Drinken uit de bron

 Uitgave over gebedsleer Calvijn, nuttig voor meditatie

Jaren geleden typeerde iemand de geloofscrisis van onze tijd als een gebedscrisis. Ik vond dat een typering die te denken geeft. Ondanks alle religiositeit moet je toch zeggen dat de heilzame kennis van de Naam van de God van Israël wegsijpelt uit ons volksleven. Daarmee komt ook het gebed in de gevarenzone.
Tenminste als we onder gebed meer verstaan dan zelfbespiegeling. Bidden naar bijbels besef is drinken uit de Bron, is spreken met God, Die ons in Christus Zijn Naam heeft bekendgemaakt. De Bijbel is vol van dat gesprek. Ik denk dan allereerst aan het gebe- . denboek van Israël, de Psalmen, maar ook aan de omgang van Jezus met Zijn Vader, aan de apostolische vermaningen om te volharden in het gebed.
Daarnaast is het goed in de leer te gaan bij de geschiedenis van de kerk, met name de geschiedenis van de praktijk van de godzaligheid of, zoals we tegenwoordig zeggen: de spiritualiteit. Helaas is dat woord verworden tot een containerbegrip, waar ieder een eigen invulling aan geeft. Spiritualiteit in gereformeerde zin is bijbelse vroomheid. Het is voor de gereformeerde theologie en prediking kenmerkend dat zij niet alleen gegrond is in de Schrift maar ook daardoor gevoed wordt.

Vroomheid
De geschriften van de kerkhervormer Calvijn vormen daarvan een boeiend getuigenis. Calvijn heeft in preken, commentaren, maar ook in zijn hoofdwerk, de Institutie, veel geschreven over het gebed. Daarnaast moeten we zijn liturgische geschriften niet vergeten, alsmede de gebeden waarmee hij zijn preken placht te besluiten. Die aandacht voor het gebed is niet vreemd. Immers theologie en prediking zijn bij de hervormer van Genève verbonden met vroomheid, om het met Calvijns eigen woorden te zeggen: 'de met liefde verbonden eerbied voor God, die door de kennis van zijn weldaden tot stand wordt gebracht.' Kennis van God en kennis van onszelf zijn daarbij nauw verbonden. Ze is bovendien helemaal gericht op Christus. Door Hem kennen wij de Vader. Het is de Heilige Geest Die ons verbindt met Christus. Deze centrale noties ten aanzien van het werk van de Vader, de Zoon en de Geest doortrekken de werken van Calvijn.
Nu heeft niet iedereen de werken van Calvijn bij de hand. We zijn daarom dankbaar dat prof.dr. A. de Reuver voor de Willem de Zwijgerstichting een brochure wilde schrijven over de gebedsleer van Calvijn. Op boeiende wijze schetst de schrijver een aantal aspecten van Calvijns gebedsleer. Ik noem de titels van enkele hoofdstukjes: Gebed als hand en band; de grond van het gebed; de Geest en het geloof; gebed en vrijmacht.
In de laatstgenoemde paragraaf gaat De Reuver in op het spreken van Calvijn over verkiezing en voorzienigheid. Voor velen altijd weer een steen des aanstoots. Ontneemt dat niet de mogelijkheden om te bidden? Als alles al onwrikbaar vaststaat door Gods besluiten, waarom zou je dan nog bidden? Kun je dan zeker zijn van een horend en verhorend God?
Toch is dat een misverstand. Voor Calvijn is Christus de spiegel waarin we onze verkiezing aanschouwen. De verkiezende God heeft zich in Christus geopenbaard en spoort ons aan om in gebed en dankzegging tot Hem te gaan. Wat Gods voorzienigheid betreft, dat is geen zaak van logische speculatie, maar een gebeuren waarin de Heere de mens betrekt. We zouden kunnen zeggen: Gods leiding wordt beleefd en beleden in de omgang met God.

Regelmaat
In kort bestek komt er in deze brochure veel aan de orde. De schrijver geeft ook aandacht aan wat Calvijn zegt over boete, dankzegging en voorbeden, alsook over de opbouw van het gebed - wezenlijk voor de liturgie en de eredienst, de openbare gebeden - en de gebedstijden. De reformator pleit voor regelmaat. Kenmerkend is ook de soberheid die Calvijns gebeden kenmerkt. Gebeden mogen geen verhandelingen zijn. God is in de hemel, wij zijn op aarde. Die afstand zullen we altijd weer moeten beseffen als we naderen tot Hem.
Gezien het onderwerp en de omvang van de brochure heeft de schrijver zich moeten beperken.
Men kan de vraag stellen: wat draagt bezinning op de gebedsleer van Calvijn bij aan de vragen die er vandaag de dag rijzen alsook aan de praktische bezinning op het gebed vanuit evangelische kringen? In hoeverre is hij vandaag nog actueel?
Dr. De Reuver gaat aan het slot van zijn verhandeling daarop in. Naar zijn overtuiging kan ook de huidige, zo zwaar aangevochten gebedspraktijk rijpe en rijke vruchten plukken van het onderricht van de hervormer. Te wijzen is op de betekenis van Gods beloften als grond en als grens van

N.a.v. A. de Reuver:
Calvijns gebedsleer. Een spiegel van zijn spiritualiteit.
Uitg. Willem de Zwijgerstichting , Enschede; 56 blz.; € 4,30.

ons bidden. In onze belevingscultuur is het goed om op de vaste bodem van Gods verbondsbeloften te wijzen. Temeer omdat leven uit de beloften de ware bevinding kenmerkt.
Van betekenis voor onze tijd is ook de meditatieve omgang met de Bijbel. Waar die verschraalt, taant ook het gebed. De drukte van het bestaan, de veelheid waarin we in onze tijd gevaar lopen ons te verliezen, kunnen al snel leiden tot biddeloosheid. Om te bidden is stilte en concentratie vereist.
Onmisbaar is de leiding van Gods Heilige Geest, Die ons terugwerpt op het Woord. In aanvechting en twijfel is dat de enige vluchtweg. 'Het komt er dan op aan de Stem van God in Christus meer te laten gelden dan de stemming van ons hart', zegt de schrijver. Terecht wijst hij ook de brede actieradius en de grote draagkracht in het bidden. De hele wereld komt in de binnenkamer in het vizier. Ik moest denken aan het bekende woord van - ik meen - Gunning: 'God regeert de wereld door de gebeden van zijn kinderen.' Wie bidt blijft een afhankelijk mens. Bidden is en blijft bedelen bij de Bron. In vertrouwen en verwachting.

Gespreksvragen
Het mag duidelijk zijn dat dit heldere boekje goede diensten kan bewijzen zowel voor persoonlijke meditatie als bespreking in kringen. Wat dat laatste betreft, op de website van de stichting, www.willemdezwijgerstichting.nl is een aantal gespreksvragen te vinden ten dienste van gespreksgroepen. Ook voor nadere gegevens met betrekking tot de stichting alsmede andere nog verkrijgbare publicaties verwijs ik graag naar de website. En wie Calvijn zelf er op wil naslaan, achterin het boekje zijn noten opgenomen waarin verwezen wordt naar de werken van Calvijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen