Guido de Bres in Leiden

Van den Brink begon met een overzicht van de functie van de belijdenissen. De NGB voldoet aan de meeste van de door hem genoemde kenmerken. Hij benadrukte het contextgebonden karakter van een belijdenis. Guido de Brès, de auteur van de NGB, wilde de overheid, koning Filips II van Spanje, laten weten dat de gereformeerden trouwe onderdanen waren en daarom niet vervolgd behoorden te worden.
Een belijdenis is volgens dr. Van den Brink niet onveranderlijk. Als de omstandigheden veranderen, kunnen delen van een belijdenis ook irrelevant worden en vervallen. Dit is bijvoorbeeld in 1905 gebeurd, toen de Gereformeerde Kerken in Nederland een deel van artikel 36 over het ambt van de overheid schrapten.
Volgens dr. Van den Brink kan ‘gereformeerd’ in principe verschillende dingen betekenen, omdat er niet één algemeen geldende gereformeerde belijdenis is. Toch helpen de verschillende belijdenisgeschriften om vast te stellen wat gereformeerd is. Hij maakt in dit verband onderscheid tussen het gezag van de Bijbel (dat boven alles gaat), het gezag van de oud-christelijke dogma's en latere belijdenisgeschriften, en de private meningen die we aantreffen in de leer van afzonderlijke theologen.

Eigen karakter
De NGB werd in 1561 in het Frans geschreven als Confession de Foy. Hoewel De Brès de Franse Geloofsbelijdenis (Gallicana) uit 1559 als voorbeeld gebruikte, heeft de NGB toch een eigen karakter gekregen. De Brès legt andere accenten. Zo verschilt artikel 1 van de andere artikelen vanwege de nogal scholastiek-filosofische omschrijving: ‘een enig en eenvoudig geestelijk Wezen hetwelk wij God noemen’. De behandelde eerste vijf artikelen hebben een onderlinge samenhang Artikel 2 is bijvoorbeeld een logisch vervolg op artikel 1. Als er een God is, hoe kennen we die God? Hier antwoordt de NGB: ‘Door de onderhouding en de regering van de gehele wereld (…) en vooral door Zijn (...) Woord.’ Als we over het Woord van God spreken, dringt de volgende vraag zich aan ons op: Hoe komen we aan dat Woord?

Vaderlijk
De Brès antwoordt in artikel 3 dat God heilige mensen goddelijke woorden heeft doen spreken en dat die woorden in tweede instantie zijn opgeschreven. Zo komen we aan de Heilige Schrift. Dit derde artikel is geheel van de hand van De Brès zelf, want het komt niet voor in de Gallicana. Hier kijken we, aldus dr. Van den Brink, De Brès recht in zijn hart. Het godsbeeld van De Brès was vaderlijk, warm. In de oorspronkelijke Franse versie schreef De Brès bijvoorbeeld niet: Dieu, maar notre Dieu, ónze God. Onze God draagt zorg voor onze zaligheid. Van den Brink legt uit dat God een bewogen God is, een God Die met ons meeleeft, Die naar ons omkijkt. Van den Brink slaat dan een brug naar artikel 17, waar staat dat onze God, als Hij ziet dat de mens in een ellendige situatie is terechtgekomen, naar de mens op zoek gaat en hem belooft Zijn Zoon te zenden.
Over de canon zegt de Brès in artikel 5 dat vooral de Heilige Geest ons ervan getuigt dat de canon, zoals verwoord in artikel 4, de juiste is. Dit naast het getuigenis van de kerk en het getuigenis van de Bijbel zelf. De Heilige Geest heeft mensen ertoe gedreven om de goddelijke woorden te spreken. Het is ook met name de Heilige Geest Die getuigt van het goddelijke karakter van de boeken in de canon.

Oude NGB
De NGB heeft in totaal 37 artikelen. Ik denk dat het belang van deze collegecyclus vooral gelegen is in het feit dat deze oude NGB naar voren wordt gehaald door dr. Van den Brink. Het geloof van iemand als Guido de Brès kan ons ook in deze tijd nog veel te zeggen hebben. We moeten wel serieus willen luisteren naar wat De Brès ons zegt in zijn geloofsbelijdenis. Ik schrok toen in november vorig jaar na de begrafenis van mijn moeder iemand opmerkte: ‘De dominee sprak precies zo als uw moeder het geloof beleefde. Maar’, voegde ze eraan toe, ‘zo kan dat tegenwoordig niet meer.’ Ik betreur een dergelijke visie.
Ik ben dankbaar dat een wetenschapper als dr. Van den Brink zich niet schaamt voor het geloof der vaderen, maar het in ere houdt. Graag haal ik aan wat dr. W. Verboom tien jaar geleden in Kostbaar belijden schreef, nadat hij signaleerde dat er een kakofonie rondom het thema van de verzoening was losgebroken: ‘Te midden daarvan ervaar ik het als een verademing om aan de voeten van Guido de Brès te mogen zitten en zijn vertolking van dit geheimenis in me op te nemen.’

Volgende week prof.dr. G. van den Brink over de NGB.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen