Amsterdamse contacten

In 2002 en 2006 volgden gezamenlijke open brieven van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond (GB) en de christelijke gereformeerde deputaten voor de eenheid van gereformeerde belijders. Daarin riepen de ondertekenaars kerkenraden op tot samenwerking en samenspreking op plaatselijk niveau. Tot dusver werd de vonk geen laaiend vuur. Hebben de meeste gemeenten genoeg aan zichzelf? Weten ze niet wat ze met elkaar aan moeten? In Amsterdam weten ze dat in ieder geval wel.
In de woning van ds. Chr. van Andel hangt een spreuk die de hervormde emerituspredikant samen met zijn christelijke gereformeerde collega ds. C.D. Affourtit voluit beaamt:
'Liefde is niet naar elkaar staren, maar samen in dezelfde richting naar buiten kijken.'
Toch begon de samenwerking in Amsterdam met een blik naar binnen. De Jeruzalemkerk telde begin jaren negentig nog slechts weinig catechisanten. Ds. Van Andel nam het initiatief om de catechese, met uitzondering van de belijdeniscatechisatie, in het vervolg samen met de Nederlands gereformeerden en christelijke gereformeerden te doen. Echter, de vervolggeschiedenis van de sindsdien opgebloeide contacten had alles te maken met 'in dezelfde richting naar buiten kijken'.
Vanaf de jaren zeventig was er aan de Jeruzalemkerk vanwege de Inwendige Zendingsbond (IZB) een evangelist verbonden. Toen de organisatie in de jaren negentig projectsgewijs wilde gaan werken, werd de samenwerking van de Jeruzalemkerk met de in een samen op wegproces verwikkelde Christelijke Gereformeerde en Nederlands Gereformeerde Kerken geïntensiveerd rond het evangelisatiewerk. 'Het mooie van onze samenwerking in Amsterdam is', aldus de inmiddels geëmeriteerde ds. Van Andel, 'dat er behalve het jeugdwerk niets uit nood is geboren. Op een natuurlijke wijze is de samenwerking gegroeid. We zijn werkendeweg steeds meer in elkaar gaan zien.'

Eenheid
Wat doet u zoal samen? Hebt u ook van 'bovenaf' dingen gestimuleerd?
Ds. Van Andel: 'Inmiddels zijn we bezig met het derde vijfjarige gezamenlijke missionair-diaconale project, ditmaal onder de noemer Thuiskomen. Zowel de bestuursleden als de vrijwilligers komen voor het merendeel uit de beide gemeenten. Het missionair-diaconaal project heeft een uitgebreid kinder- en tienerwerk met jongeren van een met name islamitische achtergrond. Er draaien verschillende clubs. Verder is er onder meer huiswerkbegeleiding. De bemensing kost veel moeite. Maar het project leeft wel zo in de gemeenten dat het telkens weer lukt. Verder staan mensen van buiten de stad, stagiaires en een partnergemeente in Voorthuizen ons bij. De kerkenraden komen jaarlijks tweemaal bij elkaar om alle gezamenlijke activiteiten te evalueren. Daaronder nemen de gemeentegroeigroepen een belangrijke plaats in. Rond Hemelvaartsdag houden we ergens in het land gezamenlijke gemeentedagen rond een bepaalde thematiek. Jaarlijks houden we een gezamenlijke advents- of kerstavondzangdienst, een paaszangdienst en een dienst op Hemelvaartsdag. Eerst hadden we ook een gezamenlijke middagdienst ter opening van het schooI- en studiejaar in september. Inmiddels doen we dat met negen gemeenten in het kader van Amsterdam in Beweging. Tot slot ruilen we jaarlijks twee kerkdiensten van predikant.'
Ds. Affourtit: 'Het ontstaan van de gemeentegroeigroepen is van bovenaf gestimuleerd. De samenstelling is onder meer gebaseerd op geografische herkomst. Deze groepen hebben een bredere doelstelling dan een bijbelkring. De leden eten samen en besteden ook aandacht aan onderling pastoraat en diaconaat. Wij proberen bovendien mensen zonder christelijke achtergrond na bijvoorbeeld een alphacursus in deze groepen op te vangen en te begeleiden.'

Merken gemeenteleden in de omgang met elkaar iets van de verschillende herkomst? Zijn er verschillen tussen de gemeenten?
Ds. Affourtit: 'De leden beleven eenheid. Beide gemeenten bestaan uit gereformeerde mensen die volop in deze tijd willen staan. Daarom verloopt de samenwerking ook soepel. In vakantietijd nemen we elkaar wel eens wat pastoraal werk uit handen. Dan merken we dat de mensen op dezelfde geestelijke lijn zitten. Er zijn wel kleine verschillen tussen de gemeenten, maar die zijn lastig te benoemen. Deels hangen ze daarmee samen dat de samenwerkingsgemeente De Bron voornamelijk bestaat uit gezinnen, de Jeruzalemkerk - naast jonge gezinnen - wat meer uit alleengaande hoger opgeleiden.'
Ds. Van Andel: 'De mensen denken en geloven niet zo verschillend. Van oudsher is de Hervormde Kerk een volkskerk. Dat is een mooie gedachte. Maar in de praktijk doen we er niet zoveel mee. De ambtelijke arbeid richt zich voornamelijk op de meelevende leden. Onze missionaire activiteiten, waaraan momenteel onze huidige predikant ds. B.T. Van der Graaf leiding geeft, betreffen niet alleen de kaartenbak. Wel is het zo dat we vanwege de algemene kerkenraad een jongeren-bezoekwerker in dienst hebben, die contact probeert te leggen met nieuw ingekomen jonge leden van de PKN. Ik vind het mooi dat zij gereformeerd vrijgemaakt is. Dat kan bij ons!'

Begrip
Hoe reageerden de kerkverbanden toen u de predikantenruil en gezamenlijke diensten bekendmaakte?
Ds. Van Andel: 'De verhoudingen met de algemene kerkenraad zijn goed. Over de samenwerking met afgescheiden kerken in het kader van Amsterdam in Beweging is het bij de vraag gebleven waarom wij juist dáár bondgenoten zochten. Wij hebben echter nooit enig commentaar gekregen op de predikantenruil of de gezamenlijke diensten. In onze Protestantse Kerk in Amsterdam krijgen we veel ruimte. Daarom konden we dat gewoon doen. Het is natuurlijk niet onze bedoeling regels aan onze laars te lappen. Men begrijpt dat wij uit zijn op de stimulering van het kerkelijk leven in Amsterdam.'
Ds. Affourtit: 'Onze samenwerking doet ook niets af aan de hartelijke verbondenheid met de verschillende kerkverbanden. Met de predikantenruil zijn we een jaar of vier geleden begonnen, omdat het van belang was voor de samenwerking. De kerkenraad is daar naar de classis toe open over geweest. De reactie was dat zij er formeel geen toestemming voor kon geven, maar wel begrip had voor onze situatie. Een kerkorde is ook bedoeld om wildgroei te voorkomen en structuur te geven aan het kerkelijk leven, niet om het te belemmeren.'

Gepasseerd station
Is volledige eenheid wel eens in beeld geweest?
Beiden: 'Daar is wel eens over gedacht door deze en gene, maar de kerkenraden hebben er nooit over gesproken. Allereerst zijn er geografische bezwaren. De afstand tussen de kerkgebouwen is behoorlijk, zeker in de beleving van wijkbewoners. Daar komt bij dat wij er geen voorstander van zijn het aantal kerken te verkleinen. Het is goed als er in elke buurt een kerk is. De Jeruzalemkerk heeft ongeveer 300 leden. Zorgelijk is de afname van het ledental van De Bron, die tegen de 250 leden telt, inclusief de kleine wijkgemeente in Noord. Op dit moment is het in ieder geval haalbaar zelfstandige gemeenten te blijven vormen.'

Hoe kijkt u aan tegen de oproep van het hoofdbestuur en de deputaten? Waarom is er voor de contacten eenzelfde traject uitgestippeld als voor eenheid met de Nederlands en vrijgemaakt gereformeerden , terwijl het 'nauwer samenleven' uiteindelijk beperkt blijft tot incidenteel gezamenlijke erediensten?
Ds. Affourtit (zelf deputaat): 'In het kader van de eenheid van de kerk juich ik de oproep toe. Die eenheid is gediend met herkenning, erkenning en samenwerking. Het is goed dat er in de kerk regelingen zijn. Voor ons in Amsterdam geldt echter dat wij al een traject hebben afgelegd. Deze regeling is voor ons een gepasseerd station. Verschillende elementen uit de regeling zijn bij ons in de loop der jaren aan de orde geweest. Maar wij zijn van de praktijk naar de regelingen gegaan. De samenwerking is gebaseerd op herkenning.'
Ds. Van Andel: 'Deze volgorde is volgens mij ook de juiste. Noem het maar oecumene van het hart. Als christenen vormen wij in Amsterdam slechts een kleine minderheid. Wij hebben elkaar hard nodig. In het kader van Amsterdam in Beweging is met negen gemeenten overigens wel doorgesproken over onder meer het schriftgezag en de toe-eigening van het heil. Een door mij tot een A4-tje samengevatte inleiding over het schriftgezag diende zelfs als verklaring van overeenstemming op de classis van een van de gereformeerde kerken.'
Ds. Affourtit: 'Een classis moet ook niet te veel eisen van een gemeente als het gaat om de vaststelling van eenheid die plaatselijk wordt beleefd. In mijn ogen is het een wonder dat de zo verdeelde Christelijke Gereformeerde Kerken elkaar tot op heden hebben vastgehouden. Deze eenheid vind ik waardevol. De afgescheiden kerken onderscheiden zich van de PKN doordat er in predikantencorps en kerkenraden geen echte vrijzinnigheid voorkomt.'
Ds. Van Andel: 'Het kerkverband heeft geen prioriteit in onze samenwerking. Wij hebben het altijd over De Bron en de ]eruzalemkerk, gemeenten die voluit in de lijn van het gereformeerd belijden staan, niet over de precieze kerknamen. Wat ik me afvraag is waarom zo'n oproep gepaard moet gaan met regelingen. De goede volgorde is: stimuleren, geboren laten worden en dan wildgroei voorkomen.'
Ds. Affourtit: 'Weliswaar gaat het om een regeling die gepaard gaat met voorwaarden, de bedoeling is uiteindelijk te laten zien hoe je als gemeenten tot nauwer kerkelijk samenleven kunt komen, hoe je zoiets aanpakt. Het is niet de bedoeling formalistisch met de regeling om te gaan. Als de volgorde in de plaatselijke praktijk afwijkt, heb ik daar niets op tegen.'

C.M. van Driel

Verschillende keren hebben de deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders van de Christelijke Gereformeerde Kerken en het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond zich tot de kerkenraden gewend om te stimuleren dat zij elkaar ter plaatse zoeken. Enkele jaren geleden gaven ds. J.P. Nap en ds. M.J Kater hun mening over de contacten in Zeist. Deze week ds. Chr. van Andel en ds. C.D. Affourtit in Amsterdam-West. Bijgaand artikel verschijnt deze week ook in De Wekker, het christelijke gereformeerde kerkblad.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen