Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Pessimistisch of niet?

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Pessimistisch of niet?

Prediker [2]

4 minuten leestijd Arcering uitzetten

Prediker doorvorst het leven op blijvende waarde. Telkens komt hij tot de conclusie dat het ijdel is. Alles is ijdelheid. Hij vertelt ons van zijn grootse experiment, over zijn ervaringen en ontdekkingen. In dit alles wordt hem duidelijk dat alles ijdel is; zelfs het genieten.

Bij een wat oppervlakkige lezing van dit alles kom je al gauw uit bij de gedachte: ‘Wat een pessimistisch boek!’ Of Prediker wel of niet pessimistisch is, heeft alles met maken met de strekking van het woord ijdelheid.
Het Hebreeuwse woord voor ijdelheid is hebel. In onze taal kennen wij het woord heibel: koude drukte, lawaai om niks. Hebel betekent zoveel als adem, lucht of nevel. De tweede zoon van Adam en Eva heette Hebel (Abel). Meestal wordt dit woord in het Oude Testament gebruikt in figuurlijke zin. Zo kan het bijvoorbeeld ‘inhoudsloos’ betekenen. We komen het in het derde gebod tegen: ‘U zult de naam van de Heere uw God niet inhoudsloos gebruiken.’ Modernere bijbelvertalingen zitten op dit spoor als het gaat om hoe Prediker met dit begrip omgaat. De Groot Nieuws Bijbel heeft ijdelheid vertaald met nutteloos en zinloos. De Nieuwe Bijbelvertaling heeft lucht en leegte. Dit laatste is wel een mooie alliteratie, maar of het echt de strekking van hebel weergeeft? De moeilijkheid is dat Prediker voor een deel zijn eigen kleur geeft aan dit woord.

Adem
Volgens mij moeten wij veel dichter bij de letterlijke betekenis van hebel blijven. Op een koude dag zien wij onze adem. Je ademt het uit en weg is het. Zo is de mens.
Psalm 39:6: ‘Mijn levensduur is voor U als niets.
Ja ieder mens is niet meer dan een zucht.’ Als de apostel Jakobus schrijft over Deo volente, zegt hij: ‘u, die niet weet wat er morgen gebeuren zal, want hoe is uw leven? Het is immers een damp, die voor een korte tijd verschijnt en daarna verdwijnt.’
Prediker bepaalt ons bij het tijdelijke van ons bestaan. Ons leven heeft geen blijvende waarde in zichzelf. Ik vind dat de Herziene Statenvertaling op dit punt een prachtige keuze heeft gemaakt: vluchtig(heid).
Hebel drukt onze vergankelijkheid uit. Wat nu is, kan morgen al niet meer bestaan. Er is hier op aarde niets blijvends. Als wij voor deze lijn kiezen, wordt Prediker een veel minder pessimistisch boek. Het predikt niet de zinloosheid, maar het ontbreken van blijvende waarde van alles.

Genieten
Kenmerkend voor Prediker is dat hij niet alleen vaak het woord vluchtigheid in de mond neemt, maar ook meerdere keren de lezers oproept om te genieten. De mens krijgt de raad zich niet met allerlei onderzoekingen af te tobben. Hij moet het stellen van onbeantwoordbare vragen opgeven en zich te goed doen aan eten en drinken.
Is dit advies na al die diepzinnige overwegingen niet een beetje simpel? Geniet nu maar van uw natje en droogje, want voor de rest is het leven toch maar vol leed en verdriet.
Dan komt deze wijsheidsleraar toch wel gevaarlijk dicht bij de gedachte ‘Laten wij maar eten en drinken en vrolijk zijn, want morgen sterven wij’ (Jes.22:13 en 1 Kor.15:32)?

Kunst van het ontvangen
Prediker laat zien dat het leven kort is. Voor ons mensen is het niet te doorgronden en zit het vol tegenstrijdigheden. Alles is vluchtig. Wie denkt door hard werken dit alles te omzeilen, houdt zichzelf voor de gek.
Genieten is niet zomaar maakbaar.
Puur genot geeft geen bevrediging.
Genieten is ook vluchtig. Maar te midden van alle vluchtigheid roept Prediker ons op om oog te hebben voor de kleine gelukzaligheden die ons leven verrijken en die hij herhaaldelijk naar voren brengt. Het gaat om de vreugden die wij ondervinden als wij eten en drinken, leven met de vrouw die wij liefhebben en genieten van de kracht van de jeugd. Deze gaven komen uit Gods hand. Te midden van de moeite van ons leven zijn daar de gaven van God. God is de Gever en wij de ontvangers.
De kunst van genieten ligt in de kunst van het ontvangen en niet in het nemen. Het gaat hier om de kunst van ontvankelijkheid. Alleen zo krijgt genieten haar echte waarde. Het leven is niet maakbaar; Prediker heeft laten zien hoe moeilijk, pijnlijk en ondoorgrondelijk het leven kan zijn. Wat overblijft, is de verwondering van het genieten. Van de kleine (on)gewone dingen van alle dag. Wij ontvangen ze uit Gods hand.

Als wij nu de balans proberen op te maken om vast te stellen wat voor een soort boek Prediker is, dan vind ik het een eerlijk, leerzaam en prachtig boek.

Volgende week: Prediker gebruikt bewust paradoxen.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 september 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Pessimistisch of niet?

Bekijk de hele uitgave van donderdag 6 september 2012

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's