BOEKBESPREKINGEN

Ds. J. Belder:
Ziek van de kerk?
Uitg. Groen, Heerenveen; 416 blz.; € 19,95.
Op de dag dat ik Ziek van de kerk? van ds. J. Belder in handen krijg, lees ik de meditatie in het hersteld hervormde Kerkblad. ‘Het heeft ons ook ons gedurende de laatste jaren in kerkelijk opzicht niet meegezeten. Wij zullen dit jaar gedenken dat wij vijf jaar geleden door een zware crisis heen gingen. De gevolgen denderen nog na. Maar wij zijn niet verteerd! Dit had naar recht gevoeglijk met ons kunnen geschieden. Maar de God van de brandende braambos heeft het genadig verhinderd.’
Deze woordkeus is niet die van ds. Belder, als hij in ruim vierhonderd bladzijden ‘een persoonlijk verhaal over burn-out en depressie’ het licht laat zien. Hij is er wél aan onderdoor gegaan – en schrijft over hoe het zover kwam. Zijn arbeidsvreugde vloeide weg, toen spannende en stroperige kerkelijke vergaderingen de tijd voor studie en gebed, Woordverkondiging en pastoraat onder druk zetten. Dat was het bij ds. Belder niet alleen, want de kiem werd al eerder gelegd. Op school ‘werden gevoel voor eigenwaarde en het besef iets te kunnen, niet uitgesproken aangemoedigd. Loftuitingen herinner ik me niet, de vele uitbranders wel’. In de laatste jaren moest hij daarom onder leiding van een psychiater op zoek naar de oorzaken van zijn lage zelfbeeld, de reden voor conflictvermijdend gedrag en zelfs sociale angst. De Dordtse emeritus predikant wijst daarom niet vooral naar anderen, maar is kwetsbaar over zijn eigen leven – en spreekt daarin tegelijk toch vol liefde over zijn ouderlijk huis – en de keuzen die hij maakte. In een diepe weg heeft hij geleerd dat goed goed is, en ons werk tegenover God niet perfect hoeft te zijn. Die zelfkritiek neemt niet weg dat anderen in de kerk beslist medeverantwoordelijk zijn voor de diepe weg die hij moest gaan. Ik denk aan een deel van zijn Katwijkse wijkkerkenraad: ‘In de kerkenraad belanden mijn preken nu en dan op de dogmatische snijtafel. Soms is er een stevig meningsverschil over de inhoud van preek of gebed of over beide. … Heel soms moet ik de gebruikelijke handdruk na afloop van de dienst ontberen.’ Ik denk vooral aan de ingrijpende gevolgen die de visie op de kerkvereniging voor hem heeft. Als hij na 12 december 2003 in De Waarheidsvriend verwoordt waarom hij met de kerk niet mag breken, belt ‘een broeder met wie eens vriendschapsbanden waren. Mijn opstelling in het SoW-proces wordt vergeleken met die van een NSB’er, met een Nederlander dus die in de Tweede Wereldoorlog de nazi’s graag een handje wilde helpen en daarbij niet terugschrok om landgenoten te verraden.’ Het gevolg? ‘Ik zit versuft achter mijn bureau. En nu moet het nog Kerst worden. Ik was zo goedgeluimd vanmorgen en zag verlangend uit naar de kerstmorgen.’ Herkenbare woorden voor mensen die in deze jaren verantwoordelijkheid in de kerk droegen.
Dit egodocument biedt meer dan een heilzame spiegel, waarin de auteur zelf kijkt en anderen laat kijken, opdat we leren waarop het in de kerk met name aankomt. De auteur schildert ook een boeiend tijdsbeeld. Zijn jeugd in het Brabantse Ginneken – ‘we hoefden geen volwassenen in pocketformaat te zijn’– en het opgroeien in twee werelden – een traditioneel gezin en de daarbuiten oprukkende moderniteit – zijn herkenbaar. Het verhaal van zijn leven verweeft ds. Belder op natuurlijke wijze met theologische bespiegelingen, waarin zijn gereformeerde hart klopt. Hij stelt kwetsbaar de vraag of in zijn eerste preken de bekeringsweg niet normatief gesteld werd, waardoor er te weinig concentratie op Christus was. Treffend geeft hij weer wat Brakel over de roeping van de predikant leerde, namelijk dat hét kenmerk ervan is de onweerstaanbare drang en liefde om je geheel en al aan de dienst des Heeren te wijden, evenals een doorlopend gebedsleven hierover. Als een leerling van de Oener ds. J.T. Doornenbal lardeert hij zijn verhaal met verwijzingen naar gedichten en verhalen, beschrijft hij de ontluikende natuur en ook troosteloze dagen.
In een ‘onafgebroken hardloopwedstrijd’, waartoe ambities, idealen en nieuwe uitdagingen hem stimuleerden, heeft ds. Belder de finish niet gehaald, als we die eindstreep definiëren als het samenvallen van het emeritaat met de aow-leeftijd. Dit boek wordt echter meer dan de beschrijving van een depressie en een burn-out doordat tobben met jezelf verweven is met overgave aan God, doordat in de woestijn van het leven geleerd wordt genoeg te hebben aan God, Die weet wat goed is voor Zijn kind en knecht. Dan is er ooit het einde van de loopbaan voor allen die het geloof behouden.
Ik wens dit boek meer kerkelijke lezers toe dan lezers die de kerk de rug toegekeerd hebben of er nog nooit kwamen. Aan de leiding van onze kerk wordt nogal eens gevraagd inhoudelijk te reageren op een spraakmakend boek, meestal een uitgave die haaks staat op het belijden van de kerk: filmmaker Paul Verhoeven en zijn boek over Jezus van Nazareth is het meest recente voorbeeld. Ik zou willen dat de kerk het ervaringsverhaal van ds. Belder ter harte neemt, te meer daar me vorige maand in de wandelgangen van de predikantencontio van de Gereformeerde Bond bleek hoeveel dienaren van de kerk van een burn-out weten of ervoor vrezen. Laten we in de kerk toch leren zuinig op elkaar te zijn.

P.J. Vergunst

A. Uitbeijerse:
Uit het Quartier van Gouderak.
Uitg. Hervormde Gemeente Gouderak (Beukendaal 25, 2831 VB Gouderak); 320 blz.; € 29,95.
Deze ‘kroniek van een dorpskerk’ verscheen ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de hervormde gemeente Gouderak. Decennialang deed de auteur onderzoek naar de kerkgeschiedenis van Gouderak. Het resultaat is een lijvig, fraai uitgevoerd, gebonden herdenkingsboek, voorzien van vele foto’s en illustraties., aanvankelijk zwart-wit, aan het eind in kleur. Voor 1658 (vanaf 1586) kerkten de leden van Gouderak in Moordrecht maar ‘de veerschuyt (hoe wel al groot) moet, so voor als na de Predicatie, bij na tot sinckens toe geladen, veel malen over ende wedervaren’, met alle ongemakken van dien. Derhalve werd in Gouderak een kerk gebouwd voor het eigen volk. Minutieus trekt de hele geschiedenis in dit boek voorbij. Alle predikanten die de gemeente hebben gediend, komen voor het voetlicht. Boeiend is het hoofdstuk over ds. J.G. Staringh, oom van de bekende dichter A.C.W. Staring, die liefst 63 jaar in Gouderak stond. Aan het eind van het boek komen de predikanten die in de twintigste en een en twintigste eeuw de gemeente dienden, met hun onderscheiden ‘liggingen’, voor het voetlicht: ds. C. Verhagen, ds. P. Kruijt, ds. W.L. Mulder, ds. M.B. Verkerk, ds. C.J. Leenmans, ds. Th. Oostenbrug, ds. J. van Vliet, ds. J. Plomp, ds. H. Smit, ds. P.A. Vlok, ds. B.E. Weerd en de huidige pastor ds. A. Schroten, die het boek voorzag van een inhoudsvolle meditatieve inleiding over Psalm 48:10. De predikanten Smit, Vlok en Weerdt gaven een korte terugblik. Het boek bevat ook een foto van de vader van dr. H. de Leede, die veel betekende voor ‘kerkvoogdij, school en ons dorp’ (wethouder en ereburger).
De auteur legde een prachtig boek op tafel, waarin wel en wee van de gemeenten dooreen liggen, maar waarin ook een mooie doorkijk in de geschiedenis wordt gegeven in de context van de wisselende tijden, kerkelijk, politiek en maatschappelijk.

J. van der Graaf, Huizen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen