Veel wegen lopen dood

In een samenleving waarin God steeds meer uit het publieke domein verdrongen wordt, verschijnen merkwaardig genoeg veel boeken over het zoeken naar God. Toen ik zelf in 1990 ging studeren, bepaalden boeken als De dingen hebben hun geheim (A. van de Beukel) en Gereformeerden op zoek naar God (C. Graafland) de discussies. Toen ging het over de zogenaamde Godsverduistering. Deze term hoor je nu niet meer, maar de discussies zijn gebleven.
Misschien hoort dat wel bij het geloof: zoeken naar het geheim, zoeken naar God. Het is triest als mensen de zoektocht staken omdat ze ervan overtuigd zijn geraakt dat God niet bestaat. We moeten God juist zoeken terwijl Hij zich laat vinden (Jes.55:6). Het is immers een dwaas die in zijn hart zegt dat er geen God is (Ps.14:1). Toch wordt in onze samenleving het bestaan van God meer en meer betwijfeld en ook bestreden.

Te hoog gegrepen?
Tegen de achtergrond van deze gedachten valt een publicatie met de titel God vinden op. Is dat niet te hoog gegrepen? In zijn woord vooraf erkent de auteur, bijzonder hoogleraar christelijke filosofie in Delft, dat het schrijven van een boek met deze titel vanuit een bepaald perspectief een waagstuk is.
De Vries heeft het boek echter in de eerste plaats geschreven voor kerkmensen en wel om hen toe te rusten voor gesprekken met ‘zoekers’ in hun omgeving. ‘Hoe meer we in staat zijn ons in te leven in de verschillende wegen waarlangs mensen naar God zoeken, hoe meer we in staat zijn om hen te helpen God te vinden. Inleven in de mensen met wie we spreken, past ook bij de bewogenheid die wij met hen moeten hebben.’
Vanwege toenemende confrontaties tussen geloof en wetenschap heeft de auteur bijzondere aandacht voor studerende jongeren.
Over het vinden van God denkt de auteur overigens niet te gemakkelijk: ‘Alleen de Heilige Geest is bij machte om een mensenhart te openen voor de Heere. Toch wil Hij ons, die Hem al hebben mogen vinden, inschakelen als wegwijzer voor zoekers.’ En daarvoor wil dit boek een leidraad zijn.

Verschillende wegen
Het gaat in dit boek dus over verschillende wegen waarlangs mensen God zoeken. Het hoofdstuk ‘God zoeken in de schepping’ gaat over de bijzondere verhouding tussen geloof en (natuur)wetenschap.
Wetenschap kan ons tot meer kennis van de schepping en dus van de Schepper leiden, maar de (recente) geschiedenis heeft ook wel geleerd dat de wetenschap ons van God af kan drijven, vooral als de wetenschap als enige waarheid gezien wordt. Met de wetenschap kunnen we echter niet bewijzen dat God bestaat, maar ook niet dat God niet bestaat. God is niet langs de weg van de (natuur)wetenschap te vinden.
Het hoofdstuk ‘God zoeken in de geschiedenis’ heeft een vergelijkbare opzet. De eeuwen door hebben mensen Gods hand in de geschiedenis gezien, maar ook wordt bij ernstige gebeurtenissen (zoals oorlogen en rampen) de vraag gesteld: waar is God nu? Vanuit menselijk perspectief is het moeilijk om de zin van de geschiedenis te ontdekken. God is dus ook niet langs de weg van de geschiedenis te vinden.

Religie
Na de wegen van wetenschap en geschiedenis lijkt de religieuze weg het uitgelezen pad om God te vinden. En ondanks de toenemende secularisatie in ons werelddeel, lijkt religie niet uit te bannen.
Mensen blijven zoeken naar iets hogers. Dat kan via de traditionele wereldgodsdiensten, maar ook via andere geestelijke stromingen, bijvoorbeeld onder de noemer van esoterie en spiritualiteit. In al die stromingen hangt veel af van de mens zelf. Dat is dus niet de weg om God te zoeken.
Als vierde weg in het zoeken van God wordt de weg van logica en het verstand besproken. Dan gaat het over de zogenaamde Godsbewijzen en de christelijke apologetiek. Geen van deze bewijzen is echter sluitend. God gaat ons menselijke verstand verre te boven. De logica voert wel naar het bestaan van iets hogers, maar niet noodzakelijk tot de God die Zich in Zijn Woord geopenbaard heeft.
Er zijn ook mensen die God niet meer zoeken, bijvoorbeeld omdat ze zich helemaal richten op de mensen (humanisten), omdat men door alle welvaart geen God meer nodig heeft, of omdat ze teleurgesteld zijn in kerk en godsdienst. En ook al ervaren deze mensen (nog) geen leegte, uiteindelijk zal er ten diepste een onrust (over)blijven die niet bevredigend wordt opgelost. De vraag is dus welke weg ons wel bij God brengt.
Daarover gaat het laatste hoofdstuk.

Om Hem verlegen
Het afsluitende hoofdstuk heeft de treffende titel ‘God zoeken waar Hij te vinden is’. De andere wegen om God te zoeken zijn hooguit aanknopingspunten voor gesprekken met Godzoekers. Uit het Oude Testament blijkt reeds dat we God pas kunnen vinden wanneer we dringend om Hem verlegen zijn en daarom Hem zoeken met heel ons hart. God laat zich niet zomaar vinden. Ook in het Nieuwe Testament blijkt dat het zoeken niet vrijblijvend kan zijn.
Maar ook geldt de belofte dat wie zoekt, zal vinden (Matth.7:7). Als we God echt willen vinden, dan moeten we afgaan op Zijn Woord.
Alleen zo leren we God kennen als de drie-enige God, die schept en herschept en zo alle dingen tot hun bestemming brengt. We mogen vragen om Gods Geest, die de inhoud van het Woord tot ons kan laten doordringen. We kunnen zoeken binnen de kerk, de werkplaats van Gods Geest. Daar wordt Gods Woord verkondigd en Zijn aanwezigheid ervaren.
We mogen samen op weg, om God te zoeken en te vinden. Steeds opnieuw, want het vinden van God is geen eenmalig gebeuren. We kunnen immers afgeleid worden en van de weg raken, ook als we beseffen dat we niet alles in het Woord met elkaar kunnen rijmen.
Terecht zegt de auteur bijna aan het eind dat het vertrouwen in de Bijbel ten diepste ontleend wordt aan het geloof dat achter de Bijbel uiteindelijk maar één Auteur staat bij wie geen innerlijke tegenstrijdigheden voorkomen.

Absurd
Dat laatste is cruciaal en had wat mij betreft in het boek meer belicht mogen worden. Het vinden van God vraagt de gave van het geloof. Net als bij andere apologetische werken lijkt in dit boek een poging te doen om het geloof in God tot een redelijk iets te maken.
Het helpt niet om tegen zoekers te zeggen dat je God zelf al gevonden hebt. Dat schept afstand. De inhoud van het geloof is een mysterie en het evangelie van het kruis een dwaasheid en een ergernis.
Gods gedachten zijn hoger dan onze gedachten (Jes.55:8-9). Wat mij betreft had iets meer mogen doorklinken het credo quia absurdum (ik geloof omdat het absurd is) van Tertullianus, dat De Vries in zijn boek ook aanhaalt.
Dat doet echter niets af aan alle waardering die ik voor het boek heb en voor de weg van het Woord die De Vries wijst. Dit boek biedt een toegankelijke inleiding in de vele manieren waarop mensen op zoek zijn. Het bevat een uitgebreid register van namen en begrippen en gespreksvragen en literatuurverwijzingen per hoofdstuk. Het is goed om met dit boek als bagage het gesprek aan te gaan met zoekers, niet alleen buiten de kerk, maar ook aan de rand en binnen de kerk, misschien wel met onszelf.

---
Dr. Marc J. de Vries. ‘God vinden. In gesprek met zoekers’, uitg. Groen, Heerenveen; 152 blz.; € 12,50.

De Waarheidsvriend van 12 januari bevatte een interview met dr. M.J. de Vries.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen