GLOBAAL BEKEKEN

Bij uitgeverij Boekencentrum verscheen van dr. C.A. van der Sluijs Spurgeon een spelbreker. Een unieke man in een bijzondere tijd. Twee fragmenten:

• Staken

De man van de stad bleek nog altijd de man van het volk te zijn toen hij zijn diepe bewogenheid tot uitdrukking bracht met het lot van de arbeiders in de agrarische sector. Hun toestand was in de negentiende eeuw beklagenswaardig. Spurgeon had daarover een uitgesproken mening. De situatie waarin de landarbeiders leefden, noemde hij zonder meer schandelijk.

Hij zei dat hij in zijn hele leven nog nooit zo blij was geweest als toen hij hoorde dat ze in beweging waren gekomen en begonnen te staken! Volgens hem hadden ze dit in 1872 al moeten doen, gezien de volstrekt ontoereikende lonen. In datzelfde jaar nam Spurgeon het publiekelijk voor deze bevolkingsgroepen op, toen hij in hun midden preekte te Addlestone. Hij omschreef toen Christus als een van hen, die zich onder de menigte van Palestina bewoog ‘in de boerenkiel van een gewone arbeider’.

Dit in principe propageren van het recht van staking gaf Spurgeon een progressief imago.

• Emancipatie van vrouwen

Spurgeon onderstreepte ook het recht op werk voor vrouwen. Het ontbreken van de mogelijkheid daartoe noemde hij een groot kwaad. Dit was echter niet zo betreurenswaardig als de barbaarsheid waarmee hij was geconfronteerd in 1860 op een reis door Europa, en dan ging het voornamelijk over België. Daar was de vrouw blijkbaar gedoemd tot zware arbeid. Hij noemde het zelfs een overheersend kwaad. Wanneer daar schepen met steenkool gelost moesten worden, droegen de vrouwen de zware manden op hun rug. Ze sjouwden met van alles, en hun heren en meesters zaten stil.

Zo erg was het in Engeland gelukkig niet. Maar passend werk diende in Engeland meer open te staan voor het vrouwelijk geslacht. Hij dacht dan aan de horloge-industrie, drukwerk, telegrafie, boekverkoop en allerlei andere bezigheden die binnenshuis gedaan konden worden. Al was dan de positie van de vrouw in Engeland lang niet zo slecht als elders in Europa, zij kon ook niet optimaal genoemd worden.

Het zal duidelijk zijn dat de ingrediënten die bijgedragen zouden kunnen hebben tot een ontluikend emancipatiestreven van de vrouw, in deze visie volop aanwezig waren.

Bij uitgeverij Boom in Amsterdam verscheen een vuistdik boek van Robin te Slaa en Edwin Klein De NSB. Ontstaan en opkomst van de Nationaal Socialistische Beweging, 1931-1935. Een curieus fragment:

Onder de allereerste leden van de NSB bevond zich een aantal bekende namen, zoals letterkundige Louis Knuvelder en voormalig Tweede Kamerlid en oud-fractievoorzitter van de ARP Coenraad van der Voort van Zijp. Deze laatste, voormalig Nederlands Hervormde predikant en op dat moment burgemeester van Maartensdijk, werd in de eerste jaren vaak in één adem genoemd met Mussert, als het ging om de meest aansprekende personen in de NSB. Van der Voort van Zijp (stamboeknummer 213) stond bekend als een marineman en een idealist die nooit te beroerd was om de handen uit de mouwen te steken voor de beweging. Mussert herinnerde hem later als een voorbeeldig NSB-strijder:

‘Het behooren tot de N.S.B. was voor hem geen sinecure; hij wilde het Vaderland niet redden met een gift van een gulden in de maand, maar hij gaf daarnaast zijn geheel persoon voor zoover zijn werkkring dat toeliet. Als hij niet moest spreken, kwam hij ’s avonds in het oude hoofdkwartier, dien eersten tijd en deed wat zijn hand te doen vond; hij zat een krukje en plakte bandjes om ‘Volk en Vaderland’, hij registreerde leden, niets was hem ooit te veel.’

(…) Zijn verlangen naar een nationale eenheidsbeweging en de erkenning van het christelijke karakter van het Nederlandse volk, hadden Van der Voort van Zijp in de armen van de NSB gedreven. Als bekwaam spreker en voormalig ARP-kopstuk gold de Maartendijkse burgemeester in de beginperiode van de NSB als het protestants-christelijk boegbeeld van de beweging.

v.d.G.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen