Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Ernstig spreken met God

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Ernstig spreken met God

Melanchthon als geestelijke gids [2, slot]

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

In de verborgen omgang met de levende God neemt het gebed een onmisbare plaats in. De kerkhervormer Philippus Melanchthon is ook op dit cruciale punt een betrouwbare wegwijzer.

Evenals bij Luther is bij Melanchthon een biddend leven de verborgen krachtbron van zijn actieve bestaan. Veel schrijft hij over het gebed, nog meer beoefent hij het zelf in de praktijk. Elke dag staat hij vroeg op en houdt voor zichzelf de stille tijd als voorbereiding op zijn dagelijkse activiteiten. De psalmen zijn een vast element in zijn persoonlijke devotie. Hoezeer in deze vroomheid Christus centraal staat, blijkt wel uit het volgende gebed: ‘O Zoon van God, Jezus Christus, voor ons gekruisigd en opgewekt, Woord en Evenbeeld van de eeuwige Vader! U heeft de onpeilbare toorn van God over onze zonden op U genomen en bent de Verzoener geworden. Heb medelijden met ons, wees bij de eeuwige Vader Borg voor ons, leid en bewaar ons.’

In brieven
Melanchthon stelt dat de aanroeping van God een deugd is waarin de kerk in het geloof zou moeten uitblinken en dat het nalaten van het gebed een grote zonde is, omdat we dan God niet de verering toebrengen die Hem toekomt. Opmerkelijk is, zo schrijft drs. R. van den Berg in het pas verschenen boek Philippus Melanchthon. Bruggenbouwer, dat Melanchthon in vele brieven aan vrienden gebeden opneemt. Gisbertus Voetius was daarvan indertijd al diep onder de indruk en schrijft erover: ‘Op vele plaatsen in zijn algemene leerstukken, kroniek, brieven, adviezen en andere werken heeft Melanchthon godzalige vertroostingen en vermaningen opgenomen, alsmede gebeden, geloften en godzalige verzuchtingen. Het ware wel zeer te wensen dat alle predikanten en theologen hem hierin zouden navolgen.’

Toch verhoord
Dit tekent de wijze waarop het gebed voor Melanchthon deel uitmaakt van het dagelijkse leven en in alle verhoudingen meespeelt. Het gebed acht hij niet minder belangrijk voor de christen dan het bijwonen van kerkdiensten, het ontvangen van de sacramenten, het zingen en het lezen van de Bijbel. Het gaat om het gelovig aanroepen en dankzeggen van God. Ik geef nog een citaat van Melanchthon over het gebed door: ‘Dit weet ik: Zo vaak ik ernstig gebeden heb, ben ik zeker verhoord en heb meer verkregen dan waarom ik gebeden heb. Onze HEERE God heeft wel soms enige tijd gewacht, maar uiteindelijk toch verhoord. Werp uw zorg op de HEERE, en Hij zal u onderhouden. Och, wie dit ‘werpen’ goed zou leren, die zou ervaren dat het werkelijk zo is. Wie dit echter niet leert, die blijft als mens verdorven, onderworpen en van zijn stuk gebracht.’ In het Duits maakt Melanchthon hier gebruik van een fraaie woordspeling: ‘Ach, wer das Werfen gut lernen wurde, der wurde erfahren, dass es gewiss so ist. Wer dieser Werfen aber nicht lernt, der bleibt ein verworfener, ein unterworfener und umgeworfener Mensch.’

Praten zonder antwoord
Het is zonneklaar dat hier een ervaringsdeskundige spreekt. Helaas zijn er velen die bij hun spirituele zoektocht niet verder komen dan inkeren tot zichzelf. De doorbraak naar het ernstig en innig gesprek met God ontbreekt. Ook onder wie bij het christelijk geloof zijn opgevoed, klinkt vaak de klacht dat ze geen contact kunnen maken met God. Bidden is dan praten zonder antwoord met je ogen dicht. Soms vragen mensen: bewijs nu eens dat je echt met God kunt spreken. Bewijzen kunnen we dat echter niet, ervan getuigen des te meer. Als getuigen roepen we op tot navolging. Probeer het en geef het niet te gauw op. Wie God ernstig zoekt, vindt Hem vroeg of laat. Philippus uit Wittenberg is één van de vele getuigen die ons op het hart bindt hoe kostbaar een rijk gebedsleven is.

Duisternis en licht
Een ander citaat betreft een kindergebed voor na de maaltijd: ‘Och, mijn Vader, laat Uw licht met een nieuw schijnsel en met het gesternte van de zon in ons jonge gemoed schijnen en verdrijf door het waarachtige Licht de duisternis van ons hart. Zolang het nacht is en het licht van Uw Woord verborgen is, is alles stil, woest en ledig. Zodra echter de zon is opgegaan en ons een nieuwe vreugde verkondigd heeft, verblijden zich alle dingen. Sinds Uw heilbrengend Licht verschenen is in de duistere wolken van het hart, verheugt zich het hart dat van de boze duisternis bevrijd is.’ Hier wil Melanchthon met beeldende taal dicht bij de jeugd komen. Vandaag zullen we uiteraard weer andere woorden moeten gebruiken, maar het gaat om dezelfde duidelijke boodschap: er is altijd weer de strijd tussen duisternis en licht. Stel je open voor Gods licht en je wordt van alle duistere machten en alle donkere gedachten bevrijd. Door met de hemelse Vader in gesprek te zijn, ga je steeds meer wandelen in het Licht met Jezus.

Sterven
Het is altijd weer aangrijpend te lezen hoe trouwe dienaars en dienaressen van God uit dit aardse leven zijn heengegaan. Wat gaat er veel van uit wanneer we zien dat het sterven rijmt met het leven. Met de dood voor ogen wordt alles gereduceerd tot op de kern. Dat geldt voor een geleerde theoloog die vele dikke boeken schreef evenzeer als voor een ongeschoolde broeder of zuster. Philippus, die zijn vriend Maarten veertien jaar overleefde en het in die tijd – bruggenbouwer die hij was – vaak moeilijk had met de onderlinge verdeeldheid onder de protestanten, is biddend gestorven. R. van den Berg schrijft hierover: ‘Op 19 april 1560 voelde Philippus Melanchthon zijn stervensuur naderen. Hij droeg de zijnen en ook Gods kerk op aarde op. (…) Een predikant sprak de hogepriesterlijke zegen over de stervende uit en hoogleraar Veit Winsheim bad de stervende voor: ‘In Uwe handen, Heere, beveel ik mijn geest. Gij hebt mij verlost, Gij getrouwe en waarachtige God!’ Melanchthon bevestigde deze woorden nog. Daarna sprak hij niet meer en was voortdurend in gebed. God nam hem hieronder weg; een bidder minder op aarde.’

Hemelwens
Prof.dr. F. van der Pol geeft in zijn bijdrage aan het nieuwe Melanchthonboek door wat de Nederlandse theoloog Simon Oomius vertelt over Melanchthons sterfbed. Door zijn schoonzoon Peucer wordt hem gevraagd of hij nog een laatste wens heeft. Hij antwoordt: ‘Mijn wens is niets anders dan de hemel.’ Tot het laatst toe put hij steun uit de psalmen. Aan zijn laatste woorden, ‘o God, ontferm u over mij door Christus, uw Zoon’, voegt hij nog een gedeelte uit een Psalm van David toe: ‘Op u Heere heb ik gehoopt, laat mij niet beschaamd worden in eeuwigheid.’ Indrukwekkend is wat hij kort voor zijn heengaan noteert op een briefje: ‘Je wordt van de zonde verlost, van de zorgen en van de razernij der theologen bevrijd. Je komt tot het Licht, je zult God zien en Zijn Zoon, je zult de wonderbaarlijke geheimen kennen, die je in dit leven niet kon begrijpen; waarom wij zo geschapen zijn en niet anders en waarin de vereniging van de beide naturen van Christus bestaat.’

Bruggenbouwer
Zo is Philippus Melanchthon in leven én sterven een betrouwbare wegwijzer voor hedendaagse zoekers naar zingeving. We gedenken hem als een bruggenbouwer die de vrede zocht, maar niet ten koste van de waarheid van het Evangelie. Bruggenbouwers hebben het vaak zwaar te verduren. Ze krijgen van beide partijen tussen wie ze een brug willen slaan het verwijt te aarzelend, te vaag en niet uitgesproken genoeg te zijn. Melanchthon heeft aan dergelijke verwijten geleden. Dat was zeker het geval wanneer vanuit zijn eigen lutherse kamp werd gesuggereerd dat hij op bepaalde punten van de leer ontrouw zou zijn geworden aan de overtuigingen van zijn dierbare vriend Maarten Luther. Toch is hij vanuit zijn diepe overtuiging moedig voortgegaan om te zoeken naar verbinding tussen wie ten diepste toch bijeen hoorden vanwege de zaak van het Evangelie van Gods vrije genade. Zo’n houding en inzet hebben we heel hard nodig in onze eigen tijd en situatie.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 9 juni 2011

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Ernstig spreken met God

Bekijk de hele uitgave van donderdag 9 juni 2011

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's