Gereformeerd-charismatisch

Ik ben er niet helemaal gerust op dat onderhuidse twijfel aan de actualiteit van het gereformeerde denken en leven in orthodox-gereformeerde kring niet heeft bijgedragen aan nieuwe belangstelling voor het charismatische. Daarmee wil ik die belangstelling zeker niet bij voorbaat verdacht maken. Wat de aanleiding ook is, het is goed om in de lijn van de Bereërs uit Handelingen 17 te onderzoeken ‘of deze dingen alzo zijn’.
Prof.dr. J. Hoek heeft zich intensief met het gereformeerde en charismatische beziggehouden. In zijn boek De Geest, het kruis en de gaven. Een ontmoeting tussen gereformeerd en charismatisch geeft hij daar verslag van. Dr. Hoek koos voor een originele en aansprekende manier, namelijk die van een verslag van een conferentie over het werk van de Heilige Geest, met als speciale focus hoe de gaven van de Heilige Geest te verbinden zijn met de kruisweg, die de navolging van Christus kenmerkt. Vandaar de titel van zijn boek: De Geest, het kruis en de gaven.
De titel zou overigens wel de suggestie kunnen wekken dat gereformeerde theologie per definitie kruistheologie is, maar in het boek zelf wordt duidelijk dat in gereformeerde sfeer ook ruimschoots aandacht is voor de vernieuwende kracht van Christus’ opstanding, die zich, hoe ten dele ook, manifesteert in een geheiligd christelijk leven.

Fictieve conferentie
De conferentievorm illustreert het verlangen van de schrijver naar ontmoeting. Ik kan dat alleen maar bijvallen. Christenen hebben elkaar lang genoeg bestookt met vlugschriften, brochures en artikelen in tijdschriften, zonder elkaar in de ogen en het liefst ook in het hart te zien. Het samen optrekken in gebed, bezinning en gesprek ligt meer in de lijn van het Koninkrijk der hemelen.
De gekozen vorm biedt bovendien gelegenheid om uiteenlopende gezichtspunten helder tegen elkaar af te zetten, en dan in een overigens gefingeerde discussie zoveel mogelijk bijeen te brengen. Wel moeten we blijven bedenken dat we hier te maken hebben met hoe de schrijver van het boek bepaalde standpunten weergeeft en waar hij mogelijkheden van toenadering ziet. De werkelijkheid zou namelijk wel eens weerbarstiger kunnen zijn.
Maar laten we niet alleen letten op de vorm van het boek. De inhoud is namelijk zeer de moeite waard en biedt goede leiding wat betreft de geestelijke gaven. Het eerste inhoudelijke stuk laat zien wat in de Bijbel en van daaruit in het christelijke belijden over de Heilige Geest en Zijn werk is gezegd. Wezenlijk is dat over de Heilige Geest gesproken moet worden in het verband van de drie-eenheid Gods. Hij is God Zelf als de Tegenwoordige onder ons en in ons. Speciaal aandacht krijgt het geding tussen de Oosterse en Westerse kerk over de uitgang van de Heilige Geest ook van de Zoon. In de lezing, maar ook in de discussie naderhand komt helder naar voren welke belangen op de achtergrond van dat geding een rol speelden en spelen. De vraag die bij mij blijft haken is of een compromis in de vorm van verstandelijke formulering hier echt een oplossing kan bieden. Zit hier niet een dieper verschil van geestelijke intuïtie achter – het Oosten meer denkend vanuit gehelen (synthetiserend), het Westen vanuit het tegenover van subject en object (analytisch)?

Statement
Binnen dit algemene kader komt de tegenstelling tussen charismatisch en gereformeerd aan de orde. Allereerst houdt dr. Hoek een vurig pleidooi voor de rijkdom van het werk van Gods Geest, zoals dat mede uitkomt in de gaven die Hij ook vandaag de dag in de gemeente werkt tot eer van God en tot opbouw van die gemeente. De gedachte dat die rijkdom alleen gold voor de begintijd van de kerk heeft er helaas voor gezorgd dat ze in kerkelijke kring nauwelijks meer wordt benut. In een tegenreferaat komen dan de bezwaren van gereformeerde zijde aan de orde. Daarbij wordt niet alleen gewezen op allerlei bedenkelijke randverschijnselen, zoals die zich voordoen bij charismatische personen en groepen, maar wordt zelfs gesteld dat charismatische belangstelling fundamenteel en wezenlijk tegengesteld is aan gereformeerde theologische intuïties. De toegenomen belangstelling ervoor in gereformeerde kring is dan ook alleen maar schadelijk te noemen en moet worden ingedamd. Dat is me nogal een statement. Het wordt duidelijk uit het boek dat de schrijver zelf daar niet direct voor valt. Zijn insteek is dat binnen de kaders van het gereformeerd geloven en leven er wel degelijk ruimte moet zijn voor de gaven de Geest.

Duidelijker
Het had van mij wel wat duidelijker mogen worden wat precies die fundamenteel theologische bezwaren dan zijn. Bijvoorbeeld of op de achtergrond toch een verschillend godsbeeld een rol speelt en daarmee in verband dan ook wellicht een verschillend mensbeeld.
Daarvan schemert wel iets door, maar expliciet komt het niet aan orde. Zit het dan toch in het in gereformeerde kring diepe bewustzijn van de soevereiniteit Gods? En wat kan het in dit verband betekenen dat we in gereformeerde kring de eenheid van Gods deugden belijden?

Bevrijdingspastoraat
In de vorm van een drietal workshops en daarvoor opgestelde consensusformuleringen gaat de schrijver nader in op de dienst der genezing, het bevrijdingspastoraat en de profetie. De formuleringen bieden voorzichtig ruimte voor de beoefening daarvan, maar dan wel duidelijk binnen de grenzen die de Bijbel aangeeft en ook zo dat ze niet koste gaan van de hoge waarde van het ‘gewone’ christelijke leven. Maar zou het bij het bevrijdingspastoraat niet goed zijn om als absolute voorwaarde te stellen dat een deskundig psychiater meekijkt, om geestelijke blunders en hun onvermijdelijke schade te voorkomen? Bij de profetie vroeg ik mij af wat het dan betekent dat Petrus (Joël) de uitstorting van de Heilige Geest op alle vlees verbindt met de gave van de profetie (Hand. 2:16-18).
In een zogenaamde persoonlijke terugblik geeft dr. Hoek ten slotte nog een zevental karakteristieken van het werk van de Heilige Geest naar gereformeerd inzicht. Daarbij vraagt hij terecht ook aandacht voor de breedte van het werk van de Heilige Geest. Voor mij betekent dat ook dat alle gewone gemeenteleden, die in hun dagelijkse gang eenvoudig en vroom met de HEERE leven niet minder geestelijk leven dan zij die misschien wel eens te krampachtig gericht zijn op bijzonderheden.

J. Westland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen