Waar blijft het huwelijk?

In de samenleving lijkt je visie op homoseksualiteit tegenwoordig de lakmoesproef waarmee je kunt aantonen een goed burger te zijn. Minister Plasterk volgt de orthodox-christelijke scholen nauwgezet en het COC registreert elke beweging van de ChristenUnie. De veelheid aan berichten erover in de kranten kan je gaan tegenstaan. Terecht riep HGJB-werker Herman van Wijngaarden vorige week in het Nederlands Dagblad op om niet altijd maar te focussen op de homoseksuele relatie, waarvoor de Bijbel naar zijn mening geen ruimte geeft, maar ons te richten op hoe een homoseksuele christen zijn leven wel zou moeten inrichten. Emotie rondom dit thema is begrijpelijk, omdat seksualiteit niet alleen de diepste lagen van ons leven raakt, maar de intieme beleving ervan binnen het huwelijk een afspiegeling is van de wijze waarop Christus met Zijn gemeente omgaat. Het onderwerp raakt ons daarom als mens en als christen. Het instituut van het huwelijk is in het geding. In een herderlijk schrijven over het huwelijk zei de hervormde synode het in 1952 zo: ‘Omdat in de structuur van het huwelijk als het verbond van man en vrouw een afschaduwing ligt van Christus’ gemeenschap met de gemeente, wordt door God het huwelijk in bescherming genomen en het overtreden van de huwelijksnormen als een ernstig vergrijp onder het oordeel gesteld.’

Geen gravamen
In april 2007 sprak de synode van de Protestantse Kerk uit dat het bezwaar tegen ordinantie 5.4 van de kerkorde – die gaat over de zegening van niet-huwelijkse verbintenissen – van de heer A.W. de Ronde uit Woudenberg niet als een gravamen kan worden aangemerkt. Een gravamen is een bezwaar tegen het belijden van de kerk, dat leden van de kerk op grond van de Heilige Schrift kunnen indienen. Tegelijk gaf de synode anderhalf jaar geleden aan de Generale Raad van Advies de opdracht met voorstellen te komen hoe het gesprek over de achterliggende ethische en theologische vragen kan worden gevoerd. De nota Bouwstenen voor het gesprek over seksualiteit moet hiertoe volgende week een aanzet geven.
Het voorstel van het moderamen is om twee pastorale brieven aan de gemeenten te sturen, om het gesprek over homoseksualiteit op gang te brengen: de eerste over seksualiteit, de tweede over homoseksualiteit. Ik vind het een mooi middel tot bemoediging en toerusting: als synode een brief aan alle gemeenten schrijven.

Huwelijk heilig houden
De eerste brief zet in met de gedachte dat seksualiteit een goede gave van de Schepper is, welke lijn door de apostel Paulus wordt doorgetrokken, als hij zich keert tegen hen die het lichamelijke als minderwaardig zien. De band van de trouw is de belangrijkste bescherming. Het tweede deel van deze brief zet de seksualiteit in het geheel van onze cultuur: er is sprake van openheid, misbruik en een opzichtige aanwezigheid in het openbare leven. De kerk kan hierin een tegenbeweging zijn ‘door duidelijk te maken dat seksualiteit in dienst staat van echte intermenselijke betrekkingen, een plaats heeft in een relatie van liefde en trouw tussen twee partners.’ Tot slot pleit de brief voor voorlichting aan jonge mensen, onder andere over geduld, zelfbeheersing, toewijding.
Bij alle aansprekende gedachten uit deze brief over seksualiteit vraag ik me – vertwijfeld – af: Waar blijft het huwelijk? Waarom wordt deze instelling van God niet genoemd als de kerk zich uitspreekt over de goede gave van seksualiteit, die opbloeit in een relatie van liefde en trouw? Is deze brief een logisch gevolg van het feit dat onze kerkorde de zinsnede uit de hervormde kerkorde heeft laten vallen: ‘Het huwelijk is een instelling van God, die heilig gehouden dient te worden’?
Alsof de briefschrijver onze teleurstelling aanvoelt, schrijft hij aan het einde van de brief: ‘Lange tijd is het huwelijk de enige legitieme plek voor seksualiteit gezien. De christelijke kerk zal ook nu de waarde van het huwelijk hoog moeten houden. (…) Toch bestaat er onder christenen meningsverschil of seksualiteit alléén in het huwelijk thuis hoort.’ Meningsverschil onder christenen is er altijd geweest, maar hier raken we het spreken van de kerk! Ik hoop van harte dat in het gesprek op de synode duidelijk wordt hoe je als kerk het huwelijk hoog houdt en het in de praktijk tegelijk zo kunt relativeren.

Tweede brief
Wordt het huwelijk in de brief van de synode als een (niet: dé) plaats gezien waarin seksualiteit opbloeit, omdat anders in de tweede brief, over homoseksualiteit, wel een heel korte bocht genomen moet worden? De brief schetst de verschillende posities in de kerk: zij die homoseksualiteit als zonde zien en de medemens aanvaarden en steunen in zijn of haar strijd; zij die homoseksualiteit als gave van de Schepper zien, die een manier kan zijn tot echte menselijkheid; zij die een tussenpositie innemen en homoseksualiteit zien als gevolg van de gebrokenheid van de wereld, waardoor relaties niet automatisch worden afgewezen. De brief constateert dat een verschillend verstaan van de Bijbel in het geding is en pleit voor het onderlinge gesprek, dat uitnodigend en eerlijk gevoerd moet worden, dat niet belast moet zijn door veroordelingen, waarbij de hoop op nieuwe inzichten levend is. ‘In de dialoog zoeken we naar de wil van God voor ons leven en het leven van anderen.’ Ja, dat is nu weer een fraaie slotzin.

Draagvlak
Het is van groot belang dat het gesprek over (homo)seksualiteit in de synode en in de gemeenten gevoerd wordt. In de ontmoeting met elkaar luisteren en leren we van de ander. Zo alleen ontstaat er draagvlak, die er niet komt als een kerkordeartikel – hoe nodig dat ook is – anders geformuleerd zou worden. Dat gesprek is inderdaad kwetsbaar, omdat (homo)seksualiteit ons leven en dat van onze naasten tot in de kern raakt.
Dat gesprek zal gevoerd moeten worden vanuit het gebed om de leiding van de Heilige Geest, die ons bindt aan het Woord van God. In een gelovige luisterhouding ten opzichte van de Schriften ligt immers de identiteit van de kerk. Zo’n gesprek zal zich bij uitstek lenen voor openheid, eerlijkheid en onbevangenheid, omdat niet onze opvattingen domineren. In het hoofdstuk waarin Paulus spreekt over man en vrouw in het huwelijk, zegt hij ook: ‘Wees daarom niet onverstandig, maar begrijp wat de wil van de Heere is.’ (Ef. 5:17) Wie zo het gesprek in gaat, claimt geen eigen gelijk, maar zoekt het goede voor de ander en voor zichzelf.

Leer van Mij
Het is dezelfde insteek als te vinden is in de vorig jaar verschenen HGJB-notitie Handreiking voor gesprek met homoseksuele jongeren, een notitie die de synodeleden bij hun bezinning goed kunnen betrekken. Ik citeer: ‘Vóór alles verlangen we ernaar dat ook de homoseksuele jongere een positief antwoord geeft op Jezus’ oproep: 'Mijn zoon, mijn dochter, geef Mij je hart … en leer van Mij!’
Het is deze notie die helaas ontbreekt in een artikel in het laatste nummer van Kerkinformatie (officieel orgaan van de Protestantse Kerk), waarin gemeenteadviseur Bram Schriever de handreiking voor het pastoraat Hebben zij uw zegen? bespreekt. Ik blokkeer geen enkel gesprek als ik opmerk dat de verschijning van deze kerkelijke brochure voor gemeenteberaad over het zegenen van andere levensverbintenissen dan een huwelijk van man en vrouw me schokt. Wat schrijft Schriever kort en zakelijk? ‘De visie op bijbelse gegevens is nogal veranderd.’ Zo clean alsof het over het weerbericht gaat. Leidde de Geest van Christus ons echt dieper in de waarheid of hebben we nog nauwelijks boodschap aan wat God ons over huwelijk en seksualiteit leert? De vraag stellen we ook onszelf en het geheel van de gemeenten uit de kring van de Gereformeerde Bond, waar de geest van de tijd het denken over samenwonen, zelfbeheersing voor en in het huwelijk, echtscheiding en dergelijke niet onberoerd laat.
Het herderlijk schrijven over het huwelijk uit 1952 heeft als opschrift boven het eerste hoofdstuk: Bijbelse fundering. Laten de bouwstenen voor het gesprek over seksualiteit inderdaad op een betrouwbaar fundament gelegd worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen