BOEKBESPREKING

E. Hofman:
Crisis in de kerk. De Nederlandse Reformatie in de spiegel van tachtig schriftuurlijke liederen.
Uitg. Groen, Heerenveen; 420 pag., € 29 95.
In het licht van de reformatieherdenking is het een goede zaak de aandacht te vragen voor een bundel schriftuurlijke liederen uit de zestiende eeuw, samengesteld en hertaald door Bert Hofman. Het is hem toevertrouwd. Zijn deskundigheid bleek bij zijn promotie in 1993 op het gebied van het zestiende-eeuwse religieuze lied.
In het Vooraf en het Nawoord ontvangen we veel gegevens over achtergrond en ontstaan van de liederen, over de dichters en de betekenis van deze poëzie, die het prille begin vormen van de protestantse cultuur van ons land. We lezen over de beschamend kleine belangstelling voor deze liederen in de loop van de eeuwen.
Ook de motivatie van de samensteller wordt duidelijk. De liederen vertegenwoordigen een grote literair-, kerk- en cultuurhistorische waarde. Deze kostbare schat mag niet onder het stof blijven. Ze is een bron waaruit geput kan worden voor een fundamenteel gesprek met de kerk van Rome. Een gesprek om de liefde voor de kerk van Jezus Christus en de gezamenlijke wil de eenheid in geloof en waarheid te herstellen en te bewaren. Aan het slot van het nawoord legt Hofman verantwoording van zijn werkwijze af. Het resultaat is een wetenschappelijk verantwoorde bloemlezing waar we uren in kunnen doorbrengen. ‘Oude poëzie heeft iets weg van een diepvriesproduct: ze maakt een verstijfde indruk. Om er iets mee aan te vangen moet ze ontdooid worden. Is dat eenmaal gebeurd, dan blijven smaak en geur nog kersvers, alsof de liederen pas gisteren ingevroren werden.’ Wie de liederen leest ruikt de lucht van brandstapels; is getuige van de ellende die de christenen vanwege hun keus voor de ‘nieuwe leer’ te verduren krijgen. Als lezer waan je je soms onder ‘een lucht van wind en wolken zwart’. Apocalyptisch. Getuige ben je van de intense vreugde vanwege de verlossing van de misstanden en het bedrog van de oude kerk. Het Hooglied biedt inspiratie om de blijdschap uit te drukken. De liefde van Christus vervult veler harten en lof- en dankliederen stijgen op. De protestanten van het eerste uur laten via deze liederen in hun hart kijken. De innerlijke strijd met hun ‘oude mens’ komt aan de orde. Het zoeken naar een bijbelse levensstijl, met Christus als voorbeeld. De tachtig liederen – er zijn er nog meer dan elfhonderd! – zijn thematisch gerangschikt. In eenentwintig afdelingen krijgen we een goed zicht op het christenleven van de protestanten van het eerste uur. Elke afdeling (hoofdstuk) wordt kort en bondig ingeleid en samen vormen ze zo een prachtige eenheid.
Bij het doornemen van deze bundel verging het mij als bij het lezen van de bundel Overysselsche Sangen & Dichten van Jacobus Revius. Deze poëzie is onmisbaar voor het rechte verstaan van datgene wat de Reformatie en ook de Nederlandse Belijdenisgeschriften en de klassieke liturgische formulieren belijden. Om de spiritualiteit van de Reformatie op het spoor te komen, moeten we verder gaan dan de bestudering van de leerstellige werken. (Lied-)Dichters hebben toch altijd een bijzondere gave. Wat je soms echt wilt zeggen is het beste uit te zingen. Een spiegel voorgehouden te krijgen om te zien of we werkelijk hervormd-gereformeerd zijn, is nooit verkeerd.
Daarom: ad fontes! Terug naar de bronnen van de Reformatie. Daartoe behoren ook de schriftuurlijke liederen. Bij dirigenten, musici en kamerkoren binnen onze gezindte leg ik het verzoek neer om een cd te laten verschijnen met daarop onder andere deze liederen. Misschien kan Sjaak Bezemer hier het voortouw nemen. Hij is het die voor dit boek de teksten en de melodieën op elkaar afstemde. Ze zijn achterin het boek opgenomen. Een lp rondom Jacobus Revius’ gedichten en liederen kan als voorbeeld dienen.

A. Baas, Alblasserdam

Frans Willem Verbaas:
Engelenwoede.
Uitg. Mozaïek, Zoetermeer; 232 blz.; € 17,50.
Twee jaar geleden debuteerde Frans Willem Verbaas – op de achterflap van het boek geen ‘predikant’ genoemd, maar als ‘werkzaam als predikant’ benoemd – met Sneeuw in Afrika, waarin een succesvolle antiquair een reis naar Mali onderneemt. Daar mailt hij met zijn predikant, Erik Gouderak. Deze Gouderak is de hoofdpersoon in de nu verschenen roman Engelenwoede. Een in de pastorie herkenbaar probleem wordt door Eriks vrouw op de spits gedreven, zodat ze in een schreeuw om een ‘normaal leven’ de pastorie verlaat, de boodschap achterlatend dat haar man moet kiezen tussen zijn gezin of zijn werk. De weken erna werkt Gouderak en schrijft zijn dagboek. Het verrassende in de plot zit hierin dat Erik en zijn vrouw zo druk zijn met zichzelf en met elkaar dat ze niet door hebben dat hun twee kinderen aandacht en liefde tekort komen, wat ze elk op eigen wijze duidelijk maken. De diepte in de roman ligt vooral in de tekening van het leven van Meta en Paul, gemeenteleden die ds. Gouderak begeleidt, omdat Paul de laatste weken van zijn leven doormaakt. Op weg naar zijn levenseinde leeft hij in vrede, omdat hij keuzes maakt, die voortkomen uit de liefde van God.

P.J. Vergunst

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen