De hoogste politieke wijsheid

Een scherp debat tussen christenen in de plaatselijke politiek hoeven we niet direct te verwachten in Zutphen, Amsterdam of Utrecht. Het is juist in die plaatsen waarin vertegenwoordigers van christelijke partijen net wel of net niet (meer) een minderheid vormen, waar mensen die de betekenis van het christelijk geloof voor het openbare leven verder willen terugdringen, hun kans grijpen. Dat gebeurde onlangs in Harderwijk, waar een raadscommissie met het voorstel kwam het ambtsgebed af te schaffen. Nu de SGP haar enige zetel bij de gemeenteraadsverkiezingen kwijtraakte en het CDA twee zetels inleverde, was de enkele zetel extra voor de ChristenUnie onvoldoende om een confessionele meerderheid te behouden. En dan zijn liberaal denkende burgers er snel bij om de verkiezingswinst uit te buiten.

Bidden met liberalen en moslims?
Wie met (jongere) medechristenen hierover spreekt, vindt nogal eens begrip voor het standpunt dat een ambtsgebed in de raadszaal als een publieke uiting van afhankelijkheid aan God niet meer te handhaven is in een samenleving, waarin christenen hun getalsmatige meerderheid kwijtgeraakt zijn. Waarom moet je God bidden om Zijn zegen, als liberale of socialistische raadsleden de ogen ondertussen geopend houden? En hoe verhoudt zich de gezamenlijke erkenning van God tot een politieke situatie waarin ook aanhangers van de islam aanwezig zijn? Kortom, de betekenis van het ambtsgebed wordt vanuit deze werkelijkheid ook door christenen wel betrekkelijk geacht. En laat ik direct maar zeggen dit ónjuist te vinden. Minister Aart-Jan de Geus van sociale zaken denkt daar anders over. Hij zei over het ambtsgebed: ‘Als je de kring rondkijkt en niet iedereen doet mee, zou ik zeggen: doe dat dan ook niet. Bij een gezamenlijk gebed doe je net of de gemeenteraad gezamenlijk God aanroept.’
Dat is een teleurstellende positiekeuze van een minister die belijdend christen is, een standpunt dat overigens niet gedeeld werd door de CDA-fractie in de raad van Harderwijk. Daar sprak een raadslid over ‘een relatie tussen God en de overheid, die in de Nederlandse staat nog volop wordt erkend.’ De visie van De Geus zou erop neerkomen dat wellicht op Urk en nog een enkele plaats het ambtsgebed gehandhaafd kan worden.

Erkenning door de raad
Het reglement van orde van de diverse gemeenteraden meldt dat iedere vergadering met een door de voorzitter of een van de leden uit te spreken ambtsgebed aanvangt en eindigt. Het aantal gemeenten dat het ambtsgebed hanteert, is na de Tweede Wereldoorlog fors gedaald, al zijn actuele cijfers niet bekend. In 1950 werd het ambtsgebed nog in 624 van de 997 gemeenten en in zes provincies uitgesproken, in 1979 bleek uit onderzoek dat nog 474 van de toen 815 gemeenten het gebed in de raadszaal een plaats gaven, evenals vier provincies. Dit ambtsgebed heeft nooit gefunctioneerd als het uiten van een gezamenlijke overtuiging van alle negen, negentien of hoeveel raadsleden dan ook – en daar zit de misvatting van De Geus. Het gaat om de erkenning van de soevereiniteit van God, die uitgesproken wordt namens het geheel. Dan is er geen sprake van een gebed van de raadsleden met elkaar, maar van het besturend lichaam, dat aan het hoofd van de gemeente staat.

De Heere regeert
Het gaat om de woorden waarmee Psalm 99 inzet: 'de Heere regeert'. Die wetenschap is niet afhankelijk van de identiteit of de grootte van de verschillende raadsfracties, maar is een belijdenis van het geloof, die ook voor het publieke leven gevolgen heeft. Het bijbelse spreken over Gods regering heeft immers niet alleen betekenis voor de gelovigen, maar raakt alle volken, die in dezelfde psalm opgeroepen worden voor Zijn almacht te sidderen en Zijn ontzagwekkende Naam te loven. Deze Koning heeft immers een rechtvaardige orde vastgesteld, die de volken hebben te onderhouden.
Ds. H.G. Abma noemde de belijdenis dat de Heere regeert, ooit de hoogste politieke wijsheid. We mogen hopen dat allen die zich als christen voor de ordening van het publieke leven inzetten, dit beamen. Dan is het ambtsgebed geen formele opening of sluiting van een vergadering, maar staan beraadslagingen en besluiten in het kader van dienst aan de Schepper en blijven kerk en staat onderling verbonden, al is er onderscheiden verantwoordelijkheid.
Ondanks de ontkerstening die ook de Nederlandse kleinere steden en dorpen almeer bereikt, waardoor duizenden ongedoopten geen besef hebben van het bestaan van God, ligt er een roeping voor christenen om de afhankelijkheid van God onder woorden te brengen.

Troostvol
De belijdenis dat God regeert, spoort ons niet alleen aan tot de erkenning van Zijn Koningschap, maar is ook troostvol. Waar weerstanden tegen de Bijbel voortdurend aan het licht komen, mogen christenpolitici zonder krampachtigheid hun taak uitvoeren. Want God regeert. De moed zou zomaar verder in de schoenen kunnen zakken, als we bij voorbeeld kennis nemen van de voortdurende aanvallen op het bijzonder onderwijs. Of, wat moet je ermee als een prominent lid van D66 als fractievoorzitter Lousewies van der Laan met het onzinnige voorstel komt het verplicht te stellen dat alle brugklassers (!) moeten leren met condooms om te gaan? Geldt hiervan niet wat Psalm 2 noemt ‘het bedenken van wat zinloos is’? Omdat Christus gezalfd en met macht bekleed is, roept de dichter koningen op om verstandig te handelen en rechters van de aarde om zich te laten bestraffen. En hoe kunnen ‘koningen’, allen die verantwoordelijkheid dragen in het openbare leven, verstandig handelen, zonder dat daarom in het gebed gevraagd is?
Het is de crisis van deze tijd en van onze samenleving dat uitingen van christelijk leven zoals het ambtsgebed, hierin geen plaats schijnen te mogen houden. De kerk zelf heeft een taak om de maatschappelijke relevantie van het evangelie levend te houden. In de verkondiging zal het niet alleen kunnen gaan over de persoonlijke levensvragen, waarin de mens als zondaar gezet wordt voor het aangezicht van de Levende. De taak die christenen in het maatschappelijke leven hebben te vervullen, kunnen vanuit zoveel bijbelgedeelten uit het Oude en Nieuwe Testament aan de orde gesteld worden. Dat ervaren gemeenteleden op allerlei posten nodig te hebben. Zo is de eredienst ook plaats van toerusting om in de maatschappij te getuigen van Gods waarheid en mag de liturgie op straat doorgaan, vanuit het hart, de samenkomst van de gemeente.
Het gegeven dat de beleving van het geloof teruggedrongen wordt naar het eigen persoonlijke leven, heeft nog een ander gevolg. Dr. Henk Bakker heeft hierop gewezen in Ze hebben lief, maar worden vervolgd, de studie waarin hij ons christenleven vergelijkt met dat van de christenen in de tweede eeuw. Ik citeer: ‘Vanzelfsprekend resulteert geprivatiseerde geloofsbeleving in geprivatiseerde waarheidsbeleving. Wat voor mij waar is omdat ik het nu eenmaal zo beleef, hoeft voor een ander niet waar te zijn.
Geestelijke waarheid verbrokkelt ook naarmate het geloof privatiseert.’ Bakker komt hierdoor tot de uitspraak dat ‘privatisering van religie het geloof van zijn historische wortels afbreekt’. Hier is sprake van een proces dat de kaalslag van de christelijke identiteit versnelt. Als een deel van de gemeenteraad daarom voorstelt het ambtsgebed af te schaffen, omdat wie dit wil thuis maar moet bidden, is dit niet alleen een gevólg van de secularisatie, maar zal het de secularisatie ook versnellen! Dat mogen allen zich realiseren die een stem hebben in de besluitvorming over dit onderwerp.

Samenbindende waarde
We belijden in de kerk het geloof in verbondenheid met de kerk van alle tijden. We dragen onze op de Bijbel gebaseerde beginselen uit in een samenleving, die sinds vele eeuwen het stempel van de christelijke beschaving draagt, een stempel dat vaag geworden is. Juist in die context moeten we ons bewust zijn van de inhoudelijke betekenis en de samenbindende waarde van het ambtsgebed, dat meer is dan een relikwie uit de tijd dat veel Nederlanders nog een binding met de kerk ervoeren. De ontdekking daarvan begint bij christenen, die zien dat hun identiteit in het heden niet los staat van Gods bemoeienis met vorige generaties, met de Nederlandse cultuur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen