Diaconie kan zonder ANBI-aanvraag

Met ingang van dit jaar is de belastingwetgeving voor kerken en andere ‘goede doelen’ gewijzigd. Alleen met een speciale registratie als Algemeen nut beogende instelling (anbi) kunnen deze instellingen nog voor belastingvoordelen in aanmerking komen.
Instellingen met het ANBI-keurmerk zijn vrijgesteld van het schenkings- en successierecht. Bovendien geldt voor particulieren recht op de giftenaftrek in de inkomstenbelasting als aan een geregistreerde ANBI gegeven wordt. Allerlei verenigingen en stichtingen, ook de Gereformeerde Bond, hebben daarom vanaf vorige zomer zelf een registratie als ANBI aangevraagd. Om de ANBI-registratie voor tot een bepaalde groep behorende instellingen te vergemakkelijken kan één registratie voor de hele groep worden aangevraagd. Zo’n groep wordt bijvoorbeeld gevormd door tot een en dezelfde kerkgenootschap behorende gemeenten. Het kerkgenootschap krijgt dan een zogenoemde groepsbeschikking, die geldt voor de hele kerk en alle tot haar behorende gemeenten. Dat is ook gebeurd door de kerken die deel uitmaken van het CIO (interkerkelijk contact in overheidszaken). In dat kader is namens de kerken een zogeheten convenant gesloten met de Belastingdienst en het ministerie van Financiën. Vervolgens hebben de bij het CIO aangesloten kerkgenootschappen (waaronder de Protestantse Kerk) vorig najaar een groepsbeschikking ontvangen.

Als gevolg van de groepsbeschikking hoeven colleges van kerkrentmeesters en colleges van diakenen geen actie meer te ondernemen voor de eigen gemeente, want alle zelfstandige onderdelen van de Protestantse Kerk (zoals gemeenten, diaconieën en classes) zijn hierdoor automatisch aangemerkt als ANBI. Een wijkgemeente maakt kerkrechtelijk onderdeel uit van de plaatselijke (centrale) gemeente. Zij vormt dus zelf geen ANBI, maar de gemeente (waarvan zij deel uitmaakt) wel.
Alle commissies en werkgroepen die werkzaamheden verrichten onder verantwoordelijkheid van de kerkenraad of de diaconie behoren tot de gemeente of de diaconie en via de gemeente delen zij dus ook in groepsbeschikking.
Stichtingen en verenigingen die een bepaalde binding hebben met een gemeente maar geen onderdeel vormen van de gemeente, kunnen onder voorwaarden meeliften met de groepsbeschikking.

Voorwaarden
In het convenant is vastgelegd dat de kerkgenootschappen zelf zullen moeten letten op de juiste toepassing van de ANBI-regeling (net als andere goede doelen dat ook moeten doen). Ook voor colleges van kerkrentmeesters en colleges van diakenen zijn de voorwaarden van belang (zie ook de website van de Belastingdienst en het artikel van mr. J. Broekhuizen in Kerkbeheer, december 2007).
De voorwaarden zien onder meer op een goede administratie (zie ook de kerkelijke modellen voor begroting en jaarrekening), een verbod op een beloning voor bestuurders (kerkenraadsleden, afgezien van de predikant) en het beleidsplan (dat is al een kerkordelijk voorschrift, ord. 4-8-5). Verder mag het vermogen van een anbi niet hoger zijn dan redelijkerwijs nodig voor de continuïteit van het werk van de instelling. Deze laatste voorwaarde werd met enige zorg tegemoet gezien, maar er is aan het CIO toegezegd dat het toegestaan is om over vermogen te beschikken waarvan de inkomsten worden aangewend ten behoeve van de kerkelijke of diaconale doelstelling.

Giftenaftrek
Particulieren die in aanmerking willen komen voor de giftenaftrek kunnen de ANBI-status controleren op de website van de Belastingdienst. Ook de Groepsbeschikking Protestantse Kerk in Nederland is hier te vinden. Alle giften aan de gemeenten en diaconieën binnen de Protestantse Kerk en giften aan organisatorische onderdelen van de gemeenten, zoals wijken en commissies, zijn dus aftrekbaar.
Een gever mag voor de toepassing van de giftenaftrek vertrouwen op de lijst van de Belastingdienst, als hij maar te goeder trouw is. Ik ga er dus van uit dat als een particulier geeft aan een instelling die op dat moment staat geregistreerd, deze gift aftrekbaar is, ook als de anbistatus van de instelling naderhand (met terugwerkende kracht) wordt ingetrokken.

Tendentieuze vragen
Vorig jaar was eerst nog onduidelijk op welke wijze kerken en gemeenten als ANBI moesten worden geregistreerd. Maar inmiddels staan alle CIO-kerkgenootschappen en diverse andere kerken als anbi te boek en lijken de gesignaleerde problemen opgelost.

Helaas vond de VVD in de Tweede Kamer het nodig nog wat tendentieuze vragen over het algemeen nut beogende karakter van kerken te stellen. Dit karakter lijkt mij echter een gegeven, omdat kerken al jarenlang als algemeen nut beogende instelling in de wet staan vermeld en omdat zij een functie hebben in de samenleving en voor iedereen openstaan (uitzonderingen als de Scientology Church – in feite een cursusinstituut – daargelaten, en daarom heeft de Hoge Raad deze instelling in een uitspraak uit 2003 uiteindelijk niet als ANBI aangemerkt).
Doordat de Protestantse Kerk en andere kerken nu als ANBI zijn aangemerkt, kan ook geen twijfel bestaan over de vraag of zij algemeen nut beogend zijn, als zij maar daadwerkelijk ‘kerk’ blijven.

Info over groepsbeschikkingen: Protestants Landelijk Dienstencentrum, tel. 030 - 8801880 of via e-mail: anbi@pkn.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen