Luisteren naar de synagoge

Hoe hartstochtelijk en vol overgave en verlangen wordt hier in de gemeente, de Beit Knesset, de God van Israël als de enige ware God zingend beleden. ‘Hoor Israël, de Heere is onze God, de Heere is één.’ Al eeuwenlang klinkt deze geloofsbelijdenis uit Deuteronomium in de huizen en de synagogen van het Joodse volk, waar ook ter wereld. Het is zaterdagmorgen en we vieren de sabbat mee in de synagoge. We worden meegenomen door het zingen van de psalmen in het Hebreeuws, de oorspronkelijke taal. Geen vertaling of berijming maar de complete tekst rechtstreeks uit de Schrift. De Thorarollen worden zingend het gebedshuis binnengedragen en ouderen en jongeren worden om beurten uitgenodigd om een stukje uit de boekrol te lezen. Als je dertien bent en je hebt Bar Mitswa gedaan, mag je meedoen en word je helemaal serieus genomen. Prachtig om te zien dat ook een verstandelijk gehandicapte uitgenodigd wordt om een stukje te lezen. Eerbiedig, opperste concentratie op de tekst met het puntje van de tong uit zijn mond. De rabbijn heeft duidelijk de leiding, maar gemeenteleden – hier mannen en vrouwen – vervullen een wezenlijke rol in de liturgie.

Luisteren
We zijn hier met een delegatie vanuit het Centrum voor Israëlstudies (CIS). Het eerste kernwoord van het CIS is tenslotte ‘luisteren’. Luisteren naar wat Israël ons te zeggen heeft en wat wij van hen kunnen leren. Israël, onze oudste broeder, van wie wij de Schriften hebben ontvangen. Israël, uit wie de Messias is voortgekomen. Israël, met wie wij daarom onopgeefbaar en onlosmakelijk verbonden zijn. Onopgeefbaar verbonden: tijdens het horen zingen van het Sjema Israel in de synagoge ervaar je deze verbondenheid existentieel. Het resoneert in je hart: ja, wij dienen en belijden samen de Ene, ware God, de God van Israël. Eerbied, liefde en respect voor de Heilige en Zijn Woord, trouw en volhardend de lofzang gaande houden, dat zijn zaken die we hier horen. De lofzang neemt trouwens een opvallend grote plek in.

Sabbatsmaaltijd
Al eerder tijdens ons bezoek worden we zeer gastvrij ontvangen na de vrijdagavonddienst op de feestelijke sabbatsmaaltijd in een gezin van de orthodoxe Jedidjagemeente in Jeruzalem. In de synagoge is de sjabbat al zingend welkom geheten, als een bruid en een kostbaar geschenk van God Zelf aan Zijn volk. Thuis wordt gezongen, gelezen, gebeden en gelachen en natuurlijk heerlijk gegeten. Over en weer hebben we elkaar veel te vertellen en te vragen. Hoe bijbels is het om elkaar tijdens de maaltijd te ontmoeten, zodat er vertrouwen en toenadering kan groeien. Zorgen worden gedeeld over de moeite – ook hier – om de jongere generatie blijvend te betrekken bij de dienst, de toenemende spanningen in de Israëlische samenleving en de afname van onderlinge solidariteit. Er ontstaat ruimte om uit te spreken hoe wij onze verbondenheid met het Joodse volk zien en hoe waardevol dat voor ons is. Ook is er ruimte om te spreken over onze diepste motivatie, de liefde voor de God van Israël die wij door Jezus Christus hebben leren kennen. Daarom willen wij niet achterhouden dat we als CIS eveneens contact hebben met Messiasbelijdende Joden en christen-Palestijnen. Dat hoeft ook niet. Deze orthodoxe Joodse familie reageert er positief op. ‘Er is geen andere mogelijkheid dan om met elkaar in gesprek gaan. We kennen elkaar vaak niet eens. Ontmoeting en dialoog zijn wezenlijk om de grote verschillen die er tussen ons zijn beter te begrijpen en om ook meer begrip voor elkaar te krijgen, zodat we hopelijk in vrede kunnen samenleven.’

Steun
Dat dit niet zomaar woorden zijn, wordt bewezen door het Yad Elieproject dat vanuit deze synagoge is ontstaan en waar ook onze gastvrouw zich voor inzet om zowel arme Arabische als Joodse schoolkinderen te steunen. In deze ontmoeting in Israël krijgen op deze manier alle drie de kernwoorden van het CIS gestalte: luisteren, dienen en getuigen.

Wantrouwen
Terugkerend thema in de diverse gesprekken die we hebben, is het grote wantrouwen ten opzichte van christenen. Dat moet eerst echt overwonnen worden van Joodse zijde, voordat het tot een werkelijke ontmoeting kan komen. ‘Wat doen jullie hier, wat is jullie agenda, willen jullie ons bekeren?’ Hoe ontzettend begrijpelijk zijn deze vragen in het licht van zoveel eeuwen kerkgeschiedenis met zoveel zwarte bladzijden van de kerk en van individuele christenen ten opzichte van het Joodse volk. Ultraorthodoxe Joden en seculiere Joden lijken elkaar te vinden om de christelijke presentie in Israël zo klein mogelijk te houden. Voor de seculieren moet Israël zeker niet religieuzer worden en de ultraorthodoxe rabbijnen zitten niet te wachten op christelijke theologen. Een van onze gesprekspartners merkt op dat er nauwelijks nog buitenlandse protestantse kerken in Jeruzalem present zijn die zich bezighouden met theologische studie en judaïca. De focus van westerse kerken zou steeds meer verschoven zijn naar mensenrechten en de Palestijnse kwestie.

Israëlconsulent
Het stemt daarom des te meer dankbaar dat we duidelijk merken hoe goed het is geweest dat het CIS de afgelopen jaren een Israëlconsulent in Jeruzalem had. Drs. Kees Jan Rodenburg, die vorig jaar terugkeerde als consulent en binnenkort zal worden opgevolgd door ds. Aart Brons, heeft in de achterliggende jaren een netwerk van contacten opgebouwd, zowel aan de Joods-orthodoxe en conservatieve kant als onder Messiasbelijdende Joden. Door een respectvolle luisterhouding – oprecht en zonder bijbedoelingen – en de bereidheid om te leren is er aan Joodse zijde merkbaar vertrouwen gegroeid. Opvallend is hoe vaak onze gesprekspartners vragen wanneer de familie Brons naar Israël komt.

Samen lezen
Wat is er beter en waardevoller om samen de Schriften te lezen als er vertrouwen is gegroeid als Jood en christen? Bij het Schechterinstituut, waar conservatieve rabbijnen worden opgeleid, hebben we dat samen gedaan. Is het samen lezen van het Oude Testament verrassend, lezing van een tekst uit het Nieuwe Testament is spannend. Zelfs bij een bekende tekst als de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Wat weerhoudt de priester en de leviet om iets te doen? vraagt rabbi Moshe Silberstein ons. Ze zijn op weg naar Jeruzalem en daarom volgens ons bang om onrein te worden. Het zou één van de zeventig mogelijke interpretaties van de tekst kunnen zijn, zegt de rabbi, maar het is de vraag of het de meest waarschijnlijke is. Op grond van de Joodse interpretatie van Leviticus 19:16 mag niemand werkeloos toekijken als het bloed van zijn naaste vloeit. De gewonde zou dus geholpen moeten worden. Zijn ze dan bang dat de man al overleden was? De wet zegt immers dat de priester niet in contact mag komen met een dode (Lev.21:10-11)? Als de persoon overleden is, dan geldt zelfs voor de hogepriester het gebod om een overledene te begraven. Een gebod dat vooral geldt als de priester alleen is (Mishna Nazir). Dus de priester en leviet hadden hoe dan ook moeten helpen. Jezus plaatst hier dus niet de Joodse wet en het christelijke gebod van naastenliefde tegenover elkaar, maar het kennen en het doen van de wet. Het gaat erom hoe wij handelen als we alleen zijn. De vraag is of onze daden overeenstemmen met onze belijden, zelfs wanneer niemand ons ziet. Dat is de uitdagende vraag die Jezus ons volgens de rabbi stelt. Boeiend om met de synagoge de tekst te lezen, maar ook confronterend. Spelen onze vooroordelen over het jodendom een rol in de uitleg van de tekst? Samen lezend kijken we in de spiegel en worden we ons bewust van onze vooroordelen. Dat schept de ruimte om echt te horen wat de ander ons te zeggen heeft.


Over twee weken: de relatie met Palestijnse christenen en Messiasbelijdende Joden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen