Missionair werk in Rotterdam

W ie de ontwikkelingen van de laatste jaren beschouwt, krijgt de indruk dat reformatorische kerken de stad verlaten en dat evangelische gemeenten daarvoor in de plaats komen. Zo verhuisde de Gereformeerde Gemeente van Rotterdam-Zuid naar Barendrecht. Het kerkgebouw werd verkocht aan de evangelische Victory Outreach Church. De Christelijke Gereformeerde Kerk in Rotterdam-Charlois moest zijn deuren sluiten omdat het ledental te klein werd. Hetzelfde overkwam de zustergemeente in Rotterdam-West. De kerkgebouwen van deze gemeenten zijn nu eigendom van evangelische groepen. Dat roept vragen op. Hoe moeten reformatorische kerken zich opstellen om te kunnen overleven in Rotterdam? Doen zij er goed aan ideeën uit de evangelische traditie over te nemen? Waarom lukt het zo moeilijk om bijvoorbeeld Surinamers en Antillianen in een reformatorische kerkdienst te krijgen? Zit dat in de boodschap van zonde en genade, in de vorm waarin die wordt gebracht, of in nog iets anders? Op welke manier kunnen buitenkerkelijken worden bereikt met het Evangelie? Zomaar wat vragen die verband houden met de missionaire roeping van de kerk in de stad. Hoe denken werkers in het veld daarover?

Reformatorische boodschap

Ds. H.G.J. (Hans) van Dolder, missionair predikant in Rotterdam-Delfshaven, bestrijdt dat reformatorische kerken plaats maken voor evangelische gemeenten. ‘De reformatorische theologie heeft veel kracht.’ Ds. Van Dolder is betrokken bij het project ‘Geloven in Spangen’, dat is opgezet vanuit de Pelgrimvaderskerk in Rotterdam-Delfshaven. In zijn werk komt hij veel mensen tegen, onder anderen Surinamers en Kaapverdianen, die een evangelische of rooms-katholieke achtergrond hebben. De reformatorische boodschap van genade voor zondaren spreekt hen wel degelijk aan, meent hij. ‘De traditionele kerken hebben een drempel, maar ook veel goodwill. Evangelisch leiderschap heeft sommigen juist beschadigd. Als het gaat om heiligmaking ligt de lat daar erg hoog, je ligt er gauw uit.’ De hervormde volkskerkgedachte heeft daartegenover iets aantrekkelijks. Ieder mag meedoen in de pelgrimstocht van de kerk door de wereld. ‘De volkskerkgedachte is nog altijd een krachtig model.’

Ernst van Evangelie

Ook ds. C.M. (René) van Loon, predikant van de hervormde wijkgemeente in het aan Rotterdam grenzende Capelle-Schollevaar, wijst op de grote waarde van een reformatorische boodschap. Zijn gemeente is oorspronkelijk ontstaan als een gemeentestichtingsproject vanuit de IZB. Sinds enkele jaren staat ze op eigen benen. Nog altijd probeert de gemeente buitenkerkelijken te bereiken, onder andere via het aanbieden van de oriëntatiecursus christelijk geloof en het beheren van een wijkwinkel.

Waardevol in de reformatorische theologie vindt ds. Van Loon met name de ernst van de boodschap. ‘Het Evangelie is voor zondige mensen.’ Hij benadrukt: ‘We hebben verlossing nodig. De ernst van het Evangelie bepaalt de missionaire slagkracht van een gemeente.’ Op het moment dat mensen meer willen weten over het geloof, bijvoorbeeld via het volgen van de oriëntatiecursus

christelijk geloof, blijkt er ruimte te zijn om die boodschap door te geven. ‘Mensen realiseren zich vaak dat het niet zo goed gaat, dat we leven in een wereld die verlossing nodig heeft. Heel vaak krijg je de vraag naar het waarom van het lijden. Dat is een belemmering op de weg naar God. Maar je kunt het ook omdraaien: het feit dat er zoveel kwaad in de wereld is, is een onderstreping van de bijbelse nadruk op de zonde.’

Volgens de website staat de hervormde wijkgemeente ook open voor ‘vernieuwende impulsen’ uit de evangelische traditie. Wat ds. Van Loon in die traditie waardevol vindt, is het zoeken naar wegen om de naaste te bereiken met het Evangelie in een veranderende cultuur. Ook het gebed als dragende grond voor de gemeente is iets wat hij wil overnemen. ‘Dat proberen wij ook in onze gemeente gestalte te geven, al zou daar nog wel meer aan gedaan mogen worden.’

Volgens ds. Van Loon is de vormgeving van een kerkdienst van betrekkelijke betekenis voor de missionaire mogelijkheden van een gemeente. ‘Voor bezoekers zijn andere dingen zeker zo belangrijk. Zoals: zijn er mensen die aardig tegen me zijn? Groeten ze me als ik binnenkom? Een indruk van vriendelijkheid, van gastvrijheid, nemen ze mee als ze weer naar buiten gaan. De vormen van een dienst vinden ze boeiend of minder boeiend, maar er speelt veel meer mee dan vormen.’ Wel wijst hij erop dat de vorm geen belemmering moet zijn voor het doorgeven van de boodschap.

Goed verhaal

Missionair werker Niels de Jong, verbonden aan wijkgemeente De Samaritaan in Rotterdam-Centrum, beaamt dat de vormgeving van de kerkdienst minder belangrijk is dan vaak wordt gedacht. ‘Als protestantse kerk sta je niet per definitie op achterstand. De diensten in De Samaritaan zijn vrij sober ingericht. Mensen komen naar de kerk voor stilte, rust, een goed verhaal, niet voor het leuke liedje.’

Enkele jaren geleden is Niels de Jong aan de slag gegaan als missionair werker in de Rotterdamse wijken Liskwartier en Bergpolder in Rotterdam-Noord. ‘Het missionaire werk is met name gericht op twintigers en dertigers van Nederlandse afkomst. Uit onderzoek is gebleken dat het grootste deel van de wijkbewoners behoort tot de leeftijdsgroep van twintig tot vijfendertig jaar. Veel hoog opgeleiden kiezen ervoor om na hun studie nog een jaar of tien in de stad te blijven wonen. Ook het grootste deel van De Samaritaan bestaat uit hoog opgeleide twintigers en dertigers. Dat sluit dus goed aan bij de gekozen doelgroep. De mogelijkheden van De Samaritaan zijn beperkt. Het is daarom nodig te kiezen voor een bepaalde doelgroep. Je kunt je niet richten op moslims, anderstaligen en Nederlandstaligen tegelijk.’ Bovendien blijken vooral moslims heel moeilijk te bereiken met het Evangelie.

Netwerkje

Het is zoeken naar wegen om met mensen in contact te komen. De Jong: ‘Het is echt pionieren. We hebben verschillende dingen geprobeerd: het organiseren van een

Alphacursus, debatavonden, andere bijeenkomsten. Daaruit ontstaat een netwerkje van mensen.’ De Jong vindt het bijzonder dat telkens zes mensen naar de Alphacursus komen, die elk halfjaar wordt gegeven. ‘Die mensen plannen dan toch maar tien avonden in om zich bezig te houden met het christelijke geloof. Dat is niet niks.’

Twintigers en dertigers hebben geen negatief verleden met de kerk. Zij staan tegenover de kerk neutraal, vinden die wel aardig of zijn zelfs positief. Negatieve vooroordelen vormen dus geen belemmering. ‘Wel is altijd de vraag: willen mensen zich committeren? ’ In elk geval zijn er elke zondag wel twee of drie bezoekers ‘die wij niet kennen’ in de dienst.

Discipelschap

Ook ds. Van Dolder is begonnen met het leggen van persoonlijke contacten. Het project ‘Geloven in Spangen’ moet uitlopen op gemeentestichting. ‘We zijn begonnen met vragen aan de mensen: wat willen jullie? Wat verwachten jullie van de kerk? Het bleek dat mensen vooral een kerk willen die dicht bij hun leven staat, en dicht bij hun buurt.’ Veel migrantenkerken zijn regionaal georganiseerd. Daarom zijn zij vaak ook dicht bij een van de Rotterdamse stations gevestigd, hun leden komen soms helemaal uit Den Haag.

Om tegemoet te komen aan de behoefte dicht bij het leven van mensen te komen, is ds. Van Dolder begonnen met het organiseren van huisgroepen. Daarvan bestaan er nu vier, die elk een grootte hebben van zeven tot twaalf personen. Daarnaast wordt elke maand een samenkomst gehouden in het midden in de wijk gelegen gebouw Het Vinkje, op zondag van één tot drie uur ’s middags. Het eerste uur staat de Bijbel centraal. Vervolgens is er gelegenheid voor gezelligheid, ontmoeting en het gebruiken van een maaltijd. Het is niet verplicht om aan beide onderdelen mee te doen, ‘het gaat om waar de mensen behoefte aan hebben’. De samenkomst wordt bezocht door met name Surinamers, Antillianen, Afrikanen. ‘Die bereiken we het makkelijkst.’ Daarnaast komen ook ‘gewone’ gemeenteleden die in de wijk wonen. De samenkomst wordt bezocht door zo’n twintig à dertig personen. Ds. Van Dolder: ‘Mensen hebben vaak vooral behoefte aan wat wij noemen discipelschap. Er zijn veel praktische vragen. Dan vragen ze: wilt u eens een bijbelstudie doen over hoe ik moet omgaan met geld, met tijd, met relaties, met onveiligheid? ’

Toekomst van kerk

Ook de bestaande gemeente in de Pelgrimvaderskerk bereikt buitenkerkelijken. Via de Alphacursus. Of via relaties: vrouwen nemen een onkerkelijke vriend mee naar de kerk. Eigenlijk is ook de bestaande gemeente een doelgroepenkerk geworden die zich richt op hoger opgeleiden, net als De Samaritaan. Ds. Van Dolder: ‘Kerken vormen samen het lichaam van Christus. Zoveel mogelijk mensen moeten bereikt worden. Maar niet elke gemeente kan zich richten op alle soorten van mensen, een zekere werkverdeling is onontkoombaar.’

Bij het missionaire werk in de stad staat menselijkerwijs gesproken veel op het spel. Ontwikkelingen in de samenleving beginnen vaak in de stad om zich van daaruit te verspreiden. Niels de Jong: ‘Als het de kerk niet lukt om in de stad te overleven, is dat een slecht teken voor de Protestantse Kerk buiten de stad. In die zin staat bij het missionaire werk in Rotterdam de toekomst van de kerk op het spel. Als ik kijk naar kerken die in de stad overleven, zijn dat de meer orthodoxe kerken die zich naar buiten richten. Het gaat om de combinatie van die twee. Mist een gemeente één van die zaken dan redt ze het niet.’

Harry Groenenboom

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen