Wetenschappelijk én boeiend

Wat gereformeerde theologen te melden hebben, is helemaal niet gek, stelt dr. Verboom. ‘We wórden niet overruled door een historisch-kritische methode. Gereformeerde theologie kan juist door zijn kwaliteit mee blijven doen.’ Dr. Noordegraaf: ‘Als je je ook bij vakgebieden als dogmengeschiedenis maar blijft afvragen: Wat is de relevantie voor vandaag?’ Juist die vraag brengt de redactie van Theologia Reformata (TR) voortdurend in een spanningsveld. TR is een wetenschappelijk tijdschrift en wil dat vooral ook blijven. Het is de uitdaging om het wetenschappelijk karakter en het niveau overeind te houden en het blad tegelijk boeiend te maken voor de lezerskring. Daarbij moet je, aldus dr. Noordegraaf, ‘oppassen de hitte van de actualiteit te willen volgen. Dan loop je het gevaar dat een rustige bezinning achterwege blijft.’ Noordegraaf (bijna 78) en Verboom (bijna 70) verlaten na meer dan twintig jaar vanwege hun leeftijd de redactie. Ze maken ruimte voor jongere theologen. Dr. G. van Ek en dr. T.T.J. Pleizier nemen hun plaatsen in. Verboom was sinds 2000 voorzitter. In die functie wordt hij opgevolgd door prof.dr. J. Hoek.

Achtergrond
Wat kerkelijke achtergrond betreft, maakte Theologia een ontwikkeling door. Het tijdschrift was ruim vijftig jaar geleden een initiatief van de Gereformeerde Bond. Het had een kleine redactie en een beperkt aantal scribenten uit de Gereformeerde Bond. Later, in de jaren zeventig, traden twee redactieleden vanuit de Christelijke Gereformeerde Kerken toe. Maar de voorzitter moet hervormd zijn. Recent is er een gereformeerd vrijgemaakt redactielid bijgekomen: prof.dr. M. te Velde. Het spirituele klimaat is bij de vrijgemaakten iets anders, onderkent dr. Noordegraaf. ‘Maar ook daar vinden behoorlijke ontwikkelingen plaats. Het voor ons gevoel wat rationalistische denken is er op zijn retour.’ Dr. Verboom sluit niet uit dat in de toekomst ook iemand van de Hersteld Hervormde Kerk toetreedt tot de redactie. ‘Wanneer iemand gekwalificeerd is op een vakgebied dat we nodig hebben, dan kan dat. Onder wetenschappers is de pijn net iets minder dan in de kerk. Je ontmoet elkaar op allerlei conferenties. Je kijkt met iets andere ogen naar elkaar.’ Inmiddels zit er al een hersteld- hervormde theoloog (dr. W. van Vlastuin) in de onlangs ingestelde adviesraad.

Steun
Heden ten dage krijgt de redactie regelmatig artikelen aangeboden van gereformeerde theologen die niet tot de kring van de Gereformeerde Bond behoren. Dr. Verboom is daar positief over: ‘Het is een steun als je elkaar vindt in het gereformeerd belijden en van daaruit theologie wilt beoefenen. Je hebt elkaar hard nodig.’ Als ze maar aan de criteria voldoen, kunnen artikelen van evangelicale theologen ook een plaats krijgen in TR. Dr. Noordegraaf: ‘Het probleem is dat er weinig gekwalificeerde theologen zijn die voluit bij het Evangelisch Werkverband horen.’ Of een aangeboden artikel ook geplaatst wordt, bekijkt de redactie ‘heel zorgvuldig’. Twee mensen van het eigen vakgebied beoordelen of de kwaliteit naar behoren is. Daarna leest de hele redactie het artikel. Verboom: ‘In de meeste gevallen doen we suggesties aan de auteur ter verbetering. Een enkele keer vinden we een artikel niet geschikt voor ons tijdschrift.’ Dr. Noordegraaf: ‘Het kan te specialistisch zijn. Of te causerieachtig. Het is lastig om de criteria waterdicht te maken. We hechten aan een goed niveau. Het mag niet meer van hetzelfde zijn. Het moet up-to-date zijn.’

Zijn er ook theologische, inhoudelijke criteria?
Dr. Verboom: ‘We krijgen niet zo vaak artikelen aangeboden die haaks staan op het gereformeerd belijden. Dat selecteert zich waarschijnlijk vanzelf zo uit.’ Dr. Noordegraaf: ‘We zullen niet snel een artikel plaatsen waarin de opstanding ontkend wordt.’ Het kan volgens hem voorkomen dat een onderwerp zo van belang is dat TR er toch over wil publiceren. ‘Maar dan komt er een tegenartikel van onszelf bij.’ Dr. Verboom: ‘Zo hebben we in het verleden een discussie gehad tussen H. Berkhof en W. Aalders. En V. Brümmer en A. de Reuver hebben de degens gekruist.’

Doorwerking
TR biedt een mix van artikelen. ‘We hebben altijd iets voor de gewone predikant.’ Noordegraaf: ‘Niet iedere dominee is geïnteresseerd in een hoogwetenschappelijk artikel. Aan de andere kant moet je mensen ook proberen op niveau te brengen en te houden. Het is een kunst moeilijke dingen eenvoudig te zeggen.’ Met spijt in zijn stem stelt dr. Noordegraaf vast dat je moeilijk kunt nagaan hoeveel artikelen echt doorwerken. ‘Je hebt soms het gevoel dat mensen een artikel wel tot zich nemen, maar de inhoud daarna weer snel vergeten. Dat heeft te maken met de kortademigheid van de cultuur.’ Het verontrust hem dat studenten, buiten hun tentamenstof om, betrekkelijk weinig wetenschappelijke artikelen of boeken lezen. ‘En bij predikanten is de tijdsdruk een belemmerende factor.’ ‘De leescultuur heb je tegen’, stelt Verboom vast. ‘Er zijn andere mogelijkheden om informatie te verwerven. Des te mooier is het dat wij licht groeien. Andere bladen worden opgeheven of gaan samen. TR heeft ongeveer 800 abonnees.’

Veilig vakgebied
Bij de redactie is er een ‘gepaste onvrede’ over de spreiding van de vakgebieden die in TR aan de orde komen. Kerkgeschiedenis voert de boventoon. Vakken zoals ethiek, missiologie, praktische theologie en zelfs bijbelwetenschappen komen eigenlijk te weinig aan bod. Dr. Verboom: ‘Het is een weerspiegeling van de proefschriften. Het leeuwendeel betreft historische dissertaties. Heel wat studenten kiezen voor het gereformeerd protestantisme. Dat is een veilig vakgebied.’

Bijbelwetenschappen zou onder gereformeerde theologen toch nummer 1 behoren te zijn.
Dr. Verboom: ‘Het is natuurlijk niet zo veilig. Bij bijbelwetenschappen moet je een standpunt bepalen ten aanzien van de visie op de Schrift, op bijbelkritiek, op moderne bijbelwetenschap.’
Dr. Noordegraaf: ‘Je moet het aandurven. Als je er vroeger aan begon, betekende het dat je in conflict kwam met je traditie.’ Inmiddels is het tij wat gekeerd, meent hij. ‘Iemand als dr. E. Talstra van de VU verbindt zijn manier van bijbelwetenschap beoefenen met een belijdend standpunt. En in Engeland en Amerika zie je dat het goed mogelijk is bijbelwetenschap in reformatorische zin te bedrijven. Met reformatorisch bedoel ik dat je uitgaat van het gezag van de Schrift als getuigenis van de Heilige Geest, als het Woord Gods.’

Elk nummer van TR begint met een meditatie. Kan dat in een wetenschappelijk tijdschrift?
Dr. Noordegraaf: ‘Waarom niet? Daaraan zie je dat we ons wetenschappelijke werk ten dienste van kerk en gemeente doen.’ Dr. Verboom: ‘Dat kon de lakmoesproef wel eens zijn. Als je geen wetenschappelijke meditatie kunt schrijven, is er iets mis. Dan ga je uit van een onderscheid tussen wat de Schrift leert en de wetenschap.’

Bij de viering van het vijftigjarig jubileum kreeg de redactie het compliment dat ze opener is geworden op het punt van het Schriftgezag. Maar is dat wel zo positief ?
Dr. Noordegraaf: ‘Het is niet zo dat onze visie op de Schrift is veranderd. Het gesprek met de bijbelwetenschap is wel opener geworden. We hebben ontdekt dat een gereformeerde visie op de Schrift het gebruik van historisch-literaire middelen niet uitsluit.’ Dr. Verboom: ‘We zijn in het debat gaan staan. Maar je kunt niet zeggen dat daarin allerlei verschuivingen van inhoudelijke standpunten zitten.’

Recenseren
Boekbesprekingen en boekaankondigingen zijn een belangrijk onderdeel van TR. De recensieafdeling is ‘een prachtig middel om een overzicht te krijgen van de stand van zaken’, aldus dr. Verboom. ‘Wat is er verschenen op welk vakgebied? Zit er voor mij wat bij?’ Recenseren is wel een kunst, vinden de redacteuren. ‘Ook als je het niet met een werk eens bent, moet je toch proberen recht te doen aan de schrijver. Wat wil hij? Het is je taak om er iets mee te doen wat verder helpt.’ Voormalig redacteur dr. H. Bout dacht er ook zo over, herinnert dr. Noordegraaf zich. Hij zei: ‘Ook als je het met iemands Schriftbeschouwing niet eens bent, valt er op de detailexegese soms nog heel wat te waarderen.’

Toekomst
Voor de toekomst ziet dr. Noordegraaf graag dat TR aandacht schenkt aan de ontmoeting van het christendom met islam en andere godsdiensten. ‘Dat wordt theologisch, politiek en praktisch een heel groot aandachtsgebied.’ Dr. Verboom voegt de migrantenkerken hieraan toe. ‘Kerk-cultuur-samenleving, dat is het aandachtsveld.’ Daarnaast pleit hij voor het combineren van geloofsbeleving en wetenschap bedrijven. ‘Beide hebben elkaar nodig, ze bevruchten elkaar. Ik vind het ook belangrijk dat we proberen de kernen van het gereformeerd belijden vast te houden én te actualiseren. Daar is echt behoefte aan.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen