Conferentie in rooms Polen

O mdat de conferentie pas halverwege de middag begint, hebben we tijd genoeg om de prachtige, oude stad te bezichtigen. Veel van de mooie, goed bewaarde oude gebouwen zijn door Unesco als werelderfgoed aangemerkt. We willen nog even van het beschermde stadsgezicht genieten en trekken daarom naar de oude markt. Maar in plaats van antieke architectuur vraagt levende religie onze aandacht. Want als we aan de rand van het marktplein komen, worden we gefascineerd door het zingen van priesters.

Processie

Er blijkt een heuse processie aan de gang te zijn. Een grote menigte staat te kijken hoe een groot aantal priesters, begeleid door een soort harmonie, van de ene kerk naar de andere trekt, al reciterend en zingend. Ze vormen samen een behoorlijk lange rij met in het midden, hoog verheven, de monstrans, met daarin de geconsacreerde ouwel, die in hun ogen van brood waarachtig lichaam van Christus geworden was.

Terwijl de stoet langzaam vooruit trekt, knielt op zekere momenten vrijwel de hele verzamelde menigte. De knieën van oudere mannen en vrouwen, maar ook men-sen van middelbare leeftijd en jongeren, raken devoot de grond en veel ogen sluiten zich voor gebed. Ondertussen worden berkentakken uitgedeeld. De stoet zet zich voort naar een grote kerk in het nieuwere gedeelte van het stadscentrum, waar duizenden mensen samenstromen en kennelijk een soort zegen van de belangrijkste geestelijke ontvangen en iedereen met een berkentak huiswaarts keert.

Geen postmoderne cultuur?

Als nuchtere, calvinistische Hollanders verbazen we ons over zoveel devote religie in het openbaar. Midden op de dag zoveel knielende mensen in gewone winkelstraten met moderne winkels – dat is voor ons Hollanders onbestaanbaar. Stel je voor dat je zoiets zou meemaken in Amersfoort of Utrecht. En daarbij: niet alleen oude mensen doen mee, maar ook jongeren en kinderen. En van de voortschrijdende priesters is ook een belangrijk deel beneden de 35 jaar.

Heeft de tijd hier stilgestaan? Is hier eigenlijk wel sprake van een moderne, geseculariseerde maatschappij? Persoonlijk word ik enigszins onzeker, omdat ik ben uitgenodigd hier in Polen iets te zeggen over de ontmoeting van postmodernisme en evangelie: wat betekent de uitdaging van de postmoderne cultuur voor de verbreiding van het evangelie in prediking en pastoraat (evangelisatie)? Maar is er in Polen wel sprake van een postmoderne cultuur? Heb ik niet de verkeerde lezing meegenomen?

Evangelische ontmoetingsplaats

Met deze ervaring tijgen we terug naar ons hotel en beginnen die middag als vertegenwoordigers van Stichting Hulp Oost-Europa aan de conferentie. Wij – G.J. Dijkgraaf uit Oene, ds. L.J. Vogelaar uit Noorden en ondergetekende – zijn namelijk uitgenodigd voor een interkerkelijke conferentie voor evangelische christenen. De conferentie is bedoeld als plaats van ontmoeting, aanscherping en bemoediging voor evangelische christenen in Polen (en uit de Oekraïne).

Eén ding is ons inmiddels wel duidelijk geworden: evangelische christenen (dat wil daar zeggen: christenen die de Bijbel als gezaghebbend Woord van God in leer en leven aanvaarden en in de Heere Jezus alleen hun heil zoeken) vormen een kleine minderheid te midden van het grotendeels roomskatholieke Poolse volk. In Polen heeft de Reformatie in de zestiende eeuw nauwelijks voet aan de grond gekregen en is de Rooms-Katholieke Kerk een sterk bolwerk gebleven, zelfs ten tijde van het communisme. Wat er aan protestantisme is, is dan ook meestal niet afkomstig uit het westen, maar is vrucht van evangelische opwekkingen in de negentiende eeuw in Rusland (Oekraïne etc.). Het protestantisme draagt daarmee een heel ander karakter dan bij ons. Qua geloofsbeleving en - uiting is het soms meer verwant met wat wij als de Vergadering der gelovigen kennen dan met het calvinisme.

HOE

Wat doen dan drie calvinistische Hollanders op zo’n conferentie? Allereerst gebeurt dit vanuit persoonlijke betrokkenheid. Al jaren heb ik (aanvankelijk via een diaconaal project in Oene) contact met de organisator van deze conferentie: voorganger Taddeusz Tolwinski en zijn kerkverband, de KECH (Evangelische Christelijke Kerk in Polen). Dit contact is door HOE opgepakt en geïntensiveerd vanuit het verlangen diaconaal en theologisch nog

meer voor de christelijke gemeenten in Polen te kunnen betekenen. Vanuit Nederland wil de stichting hen graag ondersteunen en toerusten. Zo is onlangs in Polen de bijbelstudie verschenen die ik in 2008- 2009 in De Hervormde Vrouw over Elisa schreef. Deze bijbelstudies zijn eerst in het Engels vertaald en vervolgens doorgestuurd naar Polen. Ze zijn nu uitgedeeld aan alle gemeenten die tot het kerkverband van de KECH behoren en worden daar gebruikt. Op manier probeert HOE enigszins te voorzien in het grote gebrek aan bijbelstudiemateriaal. Het is de bedoeling dat het niet bij dit ene project blijft.

Samen voor het evangelie

Direct aan het begin van de conferentie krijg ik de gelegenheid om aan één van bezoekers van de conferentie – een tot het protestantisme bekeerde rooms-katholiek uit Quebec (Canada), die nu evangelisatiewerk in Polen doet – mijn belevenissen van die morgen te delen. Wat gebeurde er eigenlijk in die oude stad? De man vertelt dat het deze dag (donderdag 3 juni) Sacramentsdag is. Mensen aanbidden het brood, omdat ze denken dat het Christus Zelf is. De berkentakken die ze mee naar huis nemen, zijn tijdens de processie gezegend en daarom denken mensen dat wanneer ze zo’n tak thuis hebben staan, ze automatisch de zegen van God zullen ontvangen en voorspoed zullen krijgen. De Canadees is heel duidelijk: dit is feitelijk een vorm van bijgeloof (vergelijk Heid. Cat. zondag 30, vraag 80).

Zijn opmerking zet nog eens een streep onder het belang van de conferentie. Het thema van de conferentie is: Razem Dla Evangelii, wat zoveel betekent als ‘Samen voor het evangelie’.

Het gaat om de verkondiging van het evangelie: het verlossend werk van de Heere Jezus. Dat verlossingswerk komt heel duidelijk naar voren in de lezingen van één van de hoofdsprekers op de conferentie. Brian Edwards uit Engeland spreekt vier keer over de boodschap van het evangelie en de betrouwbaarheid en genoegzaamheid van de Bijbel. De lezingen zijn helder, de reacties erop bemoedigend. Nog eens worden deze broeders en zusters (er zijn ook jongeren!) gewezen op het onfeilbare Woord van God, waarin God Zijn genade aanbiedt.

Postmodernisme?

Daarnaast is er een lezing over evangelisatie. Een Poolse voorganger wijst op de roeping van de hoorders om een zoutend zout en een lichtend licht te zijn in de omgeving waarin zij wonen (Matth.6:13-16). Ook worden – soms parallel – lezingen gehouden over ‘De kerk in de eerste eeuw’, ‘Muziek in de kerk’, ‘Geestelijk onderscheidingsvermogen’ en ‘Het verstaan van onze huidige cultuur in de verdediging van het evangelie’. Opmerkelijk is dat negen van de dertien lezingen door buitenlanders worden gehouden; de theologische bagage van de Poolse voorgangers is helaas niet zo heel groot.

Ikzelf spreek dus over postmodernisme. Vanuit mijn ervaringen van die donderdag heb ik er een hard hoofd in. Zal dit enigszins aanslaan? Weliswaar heb ik over ditzelfde onderwerp twee jaar geleden in Torun ook al eens – maar dan veel minder uitvoerig – gesproken, maar de gedachte bekruipt me dat dit onderwerp volstrekt misplaatst is.

Toch blijkt dat niet zo te zijn. Er is wel degelijk herkenning. Weliswaar lijkt Polen een stevig katholiek bastion, maar onder andere de toetreding tot de Europese Unie brengt ook allerlei geestelijke ontwikkelingen op gang. Relativisme en scepticisme doen ook daar opgeld. Een Oekraïener die mijn verhaal hoort, is erg dankbaar. Want ook daar slaat de kou van postmodernisme toe. En tegelijkertijd – zo beaamt hij – biedt ook in Oekraïene en in Polen het postmoderne denken mogelijkheid om het evangelie te verkondigen. Mensen zijn moe van systemen en verlangen naar christendom met het hart. We mogen verwachting hebben, omdat wij geen menselijk systeem preken, maar een levende God, die mensen wil ontmoeten en zalig maken. Het is bijzonder mooi dat te merken.

Gemeenschap

Aangrijpend zijn de verhalen die we horen tijdens de fellowship, als iedere aanwezige kerk zich mag presenteren. We horen van spanningen – de twee lectoren uit Engeland refereren aan de toenemende druk van de overheid om niet meer openlijk het evangelie te verkondigen en bijvoorbeeld te verzwijgen dat homoseksualiteit zonde is –, maar we hoorden ook hoe predikanten en gemeenteleden toch doorgaan en zegen ervaren. Zo blijkt dat het aantal unieke bezoekers van de website van de organistatie Razem Dla Evangelii (waarop ook de lezingen staan) per dag meer dan 500 is. En dat aantal stijgt alleen nog maar.

Veel indruk maakt op ons ook een ontmoeting met een broer en zus (twintigers) die tot geloof gekomen zijn, nu vreemden geworden zijn in hun eigen familie, maar de nabijheid van de Heere heel rijk ervaren. Niet vreemd dat als we ’s zaterdags weer de 1000 kilometer naar huis rijden, we vol indrukken en vol dankbaarheid zijn. God gaat door met Zijn werk.

A.J. van den Herik

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen