Te groot voor ons begrip

S inds 1 januari 2005 kent Nederland een identificatieplicht. Niemand twijfelt aan het bestaan van ons als persoon, maar we moeten kunnen bewijzen dat we de persoon zijn voor wie we ons uitgeven. Wij denken dan vooral aan bepaalde uiterlijke kenmerken. Andere persoonlijke eigenschappen komen pas duidelijk openbaar in het dagelijkse leven. In de kerk is het te zot voor woorden om over het bestaan van God te spreken. Zegt de dwáás niet in zijn hart: ‘Er is geen God’? Wel willen we graag weten wie Hij is. Wat is Gods identiteit? God is meer dan wij weten kunnen, vast en zeker. Elihu, de vriend van Job, roept uit: ‘God is groot en wij begrijpen het niet.’ (Job36:36) Wil dat zeggen dat we geen begrip van God kunnen hebben? Zo ligt het niet. We mogen wel iets van God weten. Wat wij van God weten, heeft Hij ons Zelf meegedeeld in Zijn openbaring. Niemand heeft ooit God gezien, maar de eniggeboren Zoon van God, die in de schoot van de Vader is, heeft Hem ons verklaard. In Christus openbaart God ons Zijn Wezen. En het heeft al een eerdere en bredere invulling gekregen in de Schriften van het Oude Testament.

Eén wezen

Met de Nederlandse Geloofsbelijdenis belijden we daarom in gehoorzaamheid aan de Heilige Schrift: ‘Wij geloven allen met het hart en belijden met de mond dat er een enig en eenvoudig geestelijk Wezen is, dat wij God noemen.’ Er wordt geen poging gedaan om het bestaan van God te bewijzen. We belijden Hem samen met Israël: De HEERE, onze God, is een enig HEERE! Hij is er en er is slechts één God en Hij is uniek. Hij alleen is alle aanbidding, eer en liefde waardig.

Wel gebruiken we vele namen en eigenschappen om over Gods identiteit te spreken. Mogen we dat eigenlijk wel doen? Is God ten diepste niet één? De Bijbel spreekt toch ook duidelijk over God als één persoonlijk Wezen. Hoe zit het dan met de verhouding tussen Zijn Wezen en eigenschappen?

Geen tegenstrijdigheid

Gods openbaring aangaande Zichzelf is de voornaamste reden om toch eigenschappen aan Hem toe te schrijven. Om dat vraagstuk van de verhouding wezen en eigenschappen te behandelen, spreken we in de theologie over de eenvoud van God (simplicitas Dei). Het wil zeggen dat er geen tegenstrijdigheid in God is. Er is eenheid in Gods handelen. Ook al lijken dingen voor ons gevoel tegengesteld te zijn, toch is dat in God één.

In Psalm 96 lezen we bijvoorbeeld dat God de wereld zal richten met gerechtigheid en de volken met Zijn waarheid of trouw. Juist uit het parallelle gebruik van deze deugden is duidelijk dat we moeten denken aan de reddende gerechtigheid, die de verdrukte verlost. De volken zijn in het voorafgaande opgeroepen de HEERE te eren en te dienen. In de veronderstelling dat ze aan deze oproep gehoor hebben gegeven, verkondigt de dichter aan de volken de komst van de HEERE als Koning en Verlosser. Hij houdt Zich aan Zijn beloften. Gods rechtvaardigheid en barmhartigheid kun je bijvoorbeeld ook niet tegen elkaar uitspelen. In Christus is dat voluit openbaar geworden, als God Zijn rechtvaardigheid betoond heeft aan Zijn Zoon, toen Hij onze zonden op Hem gelegd heeft. Zijn goedheid en barmhartigheid heeft Hij uitgestort over ons, die schuldig en veroordelenswaardig waren, door in volmaakte liefde Zijn Zoon voor ons in de dood te geven en Hem op te wekken tot onze rechtvaardiging, opdat wij door Hem de onsterfelijkheid en het eeuwige leven zouden hebben. (NGB art. 20)

God ís liefde

Er is ook geen samenstelling in God. Je kunt in God geen delen onderscheiden die door samenvoeging of optelling tot het ene Wezen leiden. Alles wat in God is, is echt en volstrekt God Zelf. Hij hééft die eigenschappen niet, maar ís die eigenschap. Hij ís helemaal liefde, licht, wijsheid, goedheid, rechtvaardigheid en barmhartigheid. Ze zijn wezenlijk voor Hem. De eigenschappen benoemen weliswaar een verschillend aspect van God, maar verwijzen wel strikt naar dat ene enige en eenvoudig geestelijk Wezen: God.

Aanbidding

Na de zonde met het gouden kalf moet Mozes opnieuw twee stenen tafels uithakken en de berg Sinaï opgaan om tot God te naderen. Daar verschijnt de HEERE aan Mozes en God roept uit: ‘HEERE, HEERE, God, barmhartig en genadig, lankmoedig en groot van weldadigheid en waarheid. Die de weldadigheid bewaart aan vele duizenden, die de ongerechtig-

heid, en overtreding, en zonde vergeeft; die de schuldige geenszins onschuldig houdt, bezoekend de ongerechtigheid der vaderen aan de kinderen, en aan de kindskinderen, in het derde en vierde geslacht.’ (Ex.34:6, 7) Hij stelt Zich daar als het ware voor.

Als Mozes op deze wijze met Gods luister in aanraking komt en Hem Zijn deugden hoort uitroepen, knielt hij voor Hem neer in aanbidding. Mozes mag daar horen wie de HEERE is, op welke deugden het volk staat kan maken, welke

beloften er gelden voor gehoorzamen, maar ook wat de dreigementen zijn bij hardnekkige ongehoorzaamheid. Deze openbaring is onder andere het uitgangspunt voor de profeten en de apostelen

geweest om de identiteit van God te verkondigen. Wij kunnen zo’n verkondiging alleen maar op de juiste wijze verwerken, als dat begint met de vreze des HEEREN en eindigt in de aanbidding van de drie-enige God. Het diepe besef van Gods wijsheid, alomtegenwoordigheid, heiligheid, toorn en almacht verdiept onze verwondering over Zijn liefde, genade en nabijheid.

Volstrekt uniek

Als in de Nederlandse Geloofsbelijdenis God beleden is, komen vervolgens Zijn deugden of eigenschappen aan de orde. Deze kunnen aan niemand anders toegeschreven worden. Hij is immers uniek en heeft een geheel eigen identiteit. God wordt eeuwig genoemd. Hij is verheven boven alles wat tijdelijk is.

Hij is ook onbegrijpelijk of ondoorgrondelijk. De geschiedenis van Mozes in Exodus 33 en het roepingvisioen van Ezechiël (Ez.1) maken duidelijk dat God ons bevattingsvermogen te boven gaat. Mozes mag God van achteren zien, als Hij al voorbij is. Ezechiël kan slechts stamelend aanduiden wat hij gezien heeft. God houdt ruimte voor Zichzelf. Er is geen doorgronding van Zijn verstand.

Ook is Hij onzichtbaar. God bewoont een ontoegankelijk licht. Hem heeft geen mens gezien en niemand kan Hem ook zien. Onveranderlijk is Hij. Hij is geen God van willekeur. We kunnen op Hem aan. Hij houdt Zich aan Zijn Woord. Hij kan Zichzelf immers

niet verloochenen. Hij blijft Dezelfde. Hij is oneindig. ‘Waar zou ik heengaan voor Uw Geest en waar zou ik heenvlieden voor Uw aangezicht? Zo ik opvoer ten hemel, Gij zijt daar; of bedde

ik mij in de hel, zie, Gij zijt [daar]. Nam ik vleugelen van de dageraad, woonde ik aan het uiterste der zee; ook daar zou Uw hand mij geleiden, en Uw rechterhand zou mij houden.’ (Ps.139:7-10) Onze God is voorts almachtig. Hij kan alles wat Hij wil. Wat Zijn liefde wil bewerken, ontzegt Hem Zijn vermogen niet.

Bepaalde afspiegeling

God openbaart Zich in onze menselijke taal en Hij legt zelf dan ook verbindingen met eigenschappen die ook aan mensen kunnen worden toegeschreven. Er is een zekere afspiegeling van Hem in onze werkelijkheid. We hebben een idee van wat zo’n begrip wil zeggen, maar als we het op God toepassen, ondergaat het een enorme verrijking.

In de geloofsbelijdenis wordt dan ook van God beleden dat Hij volkomen wijs is. God heeft alles met wijsheid gemaakt en een juiste plaats gegeven. We vallen in aanbidding neer als we iets van die wijsheid mogen opmerken in de schepping. Bovenal komt Zijn wijsheid uit in de herschepping. Met de apostel roepen we het uit: ‘O diepte van rijkdom, beide der wijsheid en der kennis van God, hoe ondoorgrondelijk zijn Zijn oordelen, en onnaspeurbaar Zijn wegen!’ (Rom.11:33)

We belijden dat Hij rechtvaardig is. Hij houdt Zich aan Zijn dreigende, maar ook aan Zijn belovende woorden.

Hij is goed. Er mag in onze werkelijkheid een zekere afspiegeling zijn van het goede, maar God is de Goede in volstrekte en volmaakte zin. Hij is namelijk een zeer overvloedige Fontein van al het goede. Op het verschil tussen het gebruik van deze termen voor God en voor schepselen moeten we wel de nadruk blijven leggen. We belijden het verschil dan niet alleen met de mond, maar het krijgt ook vorm in de praktijk. We mogen deze begrippen namelijk niet vanuit het alledaagse, aardse spreken rechtstreeks op God toepassen. God openbaart Zich echter op deze wijze en wij worden geroepen dat beeld te vertonen.

Eren

Nog veel meer deugden van God zouden te noemen zijn, zoals de identificatieproclamatie uit Exodus 34 doet: barmhartig, genade, lankmoedig, goedertieren, trouw, alomtegenwoordig en heerlijk. In de komende weken wordt bij een aantal eigenschappen stilgestaan. In ieder geval is duidelijk dat we in de omgang met God Zijn identiteit steeds beter en rijker leren kennen, met het doel Hem groot te maken. We worden hier al geroepen Gods deugden te prijzen, om dat eens eeuwig samen met al de engelen in volmaaktheid te doen: ‘Looft, looft, de HEERE, gij Zijne legerscharen, wier lust het is op Zijnen wenk te staren. Dat hemel, aard’ en zee en berg en dal, hoe ver men ook Zijn scepter ziet regeren, nu Zijnen Naam en grote deugden eren; en gij, mijn ziel, loof gij Hem bovenal!’ Het gaat om de eer van Gods Naam.

H. Roseboom

Volgende week: God is eeuwig.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen