Verslavende werking

Om zicht te krijgen op de werking die moderne media op ons hebben, is het goed nog eens naar het verschil tussen beeld, muziek en geschreven woord te kijken. Alle drie kunnen zowel goede als slechte inhoud hebben, stelde ik vast, en we zijn geroepen die inhoud te toetsen aan Gods Woord. Er is echter wel een verschil in de mate waarop deze media indruk op ons maken. Vooral bewegende beelden kunnen erg indringend op ons af komen, meer dan muziek of geschreven woorden. Het beeld heeft daarom eerder de neiging ons voor zich op te eisen. Zeker, een spannend boek kan je in de greep hebben, zodat je het haast niet weg kunt leggen, maar dit geldt in nog sterkere mate voor het beeld. Gesproken woord heeft dat minder dan beeld, maar nog altijd meer dan geschreven woorden.

Afkicken
De combinatie van alle drie heeft eveneens een grote zuigkracht. We zien dit aan het feit dat van veel moderne media een verslavende werking uit gaat. Erge vormen daarvan leiden zelfs tot de noodzaak van ontwenningsbehandelingen. In dezelfde instellingen als waar drugs- en alcoholverslaafden behandeld worden, verkeren ook mensen met een internetverslaving. Er zijn vormen die we voor onschuldig houden, maar het is de vraag of dat terecht is. Op straat, in trein of bus kun je constateren hoeveel mensen hun mobiele telefoon niet ongebruikt kunnen laten. Ze móeten eenvoudig wel bellen. De gesprekken zijn meestal vrijwel inhoudsloos; het is praten om het praten.

Tijdverspilling
Zo zinloos als de vele gesprekken via mobiele telefoons zijn, zo zinloos is ook vaak het chatten via internet en het surfen langs websites, niet omdat je ergens naar op zoek bent, maar alleen om wat te zwerven langs allerlei vaak nutteloze informatie. Wat wordt op deze manier veel kostbare tijd verspild, ook door christenen.
Het is precies hetzelfde als bij de televisie. Velen zitten avond aan avond te kijken naar programma’s die volstrekt geen opbouwende waarde hebben. Onderzoeken laten zien dat gemiddeld enkele uren per dag aan televisiekijken besteed worden en een nog groter aantal uren ook nog aan internetbezoek. Zo komt het dat mensen haast niet meer naar gemeenteavonden, gespreks- en gebedskringen of andere bijeenkomsten te krijgen zijn. Is het een wonder dat veel gemeenten problemen hebben om vacatures voor ambtsdragers ingevuld te krijgen? Wij hebben het niet alleen druk met ons werk, maar als we ’s avonds moe thuiskomen zijn we tot niets anders meer in staat dan ons met dom vermaak bezig te laten houden.
Wie kan nog de energie opbrengen om een goed, opbouwend boek te lezen? Zelfs de stille tijd schiet erbij in en we zijn door de beelden nog zo druk in ons hoofd dat de rust en concentratie ontbreekt om het Woord van God tot ons door te laten dringen.

Direct toegankelijk
Ik kom terug op het punt van goede en slechte inhoud. Ik schreef al dat je zowel in de bibliotheek als op internet zowel goede als slechte inhoud kunt vinden. Maar ook hier is een verschil tussen de bibliotheek en de moderne media, namelijk de beschikbaarheid van die inhoud. Die is bij internet – ook als dat via onze mobiele telefoon te raadplegen is – wel heel direct toegankelijk.
Bovendien kunnen wij via internet zonder sociale controle alle inhoud bekijken die zich aandient. Het is niet zoals in een bibliotheek waar we wellicht overvallen kunnen worden door de aanwezigheid van een broeder of zuster die belangstellend vraagt welk boek we daar in onze handen hebben. Bij internet zijn we volstrekt alleen en dat werkt zeer drempelverlagend. In feite geldt dat ook voor de draagbare geluidsapparatuur, zoals de iPods en andere mp3-spelers.
Geen mens luistert mee en kan vragen stellen bij de muziek die we over ons laten heenkomen. Ondertussen kan de inhoud van wat we horen en zien enorme schade aanrichten. Onze geest wordt vervuild met alle vunzigheid en geweld die we over ons laten komen en waar we zo aan gewend kunnen raken dat we er steeds minder moeite mee hebben.
Ik denk ook aan het gewelddadig gedrag dat de vele onvoorstelbaar wrede games vooral bij jongeren opwekken. Is het een wonder dat verkrachtingen en zinloos geweld in onze samenleving zo zijn toegenomen? Tegelijk durft niemand een vinger uit te steken naar de oorzaak ervan, namelijk geweld en seks in de media. Nee, dat is vrijheid van meningsuiting, dat is een verworvenheid die we niet opgeven.

Afgod
Wat is het voornaamste bezwaar tegen de vormen van verslaving, die door media worden veroorzaakt? Ik denk niet eens in de eerste plaats dat ons gedrag daardoor zo ontregeld kan raken dat we in een kliniek behandeld moeten worden. Ik denk eerder aan het feit dat verslaving betekent dat we ergens niet meer buiten kunnen en daarvan zo afhankelijk zijn dat het de aard van een afgod krijgt.
De bekende Amerikaanse predikant Tim Keller gaf in een preek eens een aardige definitie van een afgod. Een afgod is iets dat zo belangrijk voor mij is dat ik totaal wanhopig zou zijn als ik het moet missen. Dat kan dus heel breed zijn. Het verlies van ons werk kan ons wanhopig maken, en dan is dat werk blijkbaar een afgod geweest. Het verlies van geld kan ons wanhopig maken, en dat is dat geld blijkbaar een afgod geweest. Zo kan ook het zoekraken van een mobieltje, het niet meer opstarten van onze computer of een storing in het internet mensen totaal ontredderd maken, en dan is dat een duidelijk signaal dat ook hier van een afgod sprake is.

Vrijheid
Waarom is dat nu zo erg? De Bijbel is daar duidelijk is. God wil in ons leven de Eerste en de Enige zijn op Wie wij ons vertrouwen stellen. Hij wil ons bevrijden van de slavernij. Denk aan de inzet van de Tien Geboden in Exodus 20. Nieuwtestamentisch kunnen we zeggen dat Hij ons door Zijn bloed wil kopen, zodat wij Zijn eigendom zijn. ‘Slaaf van Christus’ noemt Paulus zichzelf meermalen. De Heere wil niet dat wij onze tijd vergooien aan zinloos gebruik van media, die door hun verleidende werking ons aan zich binden. Wij moeten staan in de vrijheid van een christenmens, om met Luther te spreken. De Heere wil dat wij Hem volledig zijn toegewijd. Hij heeft recht op onze tijd, en niet de moderne media. Wat is er in onze tijd niet een schreeuwend gebrek aan waarachtige toewijding aan de dienst van de Heere. Wij willen ons niet overgeven aan Zijn wil, omdat we de handen vrij willen houden om onze tijd in te vullen zoals we dat zelf bepalen. Ondertussen misbruiken we die tijd om ons aan nutteloze beelden, geluiden en woorden over te geven.
De moderne media zijn niet uniek in hun zinloze inhoud, maar het direct voorhanden zijn en de sterke indrukken die met name bewegende beelden op ons maken, veroorzaken in onze tijd een enorm gebrek aan beschikbaarheid van mensen voor de Heere en Zijn dienst.

Kun je wel zonder?
Kun je in deze tijd nog wel zonder de media? Isoleer je jezelf dan niet volledig van de gewone wereld? Zeker, dat vraagt moedige keuzen. Wie durft nog toe te geven dat hij thuis geen televisie en geen internet heeft? Wel, ik zal mijn nek hier uitsteken: ik heb ze beide thuis niet. Het was een bewuste keuze om met opgroeiende kinderen af te zien van televisiebezit en een internetaansluiting thuis.
Op mijn werk gebruik ik internet, maar dan vrijwel volledig in de context van het werk. Ik ben de Heere dankbaar dat Hij mij in die keuze gezegend heeft en dat dit niet geleid heeft tot een maatschappelijk geïsoleerde en ondergeschikte positie. Blijkbaar kun je heel goed zonder televisie en internet thuis, ook als je als hoogleraar aan een universiteit verbonden bent.
Het is een zwak excuus wanneer velen beweren dat je in deze tijd thuis wel een televisie en internet moet hebben. Als christenen zouden we veel meer durf moeten tonen om anders te zijn dan de wereld, ter wille van onze toewijding aan Christus.

Ramp
Het is een ramp voor de kerk en voor de samenleving dat de moderne media zozeer beslag op ons leggen en onze geest vaak vergiftigen met inhoud die haaks staat op Gods wil en gebod. Er is veel halfslachtigheid en gebrek aan daadkracht. Velen onderschatten hun eigen vermogen om weerstand te bieden tegen de zuigkracht van iMac, iPod, iPhone, iPad, of hoe ze verder maar mogen heten. In de context van werk of school kunnen ze nuttige diensten vervullen. Wanneer ze werkelijk zouden staan in dienst van onze arbeid voor de Heere zouden ze zelfs dan nuttig kunnen zijn.

De ellende is dat ze meestal gebruikt worden voor onze vrijetijdsbesteding. Ze houden ons weg van het toewijden van onze tijd aan de Heere. Daarom de oproep aan ons allen om veel bewuster om te gaan met de moderne media en meer durf te tonen om de Heere te geven waar Hij recht op heeft, ook als dat betekent dat wij onze iMac, iPod, iPhone, iPad of welk ander medium ook even met rust moeten laten. Is de Heere dat niet alleszins waard?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen