Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Onze psalmbundel is te smal

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Onze psalmbundel is te smal

Liturgie verdient voldoende voorbereiding

5 minuten leestijd Arcering uitzetten

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat in de kerkdienst slechts een beperkt gedeelte van de psalmen wordt gezongen. Onze psalmbundel is dun. Te dun. Hoe kan een voorganger komen tot een bredere keus? Hoe kan hij ervoor zorgen dat de gemeente de hele psalmbundel zingt?

Los van de discussie welke liederen binnen de eredienst gezongen worden, is het opvallend dat we binnen onze traditie gebruik maken van een smalle psalmbundel.
Het adagium van de Reformatie ligt immers in de drie sola’s opgesloten: sola fide, sola gratia, sola scriptura. Alleen door het geloof, alleen door genade, alleen het Woord van God. Daarnaast geloven we dat heel de Schrift door God is ingegeven, tota scriptura.
Toch blijkt dat er slechts uit een beperkt gedeelte van de psalmen gezongen wordt. In Genemuiden vermoeden we overigens – en dit is een opmerking met een knipoog – dat veel gastvoorgangers een extra dun psalmboekje hanteren.
Waarschijnlijk doen ze dit om te genieten van de bovenstem. Het zij hen vergeven.
Een beperkte psalmkeuze kan allerlei oorzaken hebben. De eenzijdigheid van psalmkeus staat niet los van de eenzijdigheid van de keus van het Schriftgedeelte en de bijbehorende preektekst. Op de website www.preektekstkeuze.nl van ds. B. Jongeneel is hierover meer te vinden.

Handreikingen
De vraag is nu: Hoe voorkom je eenzijdigheid in je psalmkeuze?
Om te komen tot een bredere keus in de psalmen doe ik enkele concrete handreikingen aan kandidaten en predikanten.
Bij het opstellen van de liturgie is de thematiek van de dienst bepalend. Zelf doorzoek ik de volledige tekst van de psalmen en enige gezangen in een pdf-bestand. Soms aan de hand van een kernwoord, soms aan de hand van de thematiek met behulp van synoniemen.
Zelf ben ik in Genemuiden begonnen om in een excel-bestand bij te houden welke psalmen en gezangen ik heb laten zingen. Zo voorkom je eenzijdigheid en kun je ervoor kiezen om vaker onbekende psalmen te laten zingen.

Ik doe enkele suggesties die verband houden met de thematiek van de tekst en de verkondiging.
In een prekenserie over het volk Israël zouden bijvoorbeeld ook de onbekende verzen uit Psalm 78 (vers 5-36) gezongen kunnen worden. In de thematiek rond ballingschap, aanvechting, slavernij en uitbuiting valt te denken aan Psalm 79, 80 en 94. In een prekenserie over David kan het verrassend zijn onbekende psalmen van zijn hand te bepreken en te laten zingen.

Kerkelijk jaar
Binnen het kerkelijk jaar zijn er ook voldoende mogelijkheden om onbekende psalmen te laten zingen.
In de adventstijd en rond Kerst zingen we veelal de lofzangen van Maria, Simeon en Zacharias om die vervolgens voor een jaar goed op te bergen. Maar een zoektocht via het woord verwachten kan ons ook brengen bij Psalm 69:3.
Beschaam door mij de stille hope niet van hen, die U, o HEER’ der legerscharen, verwachten; laat geen schande wedervaren aan hen, die U steeds zoeken in verdriet.
In de lijdenstijd zijn Psalm 22 en 69 erg bekend. Maar een preek over Judas of Jezus in confrontatie met het Sanhedrin en de valse getuigen opent ook mogelijkheden om bijvoorbeeld Psalm 12, Psalm 13 of Psalm 55 te laten zingen aan de hand van de thematiek van list en bedrog.
Daarnaast weten we dat de Heere Jezus met Zijn discipelen rond de paasmaaltijd het klein Hallel zong (Ps.113-118). Dat biedt soms verrassende perspectieven voor de prediking en de liturgie.
In de tijd rond Hemelvaart kan juist de godsregering centraal staan in de psalmkeus, soms tegen de bittere ervaring van de waaroms in, zoals bijvoorbeeld in Psalm 59:8.
Laat hen eerlang bij d’ uitkomst weten,
dat God als Heerser is gezeten,
in Jakobs erf, daar ’t kwade weert;
ja, tot aan ’s aardrijks eind regeert.
Daarnaast kan de lofzang van Maria ook verrassend klinken in de zomertijd. Ontdaan van alle kerstversieringen raakt de inhoud ons dan misschien des te meer.

Tweede dienst
Er is het onderscheid tussen de eerste en de tweede dienst. In de eerste dienst zijn meer kinderen aanwezig, zodat er herkenbare psalmen bij zullen zijn. Wanneer de tweede dienst een leer- of themadienst is, kan de thematiek het uitgangspunt vormen voor de liturgie.
Achterin het psalmboek staat een aantal suggesties om te zingen bij de behandeling van de diverse zondagen van de Heidelbergse Catechismus. Dit zijn echter vaak de bekende psalmen. Bij de behandeling van zondag 2 en 3 van de catechismus zou bijvoorbeeld gezongen kunnen worden uit Psalm 14 of 53 dat er niemand is die God zoekt.
Bij zondag 5 zouden we onbekende verzen uit Psalm 6, 38 of 49 kunnen zingen. Ook de indeling in de drie stukken ellende, verlossing en dankbaarheid kan ons helpen om onbekende psalmen op het spoor te komen.

Gebed
Wanneer het gaat over het Onze Vader, zijn er tal van psalmen beschikbaar waarin het gebed centraal staat.
Er zijn de smeekbedes die ons kunnen brengen bij Psalm 10:1.
Waarom, o HEER’, blijft Gij van verre staan?
Waarom verbergt Gij U; daar wij, gehaat, beangst, verschrikt, schier door den druk vergaan?’
De voorbede voor anderen kan ons wijzen op Psalm 70:2.
Laat hen, die zich tot U begeven,
hen, die Uw heil beminnen, HEER’,
gedurig juichen tot Uw eer,
en zingen: ‘God zij hoog verheven!’
Ook de dank, lof en jubel aan het begin van de dienst of in antwoord op de verkondiging kan ons leiden naar onbekende psalmen zoals Psalm 104 en 112.
Naast de voorbereiding voor de verkondiging, dient er voldoende tijd vrijgemaakt te worden voor de liturgie opdat het een eredienst mag zijn tot lof en eer van onze God.

Via jacolie@filternet.nl is een pdf-bestand met de volledige tekst van psalmen en enige gezangen en een excel-bestand met het overzicht van de psalmen en gezangen met het aantal verzen beschikbaar.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 3 mei 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Onze psalmbundel is te smal

Bekijk de hele uitgave van donderdag 3 mei 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's