Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Preken in tijd van afval

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Preken in tijd van afval

‘Dominee geroepen om ook zelf te volharden’

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

We moeten blijven zoeken naar het verwoorden van wat God op Zijn hart heeft, omdat het lijkt alsof dit er in de prediking steeds meer langs heen schiet. Dr. P.J. Visser ziet een taak voor Areopagus, het nieuwe IZB-centrum voor contextuele en missionaire verkondiging.

 Al een jaar of vier geeft ds. Visser samen met zijn collega W. Dekker en mevr. Astrid Timmermans de cursus Prediking en communicatie, waarmee inmiddels vijftig à zestig predikanten uit de kring van de Gereformeerde Bond bereikt zijn. De Haagse predikant: ‘Aanvankelijk kwamen er op onze cursus vooral predikanten die ervaren waren, maar zich meer wilden scherpen. Gaandeweg komen er nu ook mensen die het harder nodig hebben. Het is kwetsbaar om naar de cursus te komen, omdat de prediking met je eigen bestaan verweven is. Er is gelukkig een klimaat van vertrouwen waarin we elkaar echt verder kunnen helpen.
Het nieuwe centrum Areopagus (zie kader, red.) moet onder andere de doelstelling van de IZB verwezenlijken: het bereiken van hedendaagse mensen met de boodschap van het evangelie. Daarbij denken we niet alleen aan zoekers en ontheemden, maar ook aan al diegenen in de kerk die steeds meer vragen krijgen en dreigen af te haken als zij niet in hun existentie, in hun ziel geraakt worden door het evangelie. Het ongeloof hangt in de lucht. Daar ontkomt zelfs de meest orthodoxe gemeente niet aan.’

Door het ijs
‘Ik hoor steeds vaker om me heen dat de prediking op de een of andere manier niet meer echt landt. Er zijn steeds meer mensen, ook zij die al jaar en dag bewust meeleven, die er al minder aan beleven. De oorzaak? Die is niet eenduidig. Enerzijds zijn er verschuivingen bij de hoorders. In opleidingsniveau, mondigheid, twijfels en verlangens. En niet te vergeten ook in de omgang met de Bijbel en met God. Dat laatste lijkt al vluchtiger en dunner te worden met als gevolg een toenemende geestelijke onkunde. Vergelijk het maar met ijs op een sloot, dat langzamerhand zo verzwakt dat de een na de ander er doorheen zakt.
Dit alles maakt het er niet gemakkelijker op om de woorden van God op een relevante wijze ter sprake te brengen. Tegelijk zijn wij geroepen om al wat Hij op Zijn hart heeft te vertolken voor mensen van deze tijd.’
Is het een verschuiving in doelgroep dat de IZB zich niet alleen op buitenstaanders maar ook op potentiële afhakers richt?
‘We realiseren ons nog onvoldoende dat we echt in een periode van afval leven. In één generatie is in Den Haag een hele rij kerkgebouwen afgebroken en predikantsplaatsen opgeheven. Dat proces is nu bezig zich te voltrekken in minder verstedelijkte gebieden. In de gemeenten bevinden zich zowel onder de jongeren als onder ouderen meer potentiële afhakers dan wij voor waar willen hebben. Ik zou ze niet graag de kost geven die niet goed meer weten wat het betekent tot geloof te komen en uit het geloof te leven.
Hoe komt dat? Behalve wat ik zojuist noemde, lukt het ons als voorgangers blijkbaar al minder dit zo open te leggen dat mensen erbij kunnen en/of erin worden meegenomen. Dat mag je niet enkel afschuiven op onwil van de hoorder. Wij zullen de moed moeten hebben om ons eerlijk af te vragen of onze prediking niet – ondanks alle oprechte inspanning – vaak over veel hoofden heengaat.
De generatie van mensen die de dingen zonder meer beaamde en dankbaar was als ze door een enkel woord werd aangesproken en zo een zegen meenam, gaat voorbij. Velen zitten met existentiële vragen over God en hun verhouding tot Hem. Daar willen ze in aangesproken en verder geholpen worden. Ik zou dat niet als oppervlakkigheid willen bestempelen, maar een eigentijdse vertaling willen noemen van het verlangen om ‘een zegen te ontvangen’. De vraag naar toepassing en toe-eigening blijft hoogst actueel.’
Waar raken we het spanningsveld tussen het geheim van de prediking, dat we nooit kunnen ontleden, en het belang van onze inzet?
‘Spurgeon zei: ‘Onze prediking moet zo goed zijn alsof er geen Heilige Geest is.’ Dit betekent dat wij ons uiterste best hebben te doen (vanwege dé Zaak!) om zoveel mogelijk ‘ruis’ weg te nemen en de boodschap helder en aansprekend te vertolken. Tegelijk heeft de communicatie van de boodschap ook een inhoudelijke kant. Als dienaar van het Woord, als intermediair tussen God en mensen, zijn we geroepen het geheim dat geschiedt in de Schrift, de ontmoeting tussen God en mens, zó open te leggen dat het herkenbaar wordt tot in het leven van nu.
We noemen dit een relationele hermeneutiek: het gaat erom dat wat toen gebeurde in de relatie tussen God en mens nu door de verkondiging heen opnieuw geschiedt. Dit houdt een voortdurende doordenking en vervoeging van de bijbelse grondwoorden in, die stuk voor stuk relationeel geladen zijn, zoals bekering, schuld, genade, geloof, verzoening, vertrouwen, navolging, overgave, liefde, hoop enzovoort.
Contextuele en missionaire prediking in gereformeerd perspectief heeft als doel dat mensen al luisterend persoonlijk zó bij deze zaken betrokken worden dat het gaat resoneren in hun hart en leven. Dan wordt de prediking tot een gebeuren. Noem het gerust maar een bevindelijke insteek. Uiteraard laat dat laatste zich niet organiseren en blijft dit het werk van de Heilige Geest. Wie zich echter inspant tot het uiterste, mag daar – opnieuw volgens Spurgeon – voluit op rekenen. Dat geeft hoop en moed om er voor te gaan. Paulus schreef: uw inzet is niet tevergeefs in de Heere!’

Werkplaats van de Geest
‘Ik zeg het met voorzichtigheid en in het besef dat veel collega’s er wekelijks mee worstelen om een ‘goede’ preek te maken, maar ik constateer dat er in preken soms van alles ter sprake komt zonder dat God Zelf aan het Woord komt. Uiteindelijk wordt niemand daardoor geholpen: de doorgeleide christen niet en de zoeker evenmin. Het gaat erom dat wij Gods spreken zo ter sprake brengen dat de Geest door onze woorden heen richtend en reddend, ontdekkend en verzoenend, vertroostend en vernieuwend uit de voeten kan in het leven van de hoorders.
De vraag die elke dominee zich stellen moet, is of hij daar in de voorbereiding en prediking op uit is. Is het onze hartstocht dat het Woord daadwerkelijk geschiedt, dat mensen worden bekeerd tot God en opgebouwd in Christus? Dit is overigens ook een vraag aan de gemeente. Mensen willen een begrijpelijke en bemoedigende dominee, maar is er verlangen om door die mens heen Gods stem vernemen? Wordt daar persoonlijk om gebeden? Leeft die verwachting? Soms ben ik bang dat deze ‘eerste beginselen’ een kwijnend bestaan leiden, tot in de kerkenraden toe. Wie leeft nog bij de belofte: Aldaar zal Ik bij u komen en tot u spreken?’

Betekent dit voor de predikant ook een afgezonderd leven?
‘In onze cursussen komt ook de vraag aan de orde hoe de verkondiger zelf geestelijk in de prediking zit. Dan blijkt elke keer weer – tot schrik ook van henzelf – dat menigeen maar moeilijk toekomt aan een vaste persoonlijke omgang met God. Het is vaak nogal ‘verambtelijkt’ allemaal. Het zou heel goed kunnen dat daar de diepste oorzaak ligt van veel malaise rond de verkondiging.
Als voorganger zal ik zelf dagelijks stil moeten worden voor God en me als luisterend moeten afvragen: Hoe hoor ik Zijn stem, wat doe ik met de weerstand die het oproept, waar zit voor mij de ontdekking, hoe kom ik tot overgave, hoe leef ik uit Christus? Hoe kun je dan voorganger zijn, als dat er (te vaak) bij inschiet? De verzoeking van slordigheid in dit opzicht is voor ons vaak net zo groot als voor ieder ander. Maar wat zul je de gemeente leren, als je zelf niet voortdurend geleerd wordt? Gezegend de gemeente die een predikant heeft die zelf voortduren door God geleerd wordt en de gemeente daarin vóórgaat en mééneemt! Dat geeft geestelijke authenticiteit en autoriteit, die aanstekelijk doorwerkt.’

Leerdienst
Waar de IZB nadruk legt op contextuele en missionaire verkondiging, vraagt de Gereformeerde Bond steeds aandacht voor de inhoud van de prediking, de volmacht van de prediking en voor het blijvend belang van de leerdienst. Hoe houden we die lijnen bij elkaar? ‘Ik zie hier in principe geen tegenstelling. In het geheel van de hervormd-gereformeerde beweging hebben we elkaar hard nodig. Ons tegen elkaar afzetten of de zaken tegen elkaar uitspelen, is vruchteloos. Laten we elkaar vooral opscherpen. Wij zijn allen geroepen om de grondtonen van de Schrift op zo’n wijze ter sprake te brengen dat het Woord van God en de werkelijkheid van de hoorders bij elkaar komen, van avondmaalgangers tot alphacursisten toe. Het gaat erom de hedendaagse ‘schare’ in haar volle breedte en al haar verscheidenheid aan te spreken. Aan die opdracht – die niks minder is dan de navolging van Christus – is elke bonder van Hogerhand gehouden. En daaraan wil Areopagus dienstbaar zijn.
Ik zou tegelijk ook het belang van de leerdienst willen onderstrepen. Het is mijn ervaring dat de behoefte aan ‘leren’ toeneemt: mensen willen graag wijzer worden van een en ander. Vraag is dan wel: hoe doe je dat zó dat het ook echt aanslaat, antwoord geeft op de vragen die leven? Velen zitten hiermee in hun maag. Een tiental predikanten vroeg onlangs om een cursus met het oog op relevante catechismusprediking. Ik ben blij met zo’n signaal. Men voelt blijkbaar aan dat het vaak niet overkomt en wil zich inspannen de wezenlijke thema’s zó aan de orde te stellen dat dit wel gebeurt. We hebben een dergelijke cursus dan toegevoegd in het programma.’
Zou elke kerkenraad zijn predikant een cursus als verjaardagscadeau moeten geven?
‘Lijkt me uitstekend idee.’

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 31 januari 2008

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Preken in tijd van afval

Bekijk de hele uitgave van donderdag 31 januari 2008

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's