Vanbinnen beschadigd

W erd in het verleden de aandacht voor het gevoelsleven als iets bedreigends ervaren, nu is de ervaring juist erg belangrijk. Mensen zijn in onze samenleving intens op zoek naar hartstochtelijke belevingen en diepe ervaringen, die de binnenkant van je bestaan raken. Dit geldt vandaag ook als het gaat om waarden, normen en opvattingen. Waar(heid) is wat goed voelt.

De concentratie op de gevoelskant van het mens zijn gaat de christelijke gemeente niet voorbij. Niet alleen jongeren, maar ook ouderen kennen een diep verlangen om onder verkondiging van het Evangelie geraakt te worden in hun gevoelsleven. Ook in de christelijke gemeente leeft meer dan eens de gedachte dat waar(heid) is wat goed voelt.

Psalmen

Vaststaat dat het gevoelsleven in Gods Woord een plaats heeft in relatie tot God. Ons gevoelsleven heeft alles te maken met de ervaringen in het leven van het geloof. Met name in het boek van de Psalmen vinden we uitingen van schuld, verdriet, eenzaamheid, angst en boosheid, net als gevoelens van vreugde, geborgenheid, dankbaarheid en liefde. De Bijbel laat er geen onduidelijkheid over bestaan dat het vermogen om te voelen fundamenteel hoort bij ons schepsel van God zijn. Wij zijn als mens door God geschapen met het vermogen om te denken en te voelen.

Dit blijkt ook uit het grote gebod dat de Heere ons gaf. Het is onze roeping God lief te hebben boven alles, met ons hart, ons verstand én ons gemoed of gevoel. Er is daarom niets op tegen om in de verkondiging en in het christelijk leven aandacht voor de gevoelskant van het menselijk bestaan te hebben. Deze aandacht is er in het gereformeerd protestantisme altijd in meer of mindere mate geweest.

Onbehagen

Grote aandacht voor het gevoelsleven heeft wel een aantal schaduwkanten. Vaak gaat de gerichtheid op het gevoel gepaard met veel onbehagen. We verlangen naar het grote genieten en volmaakte leven en ervaren tegelijk steeds meer onvermogen om met lichamelijke en psychische gebrokenheid om te gaan. Wij mensen zijn bovendien zo geïndividualiseerd, dat we grote moeite hebben om wat we beleven werkelijk met de ander te delen. Dit betreft niet alleen positieve ervaringen en gevoelens, maar ook de negatieve.

Innerlijke genezing

Dit heeft ertoe geleid dat er niet alleen in de psychologie, maar ook in het pastoraat steeds meer aandacht gekomen is voor de beschadiging van het gevoelsleven en de manier waarop innerlijke verwondingen in het gevoelsleven geheeld kunnen worden. Door de jaren heen kwam er steeds meer aandacht voor wat wel ‘innerlijke genezing’ heet. Deze uitdrukking is een vertaling van het Engelse inner healing, dat geïntroduceerd is door Agnes Sanford, een van de belangrijkste geestelijke genezers van de twintigste eeuw. Via dr. K.J. Kraan, één van de grondleggers van de charismatische beweging in ons land, heeft deze vorm van (gebeds)pastoraat in Nederland een plaats gekregen.

Inmiddels vragen tal van boeken – meest vertaald – aandacht voor deze vorm van pastoraat. Ik denk aan Gods tegenwoordigheid geneest van Leanne Payne, Innerlijke genezing voor jezelf en anderen van Rita Bennett, Genezing van beschadigde emoties van David A. Seamands en Heil maakt heel van Martin Parmentier.

Onder ogen zien

Anders dan lichamelijke genezing concentreert innerlijke genezing zich op pijnlijke verwondingen, beschadigingen en destructieve ervaringen uit het verleden in het psychisch leven en gevoelsleven van mensen. Ze wil verwondingen en beschadigingen die je als mens in het verleden hebt opgelopen onder ogen zien en daarmee een weg tot genezing vinden. Het gebed, waarin iemand teruggaat naar het moment dat een beschadiging in het verleden plaatsvond, neemt daarbij een belangrijke plaats in. Deze vorm van (gebeds)pastoraat heet daarom ook wel ‘genezing van herinneringen’.

Herinneringen

We hebben allemaal onze herinneringen; ze hebben een plaats in ons geheugen. Ons geheugen zou je kunnen vergelijken met de zwarte doos uit een vliegtuig of met een kast met laden, waarin allerlei recente gebeurtenissen of ervaringen uit het verdere verleden liggen opgeborgen. Mooie, blijde en dankbare herinneringen, die positieve gevoelens oproepen. Je huwelijksdag of de geboorte van een kind. Een verstoorde relatie die werd hersteld. Er zijn ook verdrietige en heel teleurstellende ervaringen, die pijn doen en die een wond in ons leven hebben geslagen. De pijn die je ervaart omdat je elkaar niet trouw kon blijven tot de dood je zou scheiden. Het feit dat je in je kinderjaren en in de pubertijd getreiterd werd om je

uiterlijk of je postuur. Pijnlijke woorden die je ouders tegen je zeiden of waarmee jij je ouders griefde. Dingen die in de christelijke gemeente gebeurden en gemeenteleden diep kwetsten.

Al deze en ook ander ervaringen kunnen gepaard gaan met gevoelens van boosheid, wroeging, schuld, onmacht en teleurstelling. Het zijn beschadigingen of innerlijke wonden die in meer of mindere mate in ons leven aanwezig kunnen zijn.

Oorlogsverleden

Deze herinneringen zijn in ons geheugen aanwezig, diep verborgen of aan de oppervlakte. We kunnen het vermogen ontwikkelen om negatieve ervaringen te verdringen of te ontkennen, maar vroeg of laat dienen ze zich aan. Mensen met een oorlogsverleden worden liever niet aan deze periode herinnerd. ‘Pa praatte daar nooit over’, zeggen kinderen in een gesprek na het overlijden van hun vader. Maar waar hun vader in het dagelijks leven niet met hen over sprak, daar droomde hij ’s nachts over. Vreselijke ervaringen in de oorlog zijn namelijk niet uit te wissen. Herinneringen, ook heel pijnlijke, zijn een realiteit in ons bestaan, waar wij niet omheen kunnen. Ze vertolken dat wij in een door de zonde gebroken werkelijkheid leven.

Ongeboren

Er zijn grofweg vier terreinen aan te wijzen waarop ons gevoelsleven verwond kan worden. Zo kun je al vanaf het prilste begin van het leven, als ongeboren kind, een verwonding in je gevoelsleven oplopen. Zoals Johannes de Doper van vreugde opsprong toen zijn moeder Elisabeth Maria ontmoette, zo is het ook mogelijk om al in de moederschoot verdriet te hebben. Iets wat de moeder in de tijd van de zwangerschap kwetste, kan ook het nog niet geboren kind kwetsen. Ik ontmoet soms jongeren en ouderen die diep gekwetst zijn vanwege het feit dat ze niet gewenst waren door hun vader of moeder. Of iemand is beschadigd omdat hij een jongen is, terwijl de ouders op een meisje hoopten.

Het feit dat je aan het begin van het leven al zo’n last draagt, kan het moeilijk maken om vertrouwensvol in het leven te staan. Een basisvertrouwen, het gevoel van veiligheid, van geborgenheid ontbreekt. Het gemis aan de ervaring ‘ik mag er zijn en ik ben gewild’, die het hele leven maar zeker aan het begin van het leven fundamenteel is, trekt een diep spoor van onzekerheid en pijn in het gevoelsleven van kinderen en volwassenen.

Houding

Beschadiging in ons gevoelsleven kan ook ontstaan door wat anderen ons aandoen. Woorden die tegen ons gezegd zijn en soms diep kwet-

sen. Of de houding waarmee de ander je tegemoet treedt, waarin iets doorklinkt van negeren of minachting. Ik denk ook aan het leefklimaat in het gezin. Als er sprake is van lichamelijke of emotionele verwaarlozing of mishandeling, dan heeft dat onherroepelijk gevolgen voor iemands verdere ontwikkeling. Onrecht kan je op grove maar ook subtiele manier aangedaan worden. Een derde categorie verwondingen van het gevoelsleven ontstaat door wat wij anderen hebben aangedaan of tegen anderen hebben gezegd. We kwetsen daarmee niet alleen de ander, maar beschadigen ook onszelf. Als je je over een ander negatief uit of roddelt, heeft dat ook altijd een negatieve uitwerking op je eigen denken en gevoelsleven. Of je hebt een ander bedrogen. Je kunt moeite hebben om jezelf te vergeven. Zelfverwijt en zelfbeschuldiging kunnen het gevolg zijn. Ons gevoelsleven wordt er uiteindelijk door beschadigd.

Thuis

In de vierde plaats kunnen mensen innerlijk beschadigd zijn door de plaatsen waar zij geweest zijn. Dan kun je denken aan de thuissituatie. Was en is er thuis in het gezin warmte en geborgenheid? Was er een schouder om uit te huilen, een hand die bemoedigend op je hoofd werd gelegd? Hoe was je vriendenkring, de gemeente? Ben je daar werkelijk welkom en hoor je erbij? Zijn dit plaatsen en gemeenschappen van geborgenheid en veiligheid of juist van schending van vertrouwen, waar de boodschap ‘er man-

keert iets aan jou’ klinkt? Zulke ervaringen kunnen ertoe leiden dat iemand zich gaat opdringen om er toch vooral bij te horen. Of hij sluit zich juist af en raakt geïsoleerd binnen de vriendenkring of gemeente. Ik denk bij dit vierde terrein ook aan het feit dat mensen innerlijk gewond geraakt zijn in een concentratiekamp, een gevangenis of een internaat.

Het gemeenschappelijk gevoel dat – bij de één sterker dan bij de ander – aan het licht komt is vooral: ‘Ik word niet aanvaard.’ Afwijzing is de boodschap. Ze geldt niet alleen naar medemensen toe, maar kan ook de ervaring naar God toe zijn. De vraag is hoe we wij genezing kunnen ontvangen van ons beschadigde gevoelsleven, zodat het basisvertrouwen groeit dat wij kostbaar zijn in Gods ogen en door Hem onvoorwaardelijk bemind worden.

J.C. van Trigt

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen