Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Basisboek voor catechese

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Basisboek voor catechese

‘Altijd leerling’ bedoeld voor theoloog in spe

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Zo’n 25 jaar (!) na de uitgave van het handboek ‘In de leerschool van het geloof’ van dr. G.D.J. Dingemans – het heet geen catechetiek maar ‘mathetiek en vakdidactiek voor catechese en kerkelijk vormingswerk’ – verschijnt ‘Altijd leerling’ van dr. A. de Kock, dr. W. Verboom en anderen.

Altijd leerling wil een basisboek voor de catechese zijn, bedoeld als studieboek voor theologieopleidingen. Het is echter zo geschreven dat ook catecheten, predikanten en leden van vormings- en toerustingscommissies op verschillende manieren en niveaus met de leerinhoud bezig kunnen zijn. De hardcoveruitgave oogt fris en zeer verzorgd. Het basisboek bestaat uit vier delen en telt elf hoofdstukken, die worden aangevuld met een uitvoerig literatuuroverzicht en een zestal bijlagen.
Een trefwoordenregister ontbreekt, maar omdat niet alleen het boek maar ook elk hoofdstuk zeer overzichtelijk is opgebouwd, kan het de lezer al gauw duidelijk zijn waar op welk kernbegrip nader wordt ingegaan.

Uitgangspunten
De auteurs van dit basisboek catechese zijn dr. A. de Kock, dr. W. Verboom, A. Pals MA, dr. J.W. van Pelt en drs. A. Stijf. Drs. B.T. Wallet schreef een bijdrage over leren in het jodendom. De theologische visie van de auteurs op catechese, verbonden met de gereformeerde traditie, wordt in de inleiding helder verwoord. Uitgangspunten als levenslang leerling zijn, verbond en doop, het gezag van de Schrift, maar ook het serieus nemen van de leef- en belevingswereld van jongeren spelen een belangrijke rol. Tegelijk willen de auteurs ruimte bieden om ook vanuit andere overtuigingen met de inhoud van dit basisboek voor de catechese bezig te zijn.
Deel 1 zet eerst de visie op catechese – op jongerencatechese in het bijzonder – uiteen. Het idee van de lerende gemeente wordt gezien als een van de herontdekkingen van de Reformatie. Jongerencatechese, die in het geheel van de gemeente als leergemeenschap een sleutelpositie inneemt, wordt als volgt omschreven: ‘Jongerencatechese is de catechese aan de kinderen en de jongeren van de christelijke gemeente, die hen – vervlochten met de opvoeding thuis en in relatie en samenwerking met andere vormen van geloofsonderricht – in een leerproces brengt dat leidt tot het beantwoorden van het verbond en hen dus leert als gedoopte christenen en toegewijde gelovigen te leven.’ In lijn met de Reformatie wordt de catecheseruimte gezien als werkplaats van de Heilige Geest. Het is een wonder van Gods genade en werk van de Heilige Geest als het verbond in de weg van geloof en bekering metterdaad wordt beantwoord. Vervolgens krijgt de lezer drie met zorg geschetste portretten te zien van catechesepraktijken in verschillende gemeenten in ons land (in de Randstad, in een plattelandsgemeente in het oosten van het land en in een snelgroeiende plaats in het midden van het land).

Bijbel en geschiedenis
Deel 2 biedt een bijbelse en historische oriëntatie. Kernpassages en -begrippen uit zowel het Oude als het Nieuwe Testament worden aandachtig beschouwd. Veel aandacht krijgt de praktijk van leren en onderwijzen bij Paulus. Ook het leren in het jodendom komt uitvoerig ter sprake. Tevens komen hoofdmomenten uit de geschiedenis van de catechese aan de orde: Vroege Kerk, Middeleeuwen, Reformatie en Nadere Reformatie, de negentiende en de twintigste eeuw. Nieuwe ontwikkelingen in de catechese worden als laatste besproken, zoals huiscatechese, intergeneratieve catechese (oud en jong leren van elkaar), levensloopcatechese, missionaire catechese en catechese aan mensen met een verstandelijke beperking.
Deel 3 biedt pedagogisch-didactische en godsdienstpedagogische handreikingen. Daarbij komen zowel de identiteits- en geloofsontwikkeling als de leefwereld van de catechisant ter sprake. Vervolgens komen de catechesepraktijken aan de orde, alsook diverse onderwijsleertheorieën. Daarna wordt de vraag beantwoord welke godsdienstpedagogische handreikingen aan de catechesepraktijk kunnen worden gedaan op grond van theologische grondlijnen en uitgaande van pedagogisch-didactische overwegingen.

Praktisch
Deel 4 reikt praktische handvatten aan voor catecheet en lerende gemeente. Er wordt stilgestaan bij het leidinggeven aan leerprocessen in de catechese, waarbij de catecheet gezien wordt als leraar en pastor en als reflectieve professional. Vervolgens wordt een didactiek voor de catechese gepresenteerd en in schema samengevat. Ook komen ontwerpen van lesopzetten ter sprake. Het geheel wordt afgerond met een hoofdstuk over visie en beleid voor de lerende gemeente. Daarbij gaat het zowel om de verbinding van catechese met andere leeractiviteiten in en om de christelijke gemeente als om de vertaalslag van een visie op de lerende gemeente naar beleid.

Voorkennis
Altijd leerling is een indrukwekkend boek over het geloofsleren in de gemeente anno nu. Ik heb het met genoegen bestudeerd en wens het in veler handen.
Wel gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat bepaalde onderdelen van dit lijvige basisboek voor catechese een zekere voorkennis veronderstellen. Er worden woorden gebezigd en begrippen gehanteerd, die niet iedere catecheet en elk lid van een plaatselijke catechesecommissie direct duidelijk zijn. Dit geldt ook bepaalde schema’s. Goed om het boek daarom in groepsverband te lezen. Het doet overigens plezierig aan om aan het begin van elk hoofdstuk iets te lezen over de inhoud, wat wordt beoogd en hoe de stof te bestuderen.

Kerkenbreed
Ik rond af met vijf opmerkingen:
1. Hoe vlot het boek ook leest en welke aanwijzingen het ook geeft voor zelfstudie, de leerstof vraagt mijns inziens om een betrokken en bevlogen docent, die predikanten, catecheten en anderen warm te maken. Daarnaast lijkt het me gewenst om in kringen ervaringen uit te wisselen.
2. Met bijzondere interesse las ik de paragraaf over de praktijk van leren en onderwijzen bij Paulus. Een mooi voorbeeld van hoe er verrassend licht kan vallen op het geloofsleren vanuit een hernieuwde bijbelse oriëntatie.
3. Fijn dat er ook wezenlijke aandacht wordt besteed aan het leren in het jodendom. De historische ontwikkeling krijgt daarbij echter wel erg veel aandacht. Drs. Wallet schrijft met grote kennis van zaken. Toch kwam bij mij de vraag boven of het om meer dan een reden niet mooi geweest zou zijn als een rabbijn deze paragraaf had kunnen schrijven.
4. Het is een goed idee om elk hoofdstuk te beginnen met een aantal lezenswaardige uitspraken van catechisanten. Jammer dat op deze uitspraken niet of nauwelijks wordt teruggekomen, terwijl er wel degelijk sprake is van een zekere verbinding met de leerstof.
5. De auteurs zijn helder over hun uitgangspunten. Zij spreken de hoop uit dat lezers met een andere visie ook met dit boek uit de voeten kunnen. Deze hoop deel ik van harte. Het boek is het waard om kerkenbreed te worden bestudeerd. De praktijk van de catechese zal er gebaat mee zijn.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 12 januari 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Basisboek voor catechese

Bekijk de hele uitgave van donderdag 12 januari 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's