Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Niet terug naar paradijs

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Niet terug naar paradijs

Impressie van studiedag over schepping-evolutie

6 minuten leestijd Arcering uitzetten

Binnen waren 150 predikanten in een intensief gesprek over de actuele vragen rond schepping en evolutie, buiten stond een cameraploeg van 'Geen Stijl' urenlang te wachten op een dominee die wat wilde zeggen. Om vervolgens de atheïst prof. Herman Philipse zijn commentaar te laten geven.

Kerkgangers stellen vragen en theologen kunnen discussies over de schepping niet meer winnen van zesjarige kinderen met hun dino-collectie. Met stellingen als deze maken programmamakers van GeenStijl.nl via internetfilmpjes een serieus gesprek belachelijk. De Utrechtse hoogleraar Philipse, bekend van zijn collegereeks Wetenschap versus godsdienst, verwoordde zijn medelijden met de predikanten van de Gereformeerde Bond. ‘Door de Bijbel boven de wetenschap te zetten, plaats je je buiten de moderne wereld. En als je de Bijbel herinterpreteert op grond van de wetenschap, blijft er niets van over. Het is intellectueel onoplosbaar.’

Front
Ligt híer dan het front? Moeten we vooral het geloof in God als Schepper van hemel en aarde ten opzichte van het seculiere denken belijden en verdedigen? De opmerkingen van prof. Herman Philipse zouden ons op dat spoor kunnen zetten, om onderlinge verschillen te relativeren. Tegelijk is waar dat er dan wel consensus moet zijn over wat vanuit een gereformeerde Schriftvisie en in gebondenheid aan de gereformeerde belijdenis onopgeefbaar is inzake het denken en spreken over de schepping. Om dat helder te krijgen, was deze dag belegd, opdat predikanten in prediking en catechese zelf leiding aan de gemeente kunnen geven.
Deze bijeenkomst had niets van een geheim overleg. De kerk is de christelijke media dank verschuldigd, als haar stem in de samenleving tot klinken gebracht wordt. Dat neemt niet weg dat er momenten zijn waarop we zeggen: ‘Nu willen we elkaar in het hart kijken, in een veilige context de ander op het scherpst van de snede bevragen.’

Rentmeesters en Godlovers
De Bijbel wil ons vooral tot twee dingen over de schepping brengen, het rentmeesterschap en de lofprijzing. Het eerste kwam op deze studiedag nauwelijks aan de orde, op het tweede richtte dagvoorzitter ds. H.J. Lam zich in zijn hieronder (iets ingekort) afgedrukte openings­woord.
De opzet van de dag was zo dat prof.dr. G. van den Brink en ds. M.A. Kuijt eerst elk de vraag behandelden in hoeverre vragen rond de uitleg van de Bijbel een beslissende rol spelen als het gaat over onze visie op schepping en evolutie en of een gereformeerde Schriftvisie evolutionisme en/of creationisme uitsluit.
Prof. Van den Brink benadrukte dat het diep in de hervormd-gereformeerde traditie zit om niet bij het creationisme te willen horen. Waar de ontwikkeling van de Gereformeerde Kerken onder ons nogal eens een baken in zee genoemd is, gaf hij aan dat het hellend vlak in Assen 1926 begonnen is, toen een strikte uitleg van Genesis 1-3 vastgelegd werd. ‘Daarom moeten we nu het creationisme niet canoniseren en daarom is het heel riskant wat het Reformatorisch Dagblad uitdraagt.’ Zelf wil prof. Van den Brink de impasse doorbreken door macro-evolutie (de ontwikkeling naar hogere levensvormen, red.) te erkennen, waarbij hij tegelijkertijd met de Heidelbergse Catechismus Zondag 9 van harte belijdt. ‘De belijdenis legt vast waaraan we ons willen houden.’
Met het oog op de prediking noemde de Leidse hoogleraar geen enkele uitleg van Genesis 1-3 probleemloos, ‘en het is pastoraal wijs als u dat benoemt’. Het bestrijden van het evolutionisme, dat van geen Schepper wil weten, is voor hem hét front in de geestelijke strijd, waarin we ‘onze positie enorm verzwakken als we wetenschappelijke resultaten wegredeneren’.

Kern en omtrek van de Schrift
Ds. Kuijt focuste vooral op het gezag van de Schrift: Wat zijn de criteria om kern en omtrek in de Bijbel te onderscheiden en waarin onderscheidt theologie zich van natuurwetenschap? De tweede voorzitter van de Gereformeerde Bond nam afstand van de ethische theologie uit de negentiende eeuw, die zocht naar een synthese tussen geloof en wetenschap, waarin het feit van de zondeval niet wordt ontkend, maar die tegelijk niet als een historische gebeurtenis gezien wordt. Met Herman Bavinck wilde ds. Kuijt niet alleen de ‘religieus-ethische gedeelten van de Schrift tot Gods openbaring rekenen, maar ook de periferie’.
Hij keek met ons in de spiegel van de geschiedenis, om te laten zien wat we loslaten als alleen het heil in Christus als kern beleden wordt, waarbij ‘de verpakking tijdgebonden en cultureel bepaald zou zijn’. De omslag van de letterlijk-historische lezing van de eerste bijbelhoofdstukken ten gunste van een meer metaforisch spreken maakt de weg vrij voor het inbouwen van evolutie in de theologie, ‘voor mij een onbegaanbare weg’.

Aard van de schepping
De hoogleraren E. Talstra en M.J. Paul spraken vervolgens over hoe we Genesis 1-11 hebben te lezen, in wisselwerking en samenhang met andere gedeelten uit de Bijbel. Prof. Talstra noemde het een basisfout in de Gereformeerde Kerken dat de onafhankelijke positie van de bijbelwetenschappen niet gehonoreerd is. ‘Het gesprek met de Bijbel is en wordt nauwelijks gevoerd.’ Hij bepleitte een verbinding van het woord scheppen uit Genesis met zegenen, ‘wat een voortgang van het scheppen is’. Tegen de moderne zelfhulpreligie staat het zegenen als Gods scheppingsactiviteit.

Prof. Paul merkte allereerst op dat het cruciale bewijs voor de evolutietheorie ontbreekt. Hij noemde het een probleem dat allerlei theologen onder de indruk zijn van de bètawetenschappen en daardoor de evolutietheorie een plaats willen geven in de theologie, waartoe ‘de bijbelteksten zelf geen aanleiding geven’. ‘Hoe lang is het mogelijk in een constructie te blijven die zoveel interne spanning geeft?’ Hij legde uit wat er gebeurt als theologen het ‘goed’ en ‘zeer goed’ uit de schepping reduceren tot ‘functioneel goed’ – ‘wat vanuit de exegese overigens onhoudbaar is’.
Het kernpunt van de discussie is voor prof. Paul ‘niet de zes dagen, niet 6 x 24 uur, niet de miljoenen jaren, maar de aard van de schepping door God en de oorsprong van het kwaad’.

Buiten het paradijs
De oproep van de oudtestamenticus ds. H.J. de Bie riep in de discussie herkenning op. ‘Mogen we de actuele discussie over alle vragen rond de schepping loslaten op Genesis? Staat er geen cherub aan de poort van het paradijs, waarin wij niet terugkunnen? Wij hebben genoeg aan de Schrift en ons past daarom eerbied voor God.’

De lezingen riepen ondertussen een keur aan vragen op: Wat betekent ons verduisterd verstand voor het aanvaarden van de resultaten van de wetenschap? Mag een groot respect voor de wetenschap ons er wel toe drijven Genesis 1-3 minder historisch te gaan lezen? En hoe moeten we deze hoofdstukken als openbaring van Hogerhand dan lezen? Wat is de essentie van het werk van Christus: verheft Hij ons uit het evolutieproces? Als wij op veel vragen geen antwoord hebben, dan mag ons dat toch niet brengen bij een symbolisch lezen van cruciale bijbelpassages? Wat zeggen de bijbelwetenschappers over het kwaad en de schepping?

Gereformeerde theologie
Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond ziet terug op een goede studiedag, maar beseft tevens dat er nog heel veel vragen leven, onder andere vanwege de openheid voor macro-evolutie, zodat voortgaand gesprek nodig is. Waar we elkaar aan blijven spreken op het beslissende van Gods openbaring in Zijn Woord, mogen en kunnen die vragen gesteld worden. Dat is eigen aan de gereformeerde theologie, een theologie die immers terdege grenzen kent – daarover was iedereen het eens – maar die vooral ten dienste wil staan van de aanbidding van Hem, Die onze Schepper en Herschepper is.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 2009

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Niet terug naar paradijs

Bekijk de hele uitgave van donderdag 17 december 2009

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's