenoten spelen een significante rol in hun groei naar volwassenheid. Juist daar ligt een taak voor de kerk om jongeren deze sociale activiteiten en contactmogelijkheden te bieden.
Daarnaast speelt er ook de medeverantwoordelijkheid als gemeentelid. We zijn getuigen bij de doop van de kinderen in de gemeente en delen daarbij in de verantwoordelijkheid van de opvoeding van de kinderen van de gemeente. Dat houdt een zekere maatschappelijke opvoeding in die er in de buurt of in de dorpsgemeenschap niet meer is, maar nog wel in de kerkelijke gemeente kan blijven bestaan. Jeugdwerk is daarom zo ontzettend belangrijk. Ook gebed voor de jongeren is onmisbaar. We leggen de namen van de kinderen in Gods hand. Ook de namen van de kinderen uit de gemeente. We zijn immers getuigen geweest van hun doop!
In de Bijbel zien we dat de Heere Jezus ook in gesprek gaat met mensen van alle leeftijden, culturen, en dergelijke. Hij is oprecht geïnteresseerd in jong en oud en gaat de conversatie aan. God roept op om aan het nageslacht Zijn daden te vertellen, een gedenksteen op te richten en met de kinderen en jongeren mee te lopen in hun ontwikkeling en ze bij te schijnen wanneer hun weg donker wordt of aan te moedigen om te volharden in het geloof.

Confrontatie of conversatie?!
Is de omgang met de jonge adolescent in gezin en kerk een confrontatie of conversatie? We hebben gezien dat de adolescentiefase gepaard gaat met veel veranderingen op lichamelijk, psychologisch en sociologisch gebied. Er moeten veel ontwikkelingstaken vervuld worden om zo te groeien naar een stabiele persoonlijkheid. In deze fase ontwikkelt de jongere een eigen identiteit met een eigen waardensysteem.
Iedere ontwikkelingsfase, zo hebben we gezien in het model van Erikson, is niet los te zien van voorgaande fasen. Het doormaken van een positieve ontwikkeling in de vroege jeugd biedt een basis om uitdagingen en ontwikkelingstaken in volgende levensfasen aan te gaan. Hierbij is de interactie met de omgeving van elementair belang.
De invloed van leeftijdgenoten wordt steeds belangrijker, maar schakelt daarmee de rol van ouders en volwassenen niet uit. Sterker nog, om de overgangsfase naar de volwassenheid zo goed mogelijk te laten verlopen, zijn zowel emotionele ondersteuning, in de zin van begrip en openheid, alsook het bieden van ruimte om te ontdekken en te ontwikkelen zeer belangrijk. Gezin en kerk staan voor de uitdaging om in gesprek te gaan (en te blijven) met de jonge adolescent, te luisteren naar zijn/haar belevingen en ze op te dragen in gebed.
Ik hoop van harte dat de omgang met de jonge adolescent zich meer en meer gaat verschuiven van confrontatie naar conversatie.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 januari 2006

De Waarheidsvriend | 14 Pagina's

Vanuit liefde terechtwijzen

Bekijk de hele uitgave van donderdag 19 januari 2006

De Waarheidsvriend | 14 Pagina's