Een lerende gemeente zijn

I n de meeste gemeenten wordt in de eredienst rond de opening van het cursusjaar voorbede gedaan voor de school, voor bestuur, onderwijzend en ondersteunend personeel en leerlingen. Tijdens examenperiodes en rond de overgang naar een hoger leerjaar is er opnieuw aandacht in de voorbeden en pastorale attentie voor wie slaagden of het examen niet hebben gehaald.

Het is een mooie gewoonte dat in veel kerkdiensten de ‘schoolpsalm’ wordt gezongen. Dit is het lied dat de kinderen op de basisschool in de afgelopen week hebben geleerd. Verder worden middagdiensten op bid- en dankdagen met de plaatselijke basisscholen afgestemd.

Om verschillende redenen is dat een goede zaak, onder meer omdat de band tussen kerk en school hiermee duidelijk zichtbaar wordt gemaakt. Het is waardevol deze verbindingslijnen uit te breiden en bijvoorbeeld bij de opening en sluiting van het kerkelijk vergaderseizoen de scholen voor voortgezet onderwijs op een of andere wijze nadrukkelijk te betrekken.

Ik onderstreep graag de oproep van de algemeen directeur van het Protestants Christelijk Onderwijs in Dronten, G. J. van der Rhee, om te zoeken naar samenwerkingsvormen met andere kerken, ook wanneer dat vraagt om maatwerk en inschikkelijkheid. Laten de kerkelijke verdeeldheid en de liturgische verscheidenheid geen hinderpalen zijn om uitdrukking te geven aan de band tussen kerk en school.

Samenhangend leren

De gemeente van Christus is een lerende gemeente. Zij leert alsof, nee omdát haar leven ervan afhangt. De eerste volgelingen van Jezus heetten discipelen (leerlingen) en zo is nog steeds elke gelovige leerling en wel levenslang. In Handelingen 11:26 lezen we dat de discipelen in Antiochië voor het eerst ‘christenen’ werden genoemd.

Let wel, alle gemeenteleden worden hier aangeduid als ‘discipelen’, leerlingen van Woord en Geest. Juist vanuit dat leerling zijn dragen ze het beeld van Christus en worden ze naar Hem vernoemd. Bij ‘leren in de gemeente’ denken we allereerst aan de catechese. Dit kerkelijk onderwijs is van groot belang, maar het mag nooit een geïsoleerde plaats innemen. Ideaal is ook hier weer een harmonieuze verbondenheid van gezin, kerk en school. Er is alles voor te zeggen het leerplan van de school en het leerplan van de catechese naast elkaar te leggen. Goed overleg tussen schoolteam en catecheseteam geeft een grote kans op integratie van leermomenten.

Juist vanuit het onderwijs op school kan duidelijk worden dat geloven geen geïsoleerd gebied is, iets van de zondag, maar niet van de werkdag. In het christelijk onderwijs kunnen de verbindingslijnen worden getrokken tussen het ‘geestelijke’ van kerkdienst en catechese en het ‘wereldlijke’ van persoonsvorming en beroepsopleiding.

Er zijn in het leven van onze jonge mensen allerlei verschillende leermomenten die te maken hebben met het christelijk geloof. Als het goed is, staan deze niet los naast elkaar, maar vertonen ze een onderlinge samenhang, waarbinnen allerlei dwarsverbindingen worden gelegd. Door een goede afstemming tussen kerk, school en gezin is daaruit meer profijt te trekken dan nu vaak het geval is.

Ook diaconale en missionaire aspecten spelen een rol van betekenis. Op de christelijke school zal regelmatig zorg worden besteed aan de solidariteit met onderdrukten, veraf en dichtbij, evenals aan de verantwoordelijkheid voor het milieu en bovenal aan de grote opdracht van Jezus: ‘onderwijst al de volken’ (Matth. 28:19).

Vaak is er in de schoolprak­tijk ruimte voor gerichte voorlichting, het opzetten van projecten en het voeren van acties, waardoor de ogen worden geopend voor de nood van de naaste en een stukje daadwerkelijke hulpverlening wordt bevorderd. Het is dan betekenisvol wanneer in de erediensten hiervoor aandacht is en er in overleg met de diakenen of de zendingscommissie en de commissie voor Kerk en Israël een koppeling kan worden gelegd met de te houden collecten.

Ouders verantwoordelijk

Bij de christelijke opvoeding staan de ouders in de eerste lijn en de onderwijzers op school in de tweede lijn, in onomkeerbare volgorde. Bekend zijn de woorden uit het klassieke Doopformulier. ‘De ouders zullen gehouden zijn hun kinderen in het opwassen hiervan breder te onderwijzen en te doen onderwijzen.’ Bij het ‘onderwijzen’ gaat het om de directe activiteit van de ouders, bij het ‘doen onderwijzen’ om de inzet van kerk en school die in het verlengde ligt van de opvoeding thuis.

Van groot belang is daarom een

open verhouding en goed contact tussen gezin en school. De meest ideale situatie is wanneer er overeenstemming is in geestelijk klimaat, zodat je als ouders en als onderwijzers beseft en beleeft te staan voor een moeilijke, maar mooie taak ten aanzien van de kinderen die ons van Godswege zijn toevertrouwd. We bemoedigen elkaar daarin en helpen elkaar daarbij.

Kerkenraden stimuleren dat het geloofsonderricht allereerst in de gezinnen plaatsheeft. De school kan nooit goed maken wat thuis wordt verzuimd. Daarom is telkens weer voorlichting nodig ten aanzien van geloofsopvoeding. Op dit vlak kunnen ouders in de gemeente elkaar helpen.

De kinderen leren om te beginnen thuis: de eerste eenvoudige gebeden, de bijbelverhalen die uit de kinderbijbel worden voorgelezen of door de ouders verteld. Verder leren ze op de zondagsschool en op de christelijke basisschool. De kinderclubs, de jeugdverenigingen en niet te vergeten de catechisatie sluiten hierbij aan.

Kerkenraden zien toe op dooppastoraat en opvoedingsondersteuning. In de prediking worden concrete verbindingslijnen worden aangereikt tussen enerzijds de christelijke opvoeding thuis en anderzijds de vorming op school. Dit is ook een punt van afstemming en overleg tussen kerkenraad en schoolleiding. Denk bijvoorbeeld aan het volgen van een bijbelleesrooster voor thuis dat aansluit bij de vertellingen op school. We kunnen elkaar helpen met ‘good practices’, goede praktijkvoorbeelden.

Missionaire mogelijkheden

Helaas zien we in de werkelijkheid van alledag nogal eens gebeuren dat de christe­lijke school die bedoeld is als verlenging van de hand van de ouders, in feite de vervanging van die hand moet zijn. Zoals gezegd, naar de regel is het zo dat de school niet kan goedmaken wat in het gezin wordt verzuimd.

God zij dank zijn er op die regel wel uitzonderingen. Het is meer dan eens gebeurd dat een kind uit een gezin waar niet of nauwelijks aan godsdienst werd gedaan en waar geloof een onbekende zaak was, toch via de school tot een echte ontmoeting met de Heere Jezus is gekomen.

De christelijke school heeft in onze tijd missionaire en evangelisatorische mogelijkheden. Maar die gelukkige uitzonderingen heffen de regel niet op. Kerkenraden die zich betrokken weten bij het christelijk onderwijs, zullen vanuit hun ambtelijke verantwoordelijkheid de ouders er steeds weer op aanspreken dat ze bij de doopvont de taak op zich hebben genomen

aan de jonge kinderen met liefde en met geduld de eerste beginselen van het christelijk geloof in te scherpen, zodat ze, wanneer ze naar de basisschool gaan weten wat bidden is, wat zingen tot Gods eer is, Wie de Heere Jezus is, wat zonde en genade is.

Dan kan de school voortbouwen op de grondslagen die thuis zijn gelegd. En dan zullen ouders ook meedenken en meebidden met en voor de christelijke school, opdat deze voor de kinderen tot zegen mag zijn door de werking van de Heilige Geest.

Toerusting

Met ds. Van den Berg (Klaaswaal) benadruk ik het belang van toerusting van de ouders voor hun taak in de school. Waar kerkenraden zelf in veel situaties nauwelijks meer invloed kunnen uitoefenen vanwege vervreemding tussen school en kerk, gaat de meest direct invloed op de christelijke identiteit van de school van de ouders uit.

Laten kerkenraden via kringen of gemeenteavonden investeren in het toerusten van christenouders voor hun rol in de scholen. Ze zouden daarbij gebruik kunnen maken van deze serie artikelen. We moeten niet onderschatten welke positieve bijdrage ouders kunnen hebben in medezeggenschapsraden of als gesprekspart-

ner van het personeel. Het valt in de praktijk lang niet altijd mee het als ouders vol te houden in een pluriforme school. Je kunt jezelf vaak eenzaam en in de steek gelaten voelen door de kerkelijke gemeente als er vragen zijn rond het christelijk karakter van de school. Vaak is er te weinig betrokkenheid vanuit de gemeente bij de (min of meer) christelijke scholen ter plaatse en soms blijkt die betrokkenheid helaas vanuit bestuur en personeel van de school als lastig te worden ervaren en nauwelijks op prijs te worden gesteld. Temeer is het nodig dat kerkenraden en gemeenten zich bezinnen op de blijvende verantwoordelijkheid voor christelijk onderwijs in deze tijd.

J. Hoek

Deze serie is te downloaden via www. gereformeerdebond.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen