Eenheid en verscheidenheid

Eenheid en verscheidenheid
Ds. Teeuw noemt de verschillen die er tussen de diverse gemeenten onderling zijn, alsook binnen één en dezelfde gemeente: liturgische kwesties, jeugd- en kindernevendiensten, de positie van de vrouw in de gemeente, de prediking, kleding tijdens de diensten, de vrouw in het ambt, dogmatische verschillen en ethische kwesties, zoals omgaan met samenwonenden en standpunten ten aanzien van praktiserende homoseksuelen die toegang vragen tot het Heilig Avondmaal. Wanneer standpunten tegenover deze zaken sterk verschillen, kan dit tot heftige emoties en de nodige commotie leiden.
Hoewel het boekje vooral geschreven is met het oog op 'onze' gemeenten, kunnen ook andere kerkgenootschappen zich, denk ik, heel goed in de geschetste situatie herkennen, zij het dat het een en ander wel vertaald moet worden naar de verschilpunten die in het eigen kerkverband leven.

Doorgaande lijn
Na een verkenning van de situatie wordt er vanuit de kerkgeschiedenis gekeken naar wat gezegd wordt over de eenheid en de verscheidenheid in de gemeente. Mannen als Luther, Calvijn, Bucer, W. à Brakel, Kuyper, Hoedemaker, Cyprianus en Augustinus passeren de revue. Elk hoofdstuk wordt afgesloten met samenvattende conclusies, die kort en bondig aangeven wat wij van genoemde mannen kunnen leren. Dat maakt het boekje prettig leesbaar en zeer overzichtelijk.
Onmisbaar is het hoofdstuk waarin onderzocht wordt wat de Bijbel over eenheid en verscheidenheid zegt. Daarbij komen zowel het Oude als het Nieuwe Testament aan de orde. Prachtig is het om te lezen dat de eenheid van Gods volk en van de kerk gegrond is in de eenheid van Gods Naam.
Heel mooi laat ds. Teeuw de doorgaande lijn in de Bijbel zien. De Heere Jezus grondt de eenheid van de gemeente in de eenheid die er is tussen de Vader en de Zoon. Paulus benadrukt de eenheid van de gemeente, omdat zij het lichaam van Christus is. Laat dat maar eens eerst goed tot ons doordringen voor we het wagen om de eenheid te verbreken!

Juiste houding
In het laatste deel geeft de auteur enkele handreikingen om op een goede wijze met de verscheidenheid om te gaan. Hij pleit voor eerlijk naar elkaar luisteren, zowel door gemeenteleden onderling alsook binnen de kerkenraad. De juiste houding is daarbij van groot belang.
Terecht merkt hij op dat de eenheid nooit ten koste van de waarheid mag gaan. Maar als men samen staat op dezelfde bodem, mogen en kunnen zaken die niet direct van levensbelang zijn open en eerlijk besproken worden. Duidelijk kiest de schrijver een bepaalde positie: een liturgie dicht bij Calvijn. Dat betekent voor hem: zoveel mogelijk op de Schrift zelf geënt. Niet voor niets geeft hij in een excurs een samenvatting van de opvattingen van deze reformator ten aanzien van de liturgie. De schrijver benadrukt het belang van een duidelijke, gereformeerde identiteit van de gemeente. Een helder beleidsplan kan helpen 'om belangrijke zaken te benoemen, zodat de gemeenteleden weten waar men met elkaar voor staat.

Evangelisch gedachtegoed
Ds. Teeuw acht het ook van groot belang om in een eerlijke ontmoeting aan gemeenteleden die evangelische elementen de gemeente willen binnendragen de gerefor­meerde leer uit te leggen. Verder geeft hij de overweging mee dat een kerkenraad die liederen laat zingen waarin het evangelische gedachtegoed doorklinkt, wel wat aan de gemeente uit te leggen heeft.
In het boekje wordt duidelijk gemaakt dat de kerkenraad en de predikant een cruciale rol spelen in het bewaren van de eenheid van de gemeente. De prediking, het pastoraat en de catechisaties zijn de plaatsen waar de gereformeerde prediking plaatsvindt en uitgelegd en toegelicht kan worden. Door gesprek en uitleg zal er meer begrip komen voor de wijze waarop de kerkenraad het gereformeerde gedachtegoed tracht te bewaren.

Te kort
Collega Teeuw heeft met zijn bijdrage in de Artios-reeks de gemeenten een grote dienst bewezen. Kerkenraden doen er goed aan het te bespreken. De vragen die in het boekje zijn toegevoegd, kunnen daarbij dienst doen, al zal men er een verstandige keuze in hebben te maken.
Veel wordt in kort bestek geboden, hoewel veel ook weinig kan zijn. Soms zou je willen dat er iets minder geboden werd, maar wel wat meer uitgediept. Als bijvoorbeeld één van de samenvattende conclusies van het hoofdstuk over Cyprianus is dat de eenheid van de kerk zeer belangrijk is en dat scheurmakerij een ernstige zonde is, zal vrijwel iedereen die conclusie beamen en toch het eigen kerkelijke standpunt vasthouden. Soms is het gebodene iets te kort om er veel mee te kunnen doen.

Soortelijk gewicht
Na lezing van het boekje zou ik graag wat meer gehoord hebben over de verscheidenheid in geloofsbeleving in het Oude Testament. De verwijzing naar de verscheidenheid binnen de Psalmen lijkt me iets te weinig en ook wat gemakkelijk. Het onderscheid tussen bijvoorbeeld boeken als Prediker en Spreuken tegenover de profetische literatuur lijkt me een veel groter onderscheid. Graag had ik de verscheidenheid in geloofsbeleving wat concreter uitgewerkt willen zien.
Twee vragen heb ik aan de schrijver.
In de eerste plaats: raakt onze problematiek aan die van de tijd van het Nieuwe Testament, met de geweldige vraag hoe de gelovigen uit de heidenen binnen de gemeente een plaats kunnen krijgen? Met andere woorden: zijn onze problemen nu werkelijk van hetzelfde soortelijke gewicht als de verschillen waar de apostelen in het Nieuwe Testament mee geworsteld hebben?

Schamen
Deze vraag kwam bij me op juist omdat de problematiek die in het boekje wordt aangesneden zich niet zozeer toespitst op het staan in een plurale kerk als de Protestantse Kerk in Nederland, maar zich vooral concentreert op verschillen binnen Gereformeerde Bondsgemeenten. Moeten wij ons niet schamen dat we onze verschillen dikwijls veel te veel opblazen? Daarmee wil ik niet zeggen dat bijvoorbeeld liturgische kwesties niet van belang zijn, maar vraag ik me wel af of we met onze vragen ons op hetzelfde niveau bevinden als waar het in het Nieuwe Testament over gaat. Anders gezegd: moeten wij onze problemen in het licht van het Nieuwe Testament niet leren iets meer te relativeren?
We zouden zelfs de vraag kunnen stellen of we door onze positie als Gereformeerde Bondsgemeenten niet te weinig vragen op ons bord krijgen, en of de vragen waar wij mee worstelen wel moeilijk genoeg zijn. Wat weten wij bij voorbeeld af van integratie van ex-moslims binnen onze gemeenten?

Weerbarstige werkelijkheid
Een tweede vraag is: wordt in het boekje voldoende aandacht besteed aan de weerbarstige werkelijkheid? Wat kan er een liefdeloosheid zijn, een weigeren om naar elkaar te luisteren. Hoe dikwijls kan binnen een gemeente niet over en weer een geest van veroordeling te vinden zijn. Een pleidooi om de liefde na te jagen is dan weliswaar voluit bijbels, maar de vraag is: hoe geef je leiding aan het omgaan met verschillen als de liefde ontbreekt en broeders en zusters van hetzelfde huis (!) nauwelijks bereid zijn om naar elkaar te luisteren?
Deze vragen nemen echter mijn waardering voor de studie van ds. Teeuw niet weg. Ze zijn bedoeld om de schrijver en onszelf te stimuleren de eenheid van de gemeente nog eens te doordenken, niet alleen vanuit Christus, maar ook vanuit het vernieuwende werk van de Heilige Geest. Hij maakt nederig en brengt mensen tot werkelijke eenheid in Christus.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen