Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gemeenten met ruggengraat

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gemeenten met ruggengraat

Kerkenraden geven leerdienst weer prioriteit

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

De catechismus staat vandaag niet bij de bestsellers. Toch mis je iets als je haar dicht houdt, vindt de Gereformeerde Bond, die daarom op diverse momenten aandacht voor de leerdienst vroeg. In Tilburg, Oud- Beijerland en Otterlo maakte de kerkenraad van de catechismus nog eens een agendapunt.

Elke zondagmiddag een leerdienst was het ideaal van de synode die in 1618/’19 in Dordrecht plaatsvond. Bijna vier eeuwen later ligt de lat voor het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond wat dat betreft lager. Hij ziet de gemeente die ten minste zeventien keer in het jaar een catechismuspreek hoort als gezegend; ze wordt op die manier elke drie jaar opgescherpt in de belangrijkste elementen die de Bijbel leert. Een goede norm, vindt mr. J.P. de Man uit Rosmalen, die behalve advocaat ook kandidaat tot de heilige dienst is en sinds vorig najaar parttime predikantswerkzaamheden in de vacante hervormde gemeente Elim te Tilburg verricht. Op zijn voorstel werd elke laatste zondag van de maand een leerdienst gehouden. De Man is tevreden over het resultaat. ‘De dienst wordt door zo’n twintig mensen bezocht. Ik maak er zelf propaganda voor: in de week ervoor schrijf ik mogelijke belangstellenden aan, en ook mensen in de wijk krijgen een uitnodiging in de bus. In de kerkbode staat telkens een verslag van de dienst. Je moet er echt achteraanzitten, maar ik zie telkens nieuwe gezichten en daar ben ik blij mee. Ook als ik bij mensen op bezoek kom, krijg ik reacties. Wellicht kunnen we het verder uitbouwen.’

Stimulans
Feit is dat de gemeente van bijzondere aard in Tilburg, die officieel ongeveer tachtig leden telt, sinds 2005 geen zondagse middagdienst meer kende. Gemeenteleden kozen ervoor een dienst in de buurt bij te wonen, in Sprang, Den Bosch of Capelle, of ze bleven thuis. Op initiatief van De Man zijn er sinds november 2010 de laatste zondag van de maand dus twee kerkdiensten. ‘Het lag op mijn hart om dit te doen. Ik zie het ook als een stimulans voor het gemeenteleven, de catechismus geeft de gemeente ruggengraat.’ Inmiddels startte De Man ook een catechesegroep voor studenten.

Geen droog verhaal
Ds. C.H. Hogendoorn wil hervormd Oud-Beijerland geen leerdienstparadijs noemen, al streeft ze net als de Dordtse synode naar een wekelijkse leerdienst. Als het geen zomervakantie is of een doop- of avondmaalszondag, dan kunnen gemeenteleden er in principe elke zondag een preek rond de catechismus verwachten. Dat kan, omdat elk van beide predikanten zeker tachtig keer per jaar in een van beide kerkgebouwen voorgaat. Preekt ds. Hogendoorn in de Dorpskerk, dan is zijn collega ds. C. Boele in de Bethelkerk en vice versa. ‘We hebben veel dubbele diensten’, vertelt ds. Hogendoorn. ‘Als ik ’s morgens in de Bethelkerk over Johannes 1:1 preek, dan doe ik dat ’s middags in de Dorpskerk.’ Zo gaan de predikanten ook met de catechismus om, wat betekent dat de ochtenddienst ook een leerdienst kan zijn. ‘Het is geen themadienst. We pakken het zo aan dat de Bijbel centraal staat en zorgen ervoor dat het voor kinderen begrijpelijk is, het mag geen droog verhaal van drie kwartier zijn. Na de dienst geven we gespreksvragen mee, om thuis over de preek door te praten. Kinderen krijgen een vraag of opdracht, of we drukken de berijming af die H. van ’t Veld van de desbetreffende zondag maakte.’ De predikanten in Oud-Beijerland komen tot twee zondagen voor Kerst en voor Pasen met de catechismus de kansel op, en altijd van zondag 1 tot 52. Ds. Hogendoorn: ‘Gemeenteleden vragen erom als ze soms uitblijft. In het eerste jaar dat ik hier predikant was, liet ik in de advent- en lijdensweken stilzwijgend al snel de catechismuspreek achterwege. ‘Hallo, waar blijft de leerdienst?’ kreeg ik te horen.’ Dat de opkomst in de middagdienst iets minder is dan ’s morgens, staat volgens de predikant los van het onderwerp van de preek.

Substantieel
De aandacht die de Gereformeerde Bond voor het onderwerp vroeg, was voor de kerkenraad aanleiding om nog eens over de gekozen aanpak door te praten. Ds. Hogendoorn: ‘Wij zijn tevreden over onze opzet. We vinden de leerdienst belangrijk en de gemeente krijgt zo veel substantieels aangereikt.’ Gastpredikanten worden in Oud- Beijerland niet gevraagd een leerdienst te houden, een verzoek dat de gemeente Zwijndrecht ds. Hogendoorn in de adventtijd vorig jaar wel voorlegde.

Frequenter
Ook de kerkenraad van ds. P.B. Verspuij in Otterlo legde de leerdienst nog eens onder de loep: ‘Doen we het zoals we het willen, zoals wij vinden dat het moet?’ Het gesprek leidde ertoe dat de gemeente vaker een catechismuspreek hoort. De frequentie is opgevoerd tot elke maand minstens twee keer. Ook hier kan dat in een morgendienst gebeuren. Ds. Verspuij: ‘De noodzaak van de leerdienst zagen we altijd al, de kerkenraad heeft haar hoog in het vaandel staan. Alleen, om allerlei praktische redenen sloegen we de catechismus minder vaak open dan we graag wilden.’ Dat komt omdat een avonddienst in Otterlo niet alleen een nabetrachtingsdienst voor het heilig avondmaal kan zijn, maar ook een doopdienst of – wat frequent gebeurt – een dienst waarin een familie rouw in de kerk brengt. Omdat de kerk ’s morgens altijd vol zit en er dan geen plaatsen voor familieleden kunnen worden gereserveerd, wordt er uitgeweken naar de avonddienst. De predikant vervult de meeste ochtendbeurten en gaat om de week ’s avonds voor. ‘Nieuw is dat de catechismus nu ook ’s morgens centraal kan staan. Daar ben ik blij mee, want als er ’s avonds soms een doopdienst was, kon de Heidelbergse Catechismus zomaar een maand dicht blijven.’

Huzarenstukje
Dat het ds. Verspuij niet lukt om het hele leerboekje in drie jaar te behandelen, is omdat hij voor een gedetailleerde aanpak kiest. Hij behandelt niet telkens één catechismuszondag maar één vraag en antwoord per keer. Op deze manier zijn voor een ‘rondgang’ 129 diensten nodig. Hij erkent dat het soms een ‘huzarenstukje’ is om van één vraag en antwoord een preek te maken. ‘Dat was een voorstel van de kerkenraad, toen we weer aan zondag 1 toe waren. Na een aantal themadiensten over de onderdelen van de liturgie overwogen we de Nederlandse Geloofsbelijdenis of de Dordtse Leerregels op te pakken. Mijn voorganger had de laatste echter al behandeld en de kerkenraad vond de catechismus zich uiteindelijk beter voor de leerdienst lenen dan de Nederlandse Geloofsbelijdenis. ‘Doet u maar vraag voor vraag’, was het verzoek.’ Ds. Verspuij geeft dat op de klassieke manier vorm. ‘De vraag en het antwoord zijn ook echt het onderwerp van de preek. De gemeente kan dat prima aan, ze is eraan gewend. Misschien is het gehoor ’s avonds ook wat verfi jnder, aangezien de dienst dan altijd minder druk wordt bezocht dan ’s morgens.’ Hervormd Otterlo gaat in de advent- en lijdensweken met de catechismuspreek door, maar onderbreekt de cyclus in de zomervakantie.

Nieuwe liefde
De Gereformeerde Bond is blij dat kerkenraden nog weer eens over de leerdienst nadachten. Voorzitter ds. H.J. Lam: ‘Wanneer ik, zeker na onze ambtsdragersvergaderingen, op preekpad was, sprak meer dan een broeder in de consistorie zijn waardering erover uit dat we zo uitvoerig voor de leerdienst aandacht vroegen. Het is mijn indruk dat het in menige gemeente een nieuwe liefde voor de leerdienst heeft gewekt. Soms is er ook iets wakker geroepen van schuldgevoel, omdat het leerboek der kerk in de samenkomst van de gemeente al geruime tijd dicht was gebleven, om wat voor reden dan ook. Wie zegt ‘leerdienst’, zegt ook altijd ‘catechismus’. Met onze aandacht hebben we eveneens een erezuil willen oprichten voor de Heidelberger. Wie er langsloopt, leest daarop de woorden: ‘Leve de leerdienst!’ Dat geldt ook voor onze chaotische tijd, al hebben we helaas ook gemerkt dat niet iedere gemeente en kerkenraad en voorganger het appèl van onze erezuil heeft overgenomen. Hopelijk betekent dat: nóg niet. In mijn eigen gemeente, Ridderkerk, is de frequentie van de catechismusprediking ondanks onze erezuil niet omhoog gegaan. Een wens voor de toekomst. Wel heb ik opnieuw ontdekt hoezeer de leerdienst de gemeente en haar voorganger bouwt. Daarbij vormt de Heidelberger een gouden kleinood, waar de bruid haar Bruidegom o zo dankbaar voor is.’

---
Folder over de leerdienst
Kerkenraden kunnen bij het bureau van de Gereformeerde Bond (geref.bond@telfort.nl) gratis de folder ‘De leerdienst, een geschenk!?’ bestellen, die vorig jaar uitgegeven is als een handreiking voor het gesprek in de kerkenraad over de leerdienst uitgegeven is. De folder biedt bezinning voor en suggesties over de plaats van het leren in de gemeente, de voorbereiding van de leerdienst en de verwerking ervan.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 september 2011

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Gemeenten met ruggengraat

Bekijk de hele uitgave van donderdag 8 september 2011

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's