Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Met en zonder antenne

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Met en zonder antenne

Ouderling is voor Eleos soms beter contact

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Was het maar waar dat de predikant een deskundig aanspreekpunt voor de geestelijke gezondheidszorg is. Het zou goed zijn als de cliënt aan een instelling als Eleos zelf een contactpersoon uit de gemeente aanwijst. Dat hoeft geen predikant te zijn.

Het gros van de ambtsdragers heeft weinig zicht op de noodzaak zich te verdiepen in het werk van de geestelijke gezondheidszorg, laat staan in de relatie die het pastoraat hiermee kan hebben, schrijft drs. P.J. Vergunst in het laatste nummer van De Waarheidsvriend. Hij heeft het over de plaats van Eleos binnen het pastoraat. Een van zijn stellingen is dat de geestelijke gezondheidszorg in het pastoraat een beperkte plaats inneemt. Ik herken dit als een terechte constatering.
Alleen maakt hij vervolgens een uitzondering voor de predikant: 'Mede hierdoor moeten we voor de deskundigheid op het gebied van psychische problematiek vooral naar de professionele kracht kijken, de predikant.' De predikant wordt volgens hem in staat geacht vanuit een beroepsperspectief naar de problematiek te kijken; hij heeft een academisch denkniveau om in te schatten wat in een complexe situatie gedaan moet worden. Hij is dan ook het professionele aanspreekpunt voor Eleos en andere instellingen voor geestelijke gezondheidszorg.

Antenne
Ik heb hier vragen bij. Was dit maar waar! Moeten we niet eerlijk zeggen dat er verschillende soorten predikanten zijn? Zij met een antenne voor psychische problematiek en zij zonder die antenne? En dat ouderlingen en diakenen of vertrouwenspersonen in de gemeente nogal eens beter zijn toegerust als het gaat om kennis van psychische problematiek dan de predikant?
Bovendien ben ik zelf niet positief over dat wat ik in mijn opleiding heb meegekregen aangaande pastoraat en hulpverlening. Laten we maar heel eerlijk zeggen dat universitair geschoolde predikanten wat betreft psychische vraagstukken te weinig bagage hebben meegekregen.
Ik zou er dan ook voor willen pleiten dat er voor Eleos ruimte is om ook te investeren in een goed contact met de wijkouderling of diaken van de cliënt of met de vertrouwenspersoon in de gemeente van de cliënt (klaagpersonen PPH). Ik besef dat dit natuurlijk ook afhangt van de mogelijkheden die er binnen een gemeente zijn. In afgescheiden kerken zijn de ouderlingen vanouds meer aanspreekpunt voor pastoraat en hulpverlening, vanwege het tekort aan predikanten binnen het eigen kerkverband. Is dit misschien de reden waarom tijdens de themadag die Eleos onlangs organiseerde vooral ambtsdragers uit deze kerken aanwezig waren?
In hervormde gemeenten ligt de verantwoordelijkheid voor het pastoraat vanouds bij de predikant. In de loop van de tijd is daarin verandering gekomen en tegenwoordig worden er steeds meer wijkteams gevormd, bestaand uit ouderlingen, diakenen, bezoekbroeders en -dames. Ook dan geldt dat dit niet altijd vertrouwenspersonen of ambtsdragers met feeling voor psychische problematiek zullen zijn. Als de predikant het daarom beter acht zelf het aanspreekpunt te zijn voor de hulpverlening, is dat prima. Maar vindt hij dat hij hiervoor zelf te weinig antenne heeft, laat hij hiervoor dan iemand anders in de gemeente binnen of buiten het ambt vragen.

Ambtsgeheim
Van belang is dan natuurlijk wel dat de predikant bereid is pastorale informatie met de andere ambtsdragers of de vertrouwenspersonen te delen. Ik merk daarin bij mijzelf een bepaalde ontwikkeling. De eerste jaren van mijn predikantschap was ik geneigd om informatie over een gemeentelid dat in de hulpverlening zat niet met de kerkenraad te delen. Ik was bang dat gegevens op straat zouden komen, zeker in plaatsen met een dorps karakter, en hechtte veel belang aan het ambtsgeheim. In de loop van de tijd ervoer ik het ambtsgeheim echter niet alleen meer als een veilige bescherming, maar ook als lastig. Er was soms sprake van verschillende belangen - bijvoorbeeld van dader en slachtoffer, van verschillende huwelijkspartners. Het is soms noodzakelijk dat verschillende 'pastores' ingeschakeld worden om elk van de pastoranten recht te doen.
Daarnaast waren contacten met gemeenteleden zo langdurig en intensief dat er veel tijd in ging zitten, waardoor andere vormen van pastoraat onder druk kwamen te staan. Bovendien kwamen er in de loop van de jaren steeds meer contacten bij, zodat het op een gegeven moment wel erg veel werd. Een nadeel was ook dat er geen beroep kon worden gedaan op de kracht en de steun van de gemeente in meeleven en voorbede, omdat ik als enige van de nood van de

Dit is een reactie op het artikel Bid en/of werk van drs. P.J. Vergunst in De Waarheidsvriend van vorige week.

pastorant op de hoogte was. Daarom ben ik zelf steeds meer gaan delen met de pastorale wijkouderlingen, zodat ook zij op de hoogte waren en we onze bezoeken op elkaar konden afstemmen. Natuurlijk gebeurde dit altijd in overleg met het betrokken gemeentelid. Ik heb weinig meegemaakt dat gemeenteleden vonden dat alleen ik als predikant bepaalde dingen mocht weten. Ze waardeerden het juist positief dat door het delen met de andere ambtdragers er beter met hen kon worden meegeleefd.

Intake-formulier
Leidt bovenstaand voorstel niet tot onoverzichtelijkheid? Immers, voor persoon X en persoon Y en persoon Z uit dezelfde gemeente kunnen verschillende personen pastoraal verantwoordelijk zijn.
Dit zou voor Eleos betekenen dat ze met verschillende personen uit één en dezelfde gemeente contact zou moeten hebben als het gaat om overdracht en afstemming. Is dit niet ondoenlijk? Ik denk van niet. Op een intake-formulier kan de cliënt aangeven welke persoon uit de kerk voor hem afhaar contactpersoon is. Ook is het altijd mogelijk om de predikant en/of wijkouderling in te vullen. Het voordeel van een eigengekozen contactpersoon is dat de betrokkenheid vanuit het pastoraat op de cliënt hoog kan zijn. Het nadeel hiervan kan zijn, zeker rondom conflictsituaties, dat cliënten iemand kiezen die bij voorbaat aan hun kant staat, terwijl het juist goed zou zijn om een meer objectieve blik van iemand op de situatie te hebben. Het voordeel van een algemeen contactpersoon, zoals de predikant of wijkouderling, is dat hij in breder verband voor de cliënt kan opkomen. Alleen, deze kent soms de problematiek niet. Is de oplossing misschien: beide soorten contactpersonen noemen? Dan kan Eleos zelf een keuze maken.

Taak
Willen wij dat de plaats van Eleos, en van de christelijke hulpverlening in het algemeen, in het pastoraat wordt vergroot - en dat is op grond van het bovenstaande inderdaad wenselijk - dan hebben predikanten hierin een duidelijke taak. Heel concreet denk ik aan het toerusten van ouderlingen en ook diakenen in het omgaan met specifieke thema's in het pastoraat. Dit zou kunnen gebeuren tijdens consistorievergaderingen of tijdens een van de vergaderingen van het wijkteam.
Thema's als Geloof en depressiviteit , Geloof en borderline' pastoraat rond huwelijk en seksualiteit, pastorale zorg bij verslaving en incest kunnen dan aan de orde komen. Liefdevol oog en open oor, een handboek pastoraat in de christelijke gemeente van H.C. van der Meulen, kan hierbij uitstekend dienst doen. Predikanten hoeven niet zelf zulke avonden te leiden. Een avond over borderlineproblematiek kan bijvoorbeeld het beste worden verzorgd door iemand die daar verstand van heeft.
Laten we als predikanten tegelijk ook gemeenteleden die wij daarvoor geschikt achten, wijzen op de mogelijkheid een cursus bij de stichting PPH in Veenendaal te volgen. Zo kunnen deze gemeenteleden op den duur hun eigen plek in de gemeente ontvangen en in bepaalde vormen van pastoraat worden ingezet.

Plaats voor gebed
Ik ben dankbaar dat Eleos de komende jaren de vensters tussen pastoraat en psychiatrie wil open zetten. Tegelijk hoop ik dat Eleos de eigen identiteit in het werk meer een plek zal geven. Het is zeker waar dat pastoraat en hulpverlening elk hun eigen karakter hebben, maar van een boedelscheiding kan geen sprake zijn. Drs. P.J. Vergunst meent dat 'de psychiater niet gaat bidden en de predikant zich verre houdt van therapeutisch gedrag'. Mijns inziens is het goed als de predikant in zijn gesprekken ook van enig therapeutisch inzicht blijk geeft. Laat hij gerust tijdens een studieverlof zijn kennis van psychologie en psychiatrie vergroten.
Maar ook de christelijke hulpverlener zal zijn identiteit moeten inbrengen in het gesprek en zal kennis van de kerkelijke en theologische kaart van Nederland moeten hebben. Ik zie het gevaar dat het gebed als een vrome saus in de therapie kan werken en dat in het gebed een bepaalde richting kan worden gegeven en dingen kunnen worden toegedekt. Maar ik vraag me tegelijk af waarom evangelische hulpverlening dit wel deel van de therapie laat uitmaken. Zou er niet ook een goed gebruik van bijbellezen en bidden mogelijk kunnen zijn? Laat er daarom aan het begin van een behandeling ook een inventarisatie van de verwachtingen zijn. En laten we in ieder geval niet vergeten om voorbede te doen voor onze cliënten, zowel in de organisatie van Eleos als in de kerken.

P. Nobel

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 22 maart 2007

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Met en zonder antenne

Bekijk de hele uitgave van donderdag 22 maart 2007

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's