Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Met een dun straaltje

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Met een dun straaltje

Leerdienst in de praktijk [1, in Amstelveen]

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

De leerdienst lijkt vandaag een probleem te hebben. Te droog, te dogmatisch, uit de tijd. Is dat terecht? Een gesprek met ds. A. van Vuuren. Komt hij nog met de catechismus? En hoe geeft hij er dan vorm aan?

D s. Van Vuuren is sinds dertig jaar hervormd predikant. Drie jaar geleden preekte hij intree in de hervormde gemeente (b.a.) Eben-Haëzer te Amstelveen. Daarvoor diende hij de gemeenten van Kamerik, Alblasserdam, Zoetermeer en Barendrecht. Het is zijn gewoonte om regelmatig een leerdienst te houden. ‘Telkens als ik in een nieuwe gemeente startte, begon ik daar na enkele maanden mee. Alleen tijdens de zomervakantie en op de zondag voor de feestdagen sla ik over.’

Volgens ds. Van Vuuren moet elke kerkdienst iets van een leerdienst hebben. ‘Wie het Woord verkondigt, dient niet alleen te verkondigen maar ook te manen en te leren, zegt Paulus. De

apostel schrijft: ‘Christus, Hem verkondigen wij, terwijl wij een ieder mens terechtwijzen en een ieder mens onderwijzen in alle wijsheid, opdat wij ieder mens volmaakt zouden stellen in Christus Jezus.’ (Kol.1:28) Blijkbaar is onderwijs onmisbaar en fundamenteel voor het geloofsleven.’

Als het gaat over de leerdienst waarin een belijdenisgeschrift centraal staat, in welke mate is de Heidelbergse Catechismus dan leidend?

‘Meer dan eens heb ik over de Nederlandse Geloofsbelijdenis of Dordtse Leerregels een prekenserie gehouden. Maar hoe je deze ook fijn prakt in de preek, de lange zinnen alleen al doen mensen bij voorbaat al zeggen: te moeilijk. Tegelijk herinner ik me dat een vrouw bij de behandeling van hoofdstuk I van de Dordtse Leerregels, over de volgorde van Gods besluiten, voor het eerst na veertig jaar in de kerk zat en dat de Heere die preek voor haar innerlijke omkeer gebruikte.’

Geen kernnoties

‘Toch denk ik dat de ‘eenvoudige Heidelberger’, zoals Kohlbrugge zegt, meer geschikt is om te bepreken. Ik zie de catechismus als een kostbaar geschenk van God. Hij vormt een eenheid in de drieslag van ellende, verlossing en dank-

baarheid, met als hart de enige troost in Christus. Vooral van mijn overleden collega ds. K. Exalto, met wie ik destijds veel contact had, leerde ik hoezeer de catechismus een geheel is. Ik ben dan ook

nooit overgestapt op het preken over kernnoties. Ik vrees dat de gemeente dan weg groeit van het coloriet, het eigene van de Heidelberger. De indeling van de zondagen is dus altijd leidend voor me geweest.’

Hoe belangrijk vindt u de leerdienst voor de gemeente?

‘Heel belangrijk! Ze is, denk ik, de ruggengraat voor een bijbels gemeenteleven. Het eerste van de kenmerken van de eerste christengemeente is: volharden in de leer van de apostelen (Hand.2:42). Het regelmatig houden van leerdiensten voorkomt dat allerlei menselijke ervaringen de toon gaan zetten in de gemeente. De leerdienst zet de juiste toon voor de geloofsbeleving. De gemeente leert er dwalingen door onderkennen. De leerdienst is ook belangrijk voor de eenheid in de gemeente.

Hij heeft een middelpuntzoekende kracht, bindt samen in waar het werkelijk om gaat en tilt je als gemeente uit boven allerlei belevingsverschillen en uiterlijke verschilletjes. Tijdens leerdiensten word je bepaald bij de centrale geloofsstukken. Als luisteraar voel je dan aan: dit zijn de dingen die er werkelijk toe doen, in leven en sterven.’

‘Puur goud, man’

‘De catechismus is de dood voor een enghartig en bedompt geestelijk sfeertje. Hij voert je naar de frisse atmosfeer van de klassieke gereformeerde leer, naar de heerlijke zekerheid van het geloof. In

de catechismus adem je de ruimte en de breedte van Gods genade en ontferming voor goddelozen, wereldwijd. De catechismus is Schriftuurlijk, christocentrisch, verbondsmatig, bevindelijk en praktisch. ‘Puur goud, man, die catechismus’, riep eens een koster in extase naar me na een catechismuspreek. Geef hem eens ongelijk.’

Hoe bereikt u dat de leerdienst onder ouderen en jongeren een positief imago heeft?

‘Je dient daar als predikant met allerlei middelen naar te streven, maar het is de Pinkstergeest die de mensen van het nut van de leerdienst moet overtuigen. Gelukkig zie ik ook vaak dat dat gebeurt. Mensen zeggen wel eens dat leerdiensten hun tijd hebben gehad, gezien de belevingscultuur waarin wij leven en waarin alles functioneel moet zijn. Maar als er één geschrift is waar nut en gevoel een gezonde plek krijgen, dan toch zeker in de catechismus. De emotie trilt er vaak in door, hij raakt ook gevoelssnaren. Wel gaat er van de catechismus op dit punt tegelijk een correctie uit, want gevoel en ervaring worden telkens gerelateerd aan Gods heilswerk en genormeerd aan Gods Woord.’

Fundamenteel

‘Ik probeer de catechismuszondagen op een spannende en boeiende manier te brengen. Het gaat er niet om een dor betoog, maar om de meest fundamentele dingen van tijd en eeuwigheid. Om de zin en het doel van ons leven, en de glorie van God. En vooral, om echte, diepe troost.

Het besef dat er onder de catechismuspreek zo machtig veel te beleven valt moet de catechismus een positief imago voor jong en oud geven. Vergeef me de vergelijking, maar zoals catechisanten soms uitzien naar de volgende aflevering van een spannende soapserie, zo moet de gemeente na elke catechismuspreek uitzien naar de volgende aflevering.’

Hoe zoekt u de inhoud van dit belijdenisgeschrift in het leven van gemeenteleden te brengen?

‘Door de thematiek te actualiseren, in eigentijdse vorm en bewoordingen te bepreken. Op een beeldende manier ook, want wij zijn vandaag de dag sterk visueel ingesteld. Ik probeer geloofsvragen, twijfelvragen die er leven in de catechismuspreek mee te nemen. In onze tijd worstelen mensen soms met vragen die bij het ontstaan van de Heidelberger nog niet zo aan de orde waren. Onlangs hield ik een extra preek over zondag 41, het zevende gebod, omdat gemeenteleden me allerlei vragen mailden, dingen waar ze persoonlijk mee zaten.’

Eigentijds woordgebruik

‘De catechismusprediking pakt en boeit. Met zekere regelmaat komen bij ons mensen uit andere wijkgemeenten buurten omdat ze hunkeren naar catechismuspreken. Wel zou ik willen pleiten voor een vervanging van het ouderwetse woordgebruik in de catechismus. Dat draagt ook bij tot een positief imago, zeker bij de jongeren. Het hanteren van de tekst van de catechismus zoals in 1965 herzien door prof.dr. J.N. Bakhuizen van den Brink, waarbij dr. C.A. Tukker assisteerde, zou in dat opzicht al een stap vooruit zijn.’

Hebt u uw werkwijze ooit gewijzigd sinds u predikant werd?

‘Toen ik begon als predikant was mijn aanpak dogmatischer, denk ik. Ik hield me strak aan de letter van de tekst van de desbetreffende catechismuszondag. Sommige zondagsafdelingen zijn echter zo lang en zo vol dat niet iedere hoorder alles kan behappen. Een ouderling zei eens: ‘Als je water in een fles wilt gieten, dan moet je dat doen met een dun straaltje en niet in een keer een hele emmer eroverheen kiepen.’ Vandaar dat ik me later meer ben gaan houden aan de hoofdlijnen in zo’n zondag. Per nieuwe ronde koos ik steeds voor een andere insteek of legde de nadruk op een aspect dat ik de keer ervoor minder belichtte.’

Dichter bij bijbeltekst

‘Ook ben ik in de catechismuspreek de stof van de catechismus dichter gaan houden bij de bijbeltekst zelf. Dat deed ik mede om evangelisch bevlogen mensen te laten zien dat de Heidelberger een genormeerde norm is. Dat we alleen de Bijbel zelf als absolute norm hanteren, maar dat de catechismus juist daarom zo heilzaam is omdat ze Gods Woord aan het woord laat, ons werpt op Gods beloften, die in Christus Jezus ja en amen zijn.

Met Kohlbrugge zeg ik graag: ‘De eenvoudige Heidelberger, houd daaraan vast.’ Trouwens, Gods Woord zelf zegt (2Joh.:9): ‘Blijf in de leer (…) Dat is fundamenteel voor de relatie met God in Christus.’

Tineke van der Waal

Over twee weken: de leerdienst in Stedum- Ten Post.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 26 augustus 2010

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Met een dun straaltje

Bekijk de hele uitgave van donderdag 26 augustus 2010

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's