Het huwelijk de eeuwen door

In de bijbelse geschiedenis vallen van meet af aan twee dingen op. Het huwelijk is zowel een juridische als een publieke zaak. In de tijd van de aartsvaders regelde het hoofd van de familie alle aangelegenheden rond de huwelijkssluiting. We zien dit onder andere bij Abraham die Eliëzer opdraagt een vrouw voor zijn zoon te gaan zoeken. Eliëzer regelt in den vreemde met de familiehoofden Bethuël en Laban het huwelijk tussen Rebecca en Izak (Gen.24:50). Bij het vertrek van Rebecca doet menigeen haar uitgeleide. Hier komt het publiekelijke aspect naar voren. Soortgelijke taferelen zien we her en der, ook later in de geschiedenis van Israël.

Publiekrechtelijk
In de poort van Bethlehem is Boaz met de oudsten van de stad om zijn huwelijk met Ruth te regelen. In het Nieuwe Testament horen we de herinneringen van een offi cieel moment van huwelijkssluiting in de geboortegeschiedenis van de Heere Jezus, wanneer Jozef en Maria intieme omgang met elkaar voorafgaand aan het huwelijk uitsluiten. Aan deze geloofshouding liggen wetten uit Exodus (22:16) en Deuteronomium (22:13-30) ten grondslag. In de geschiedenis van Mattheüs 1 is zelfs sprake van ondertrouw, waarbij de belofte bij ondertrouw net zo ‘n zwaar gewicht heeft als het huwelijk zelf. Huwelijken worden uitgebreid gevierd, vaak met veel aanwezigen. Ik denk hierbij aan de geschiedenis van Simson en het huwelijk te Kana (Joh.2:1-11). Later zijn we bovengenoemde aspecten met de juridische term publiekrechtelijk gaan aanduiden. Overzien we wetgeving de eeuwen door, dan heeft het publiekrechtelijke zeer oude papieren. Het lijkt me daarom belangrijk dit dubbelaspect vast te houden als uitgangspunt voor wat een huwelijk heet.

Trouw
Een ander punt wat in de Bijbel duidelijk naar voren komt is, dat het huwelijk zich kenmerkt door trouw. Het huwelijk is meer dan een contract: het is namelijk een verbond. Het huwelijkse verbond is een afspiegeling van Gods trouw aan Zijn volk en Christus’ trouw aan Zijn gemeente (Ef.5:23). Dit betekent in het huwelijk onvoorwaardelijke trouw: elkaar dragen en verdragen, met elkaar lief en leed delen. Het huwelijksverbond houdt ook in dat je voor elkaar verantwoordelijkheid draagt, ook in het seksuele. Je mag je niet van elkaar onthouden dan met beider toestemming (1Kor.7:5). De man krijgt als nadrukkelijk bevel bij zijn echtgenote te wonen met verstand (1Petr.3:7). De verbondenheid tussen beide echtelieden is er één van zodanige aard dat alleen de dood scheiding kan maken. Profeten accentueren de belofte van trouw door lyrisch over de vrouw van hun jeugd te spreken (Jes.54:6;Mal.2:14-15).

Hammurabi
Elke overheid heeft wetten en regels voor relaties, daarmee dus ook voor huwelijkse relaties. Een bekend wetboek uit de tijd van Abraham is dat van Hammurabi. Abraham kent dit wetboek en regelt naar de gewoonten en wetten van die tijd een huwelijk met slavin Hagar. Opmerkelijk zijn ook de woorden van Laban wanneer hij Jakob laat trouwen met Lea in plaats van met Rachel. Zijn motief: ‘Zo doet men niet bij ons, dat men de jongste voor de eerstgeborene ten huwelijk geeft’ (Gen.29:26). Elke streek en elk land heeft zo zijn wetten. Salomo conformeert zich in de latere tijd van zijn koningschap aan de gebruiken van de toenmalige wetgevende macht van landen rondom Israël door er een harem op na te houden van meer dan duizend vrouwen (1Kon.11:3). We raken hiermee aan het feit van de polygamie: het met meer dan één vrouw gehuwd zijn. Verschillende bekende bijbelse persoonlijkheden zijn met meer dan één vrouw gehuwd. Dat is voor de hogere klasse in de samenleving van die tijd naar toenmalige wetten gewoon.

Corrigerend
De HEERE treedt in Zijn Woord en Wet corrigerend op. Het huwelijk heet een instelling van den beginne en geldt één man en één vrouw. Als waarschuwing klinkt in de geschiedenissen door dat een man met meerdere vrouwen vaak in aanraking komt met allerlei vormen van competitie tussen de vrouwen en zelfs tussen de kinderen van de verschillende vrouwen. Bij Salomo’s polygamie staat als waarschuwing dat zijn vele heidense vrouwen hem verleidden tot afgoderij (1Kon.11:2). We zien in het Nieuwe Testament dat Paulus op een positieve manier spreekt over de overheid. Hij erkent de Romeinse overheid, ook al is er het nodige op aan te merken. De overheid is Gods dienaresse, ons ten goede (Rom.13:4). De overheid is er ook opdat wij een gerust en stil leven leiden mogen in alle godzaligheid en eerbaarheid (1Tim.2: 2).

We zien in de profane geschiedenis dat overheden ten gevolge van de inwerking en doorwerking van bijbels onderwijs wetten opstellen die gevoed worden door bijbelse uitgangspunten. Als keizers van het Romeinse rijk het christelijke geloof toegedaan, is dat merkbaar in hun wetgeving. Soms treffen we in wetgeving zelfs regels aan die ontleend zijn aan de mozaïsche wetgeving. Dat valt met name in West-Europa op.

Napoleon
In de middeleeuwen besteedde de overheid huwelijkssluitingen uit aan de kerk. Gedachte hierachter was dat de kerk door middel van haar administratie (doop- en trouwboeken) graden van bloedverwantschap kon achterhalen en zo sommige huwelijken kon verbieden. We spreken van kerkelijke wetgeving die als naam heeft het ‘canonieke recht’.

Op 1 april 1580 treedt in ons land de zogeheten politieke ordonnantie in werking. In deze regels is allerlei huwelijkswetgeving vastgesteld. Zo kan een huwelijk alleen voor de predikant of voor de magistraat gesloten worden. Vanaf 1804 geldt de Code Civil van Napoleon. Vanaf dat moment heeft de huwelijkssluiting alleen plaats voor de overheid. De kerk kan over een wettig voor de overheid gesloten huwelijk Gods zegen geven in een kerkdienst. De kerk is niet meer gemachtigd zelf een huwelijk te sluiten.

Lastige vraag
De vraag komt op: in hoeverre verschillen algemeen menselijke uitgangspunten zoals vastgelegd in wetten van de overheid van wetgeving op bijbelse gronden? Deze vraag wordt des te prangender gezien het grote aantal samenlevingsvormen dat onze overheid in wetgeving heeft vastgelegd.

---
Een voorbeeld van de inwerking van bijbels gedachtegoed op de Nederlandse wetgeving vinden we in de Echtscheidingswet die tot 1971 gold. Tot dat jaar was echtscheiding erg lastig, mede vanwege de in het Burgerlijk Wetboek genoemde redenen. In deze wet stond – naast drie zeldzaam voorkomende redenen voor echtscheiding – als eerste reden: overspel. Omdat echtscheiding in de praktijk vaak alleen op grond van overspel kon plaatshebben, gebeurde het regelmatig dat één van beide echtelieden veinsde overspel gepleegd te hebben, terwijl dit in werkelijkheid niet zo was. Deze bekentenis kreeg de naam ‘de grote leugen’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen