BOEKBESPREKINGEN

L. Bayly De praktijk der godzaligheid. Uitg. De Groot Goudriaan, Kampen; 444 blz.; € 34, 90.

In 1642 schrijft Voetius het verzoek te hebben gekregen de bijbelteksten in Bayly’s De praktijk der godzaligheid aan te passen aan de

Statenvertaling, de ‘nieuwe overzetting’ genoemd. Voordien hadden de bijbelteksten dus een andere vertaling. Het boek is een enorme bestseller geweest, met meer dan tweehonderd herdrukken. Recent is het vanuit een oude uitgave in hedendaags Ne-

derlands opnieuw uitgegeven. De praktijk der godzaligheid wil bevorderen dat het leven van christenen geheel op God gericht zal zijn. De titel geeft dat weer. Godzaligheid is het diep bijbelse begrip van ‘de vreze des Heeren’, de ware godsvrucht. Ondertussen mag die godzaligheid geen nutteloze theorie zijn, het moet praktijk worden. Vandaag zouden we het kunnen omschrijven met christen-zijn in het dagelijks leven.

De puritein Bayly geeft in het boek allereerst een stuk dogmatische leer waaraan iedere gelovige moet voldoen. Helaas is deze beschrijving wat theoretisch en staat ze wat los van het functioneren in het levende geloof. Daarna komen er concrete aanwijzingen voor het dagelijks leven. Zo zijn er voorbeelden van een morgengebed, van een avondgebed. Ook zijn er regels voor vaders voor hoe ze zich in hun gezin dienen te gedragen en hoe er voor, tijdens en na kerkdiensten omgegaan dient te worden met de grote waarde van preken.

Het boek legt veel nadruk op heiliging, vooral zondagsheiliging, waarbij ernstig gewaarschuwd wordt tegen de zonden. Dankbaar merk ik op dat er veel aandacht is voor diepe ootmoed tegenover God, terwijl de heerlijkheid en de ruimte van Gods genade volop uitgestald en aangeprezen wordt. Kortom, het boek wil bevorderen dat elk facet van ons leven gestempeld wordt door Gods Woord.

Toch zijn er ook vragen te stellen en kritische opmerkingen te maken. Soms is de taal nogal rauw, zeker als de rampzaligheid wordt beschreven. En moet het nu echt dat we ’s morgens bij het aankleden bedenken dat we kleren nodig hebben vanwege onze zonde? Ook dogmatisch-theologisch zijn er bedenkingen. Is de auteur werkelijk gereformeerd? Kan het dat hij beweert dat het lichaam van Christus ‘overal is’ en dat ‘van de natuur van Christus in onze natuur, die met Zijn natuur verenigd is, de levendige Geest invloeit’? Ook is er onderwaardering van de lichamelijkheid, terwijl er wordt uitgegaan van één enkele kerkdienst per zondag. Vraag is dus wie Bayly (ca. 1575- 1631) was. Zoekend in een naslagwerk ontdekte ik dat deze Engelse bisschop van puriteinse/piëtistische inslag was. Hij hoort bij de stichtelijke schrijvers met zelfs aansluiting bij middeleeuwse stichtelijke lectuur. Opvallend is dat John Dury (1596-1680), die buitengewoon geijverd heeft voor eenheid tussen anglicanen, luthersen en gereformeerden, een kerk wilde met onder andere het hier besproken boek van Bayly als grondslag.

Dit alles maakt het wat vreemd dat mensen die hun gereformeerd-zijn wel eens wat erg stellig poneren, dit boek zozeer propageren. Of het moet zijn vanwege het besef dat er door alle kerken heen, vroeger en ook vandaag, een oprecht geestelijk leven is, dat, hoewel niet in alles geheel gereformeerd, toch boven kerkmuren uitstijgt. Dit besef zou zeer toe te juichen zijn. Ondertussen blijft bij mij de innige wens achter dat heel Nederland vandaag veel van de goede vroomheid die in dit boek beschreven wordt zal overnemen. Een nationale terugkeer tot God is meer dan ooit nodig. Laten we er veel om bidden.

R.H. Kieskamp, Lienden

Dr. J.R. Beeke e.a. Calvinisme. Een godgerichte en praktische levensvisie. Uitg. De Groot Goudriaan, Kampen; 462 blz.; € 49, 50.

In deze bundel opstellen van de hand van de Amerikaanse hoogleraar Joel R. Beeke en een aantal van zijn collega’s, hoogleraren en

predikanten uit de VS en Canada, wordt een poging gedaan om het calvinisme – en dan met name het Angelsaksische, door het puritanisme gestempelde calvinisme – op een faire wijze te tekenen en zo af te rekenen met allerlei hardnekkige

karikaturen. Jarenlang was Beeke tevergeefs op zoek naar een boek dat de hedendaagse lezer uitleg zou geven over ‘de bijbelse, godgerichte, bevindelijke, bekoorlijke en praktische natuur van het calvinisme.’ In die leemte wil dit boek voorzien en dat is mijns inziens ten dele gelukt.

Achtereenvolgens komen aan de orde: calvinisme in de geschiedenis, in het hoofd, in het hart, in de kerk, in de praktijk en calvinisme naar het doel, namelijk de lofprijzing van God. Het hoofdstuk van prof.dr. Sinclair Ferguson is een fraaie afsluiting over het lofprijzend calvinisme, een melodie die te midden van een chaotische wereld wordt gespeeld ter ere van de God van volkomen genade. Jammer dat de geciteerde liederen alleen in een Nederlandse vertaling en niet in het originele Engels zijn weergegeven. Er is uit de verschillende hoofdstukken in kort bestek veel te leren. Zo behandelt Beeke op verhelderende wijze de bekende ‘vijf punten van het calvinisme ‘(TULIP): totale verdorvenheid, onvoorwaardelijke uitverkiezing, particuliere verzoening, onwederstandelijke genade en volharding. Lezing van een en ander riep bij mij een dubbele reactie op. Enerzijds: wat is het belangrijk dat deze punten onder ons als hervormdgereformeerden niet wegzakken en in de prediking en catechese helder blijven doorklinken. Anderzijds: wat is het jammer dat geen poging wordt gedaan om deze kernpunten eigentijds en actueel te verwoorden. Dat geldt overigens van het gehele boek. De vertaalslag vanuit de geschiedenis naar het heden wordt niet overtuigend gemaakt. Een heel mooie bijdrage is die van Beeke over Calvijns spiritualiteit als Godverheerlijkende vroomheid. We lezen daar over de diepe wortels van de vroomheid (pietas): de verborgen vereniging van de gelovige met Christus. Vervolgens over de dubbele band van de vroomheid: de Geest en het geloof. Vanuit God bezien is de Geest de band tussen Christus en de gelovigen, terwijl vanuit ons bezien het geloof die band is. Deze vroomheid brengt een dubbele reiniging teweeg: rechtvaardigmaking en heiligmaking, respectievelijk een toegerekende en een daadwerkelijke reinheid. Zij is betrokken op de kerk, op het Woord en op de sacramenten en wordt gevoed door de psalmen als het canonieke handboek voor de vroomheid. Praktische aspecten van deze vroomheid zijn gebed, berouw, zelfverloochening en kruisdragen, gerichtheid op het toekomende leven, gehoorzaamheid hier en nu.

Het is mooi dat elk hoofdstuk afsluit met gespreksvragen die helpen bij de persoonlijke verwerking van het gelezene of bij bespreking in groepsverband. Door de uitgebreide verwijzingen naar Engelstalige literatuur wordt de lezer die dieper wil spitten goed op weg geholpen. Nederlandse literatuur zoeken we tevergeefs, een schets van de doorwerking van het calvinisme in Nederland of in andere landen dan Engeland en Noord-Amerika wordt evenmin geboden. Ondanks de summiere introductie door prof. dr. H.J. Selderhuis blijft het vizier in dit boek vrijwel geheel gericht op de Angelsaksische context. Gegeven deze beperking is dit toch een nuttig en veelzijdig naslagboek met bijvoorbeeld uiteenzettingen over het puriteinse huwelijk en gezin, de visie op arbeid, op politiek en calvinistische ethiek.

J. Hoek, Veenendaal

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen