Op zoek naar goede catecheet

Onlangs sprak ik een van mijn studenten over haar ervaring als catecheet in haar gemeente. ‘Ik werd gevraagd om catechese te geven, ik was tenslotte didactisch goed geschoold. Nadat ik had aangegeven het wel te willen doen werd ik door de predikant gewoon in het diepe gegooid. Ik werd verder nergens bij begeleid. Didactisch en in de omgang met jongeren en zo kon ik het wel aan, maar er komt natuurlijk meer bij kijken. Ik moest het met die jongeren over het geloof hebben. Ik wist helemaal niet zo goed hoe ik dat nu het beste kon aanpakken. Dat komt ook erg dichtbij, je eigen geloofsleven is dan ook belangrijk. Begeleiding op pedagogisch of didactisch vlak had ik niet nodig maar een stukje geestelijke begeleiding had ik wel prettig gevonden. Maar die werd jammer genoeg niet gegeven.’

Profiel
Een andere ervaring. Een catecheseteam stond op het punt een aantal mentoren te werven voor de mentorcatechese. Het moesten vrijwilligers zijn uit het midden van de gemeenteleden. Maar wat was nu een goede mentor? Er werd een profiel opgesteld waaraan kon worden gespiegeld of iemand een geschikte mentor zou kunnen zijn. Veel zaken werden opgesomd: de mentor moet hart voor catechisanten hebben, moet gericht zijn op de geloofsgroei van catechisanten, dient vanuit een persoonlijke relatie met God te leven, moet een gids willen zijn voor jongeren. Geen woord werd gerept over een didactische bekwaamheid. Een kloppend hart voor jongeren bleek ook het kloppende hart van de geschiktheid van een mentor.

Kenmerken
Het gesprek met de student en de ervaring in het catecheseteam laten twee belangrijke kenmerken van een deskundige catecheet zien: het is iemand met een pedagogisch-didactische bekwaamheid en iemand die in staat en bereid is om open te zijn naar catechisanten toe als het om het persoonlijke geloofsleven gaat. Ik noem hier twee belangrijke kenmerken. Echter, de openheid, het identificatiefiguur kunnen en willen zijn is in wezen onderdeel van de pedagogisch-didactische bekwaamheid. Die openheid of authenticiteit is namelijk een belangrijk pedagogisch basisprincipe waaraan moet worden voldaan om het leren bij catechisanten te stimuleren. De vraag naar wat een deskundige catecheet is, is niet voldoende beantwoord met het noemen van alleen deze twee kenmerken. De beraadgroep catechese van de Protestantse Kerk denkt bijvoorbeeld ook na over wat een deskundige catecheet is en wijst naast een pedagogisch-didactische bekwaamheid nog vijf belangrijke competenties aan. Bijvoorbeeld een inhoudelijke competentie, een competentie in het samenwerken met andere catecheten en een organisatorische competentie. Het voert hier te ver om het hele palet aan bekwaamheden te bespreken. Ik stel wel vast dat het heel waardevol en nodig is dat de beraadgroep binnen onze Protestantse Kerk zich buigt over het profiel van de catecheet. Dat komt de opleidingen voor predikanten en kerkelijk werkers ten goede en het kan dienstbaar zijn aan het begeleidingswerk van diverse kerkelijke jongerenorganisaties.

Schapen begeleiden
Pedagogisch-didactische bekwaamheid en openheid vormen mijns inziens de kern van het antwoord op de praktische vraag van kerkenraden of catecheseteams hoe voldoende deskundige catecheten te vinden. Deze kenmerken zijn een minimale basis voor een goede catecheet. Ik ben ervan overtuigd dat ze niet alleen zijn voorbehouden aan opgeleide theologen of in het onderwijs werkzame mensen. Natuurlijk ook onder hen, maar daarmee maak je de spoeling onnodig dun. Er zijn ook ouders die met de nodige inhoudelijke bagage en met een open hart naar jongeren toe een geweldige dienst kunnen bewijzen aan de catechese. Hoe vind ik voldoende deskundige catecheten in de gemeente? Ik zou zeggen: door er voldoende te vragen. Er zijn er genoeg, tenminste, als je niet op zoek gaat naar het bekende schaap met de vijf poten. Het belangrijkste is om de ‘deskundige’ schapen te begeleiden. Als die open houding en het delen van elkaars geloofsleven zulke belangrijk principes zijn, dan mag daar ook een stukje geestelijke begeleiding aan gegeven worden. Dat is een uitgelezen taak voor een predikant of kerkelijk werker. Dat is een belangrijke voorwaarde die de eerder genoemde student ons voorhoudt.

Catecheseteam
Daarnaast moet je de vrijwillige catecheet begeleiding bieden op het pedagogischdidactische vlak. Wel of niet gepokt en gemazeld in het onderwijs of in de omgang met jongeren – voor iedereen is dat nuttig. Dit voorkomt een eenzijdige nadruk op de bevlogenheid voor jongeren, die tijdens de geschetste catecheseteamvergadering doorschemert. Als het gaat om de begeleiding op pedagogisch-didactisch vlak ligt er een enorme kans voor het functioneren van een catecheseteam. De agenda van een catecheseteamvergadering zou ik niet altijd laten vullen met organisatorische onderwerpen. Ook in elkaars catechesepraktijk meekijken, het nabespreken en elkaar met intervisie van dienst zijn is een minstens zo’n boeiende vulling van zo’n avond. Het beschikken over voldoende bijbelkennis of het hebben van voldoende gevoel voor belangrijke theologische uitgangspunten bij catechese zijn uiteraard ook belangrijk. Echter, niet elke individuele vrijwillige catecheet zal in even grote mate deze zaken in huis hebben. Ze zullen wel in een catecheseteam gewaarborgd moeten zijn; het ene lid zal daar de andere aanvullen.

---
Symposium over catechese
Volgende maand verschijnt een nieuw basisboek catechese onder de titel Altijd Leerling (uitg. Boekencentrum, Zoetermeer), geschreven door dr. A. de Kock, A. Pals MA, dr. J.W. van Pelt, drs. A. Stijf en prof.dr. W. Verboom (met medewerking van drs. B.T. Wallet). Ter gelegenheid van de verschijning organiseren de auteurs in samenwerking met de Theologische Universiteit Apeldoorn een symposium over ‘De toekomst van de catechese’. Drie sprekers zullen hun visie geven: prof.dr. A. Baars, dr. R. Erwich en drs. H.J. van Wijnen. Daarna is er een keuzeprogramma van drie workshops. Het symposium wordt gehouden op DV maandag 3 oktober van 13.30-16.30 uur in het gebouw van de Theologische Universiteit Apeldoorn (Wilhelminapark 4, 7316 BT). Dan zal ook de presentatie van Altijd leerling plaatsvinden. Kosten symposium inclusief boek: 50 euro (studenten 20 euro). Opgave via info@tua.nl of 055-5775700. Meer informatie via jwvanpelt@tua.nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen