Vanaf 5 uur in studeerkamer

Waarom zouden we stilstaan bij de geboortedag van iemand die 350 jaar geleden het licht zag? In zijn bijbelverklaring zegt Matthew Henry zelf bij Spreuken 10:7: ‘Het is een deel van de taak die overlevenden hebben om de gedachtenis van de rechtvaardigen te zegenen. De Joden lezen het als: ‘Laat de gedachtenis van de rechtvaardigen gezegend worden’ en vatten het op als een voorschrift. Zodoende noemen ze een uitnemend rechtvaardige man die gestorven is nooit, zonder eraan toe te voegen ‘Laat zijn gedachtenis gezegend zijn.’ Wij moeten er behagen in scheppen om eervolle melding te maken van goede mannen die gestorven zijn.
We moeten God loven voor hen en voor Zijn geschenken en gaven die in hen licht verspreidden. En vooral moeten we hun volgelingen zijn in het goede.’

Schrander
18 oktober 1662 is de dag waarop Matthew Henry geboren wordt.
Het gezin van vader ds. Philip Henry woont dan net een paar weken op het landgoed Broad Oak, dat aan de familie van Matthews moeder toebehoort. Ze hebben de Anglicaanse gemeente Worthenbury moeten verlaten, omdat vader Philip als zovele voorgangers geen ongeveinsde instemming wil betuigen met het Book of Common Prayer; hij is dus dissenter.
Matthew krijgt thuisscholing van zijn vader en blijkt een schrandere leerling. Hij begint een rechtenstudie maar neigt steeds meer naar de theologie en wordt zodoende predikant. 27 jaar duurt zijn ambtelijke loopbaar, tot hij op 22 juni 1714 op 51-jarige leeftijd plotseling overlijdt aan een beroerte.

‘Het is wel’
Kort voordat hij de gemeente ingaat, trouwt Matthew met Katherine Hardware. Bijna anderhalf jaar later sterft zij bij de geboorte van hun dochter. Op 8 juli 1690 trouwt hij met Mary Warburton. Ze krijgen één zoon en acht dochters.
Drie van de dochters sterven in hun eerste jaren. Als dochtertje Elisabeth van anderhalf overleden is, schrijft haar vader: ‘Ik werd zeer verkwikt met de woorden uit
2 Koningen 4:26: ‘Is het wel met u? Is het wel met uw man? Is het wel met uw kind? En zij zeide: Het is wel!’ Hoewel ik van mijn lieveling moet scheiden, heb ik echter geen reden iets anders te zeggen, dan dat het wél met ons is en wél met het kind, want alles is wel, wat God doet.’

Predikant
Al jong heeft de Heere het hart van Matthew. Hij is graag met de Bijbel bezig. Vaak doet hij met vrienden of met zijn zussen bijbelstudie en bidden ze. Het ligt in de door God gegeven weg om predikant te worden. Waarom hij dat wil, formuleert hij op de vooravond van zijn bevestiging in Chester na zelfonderzoek in de volgende drie uitspraken:
‘1. Ik denk dat ik met vertrouwen mag zeggen dat ik niet het voornemen heb om het dominee-zijn te beginnen als een beroep om van te leven of mezelf aan te verrijken uit geldzucht of zucht naar vuil gewin.
Nee! Ik hoop dat ik me nergens op richt dan op zielen; en als ik die win, zal ik het erop houden dat ik een goede koop heb gedaan, ook al zou ik al mijn wereldse gemakken erdoor verliezen.
2. Ik denk dat ik met veel zekerheid kan zeggen dat het niet mijn voornemen is om mezelf een naam onder de mensen te maken, of iemand te zijn in de wereld over wie gepraat wordt omdat hij het gemaakt heeft. Nee, dat is arme bezigheid. Als ik maar een goede naam mag hebben bij God denk ik dat ik genoeg heb, al word ik door mensen gesmaad en al wordt mijn naam vertreden als modder in de straten. Ik prefereer de lofprijzing van mijn Meester ver boven die van mijn mededienaren.
3. Ik kan me er bij God op beroepen dat ik in het minst geen voornemen heb om een partij te vormen, of een scheidingsgezinde groep overeind te houden. Mijn hart komt in verzet tegen de gedachte er aan. Ik heb een hartgrondige aversie van verdelende standpunten en praktijken. En waar anderen ook voor zijn: Ik ben voor vrede en genezing. En als mijn bloed voldoende balsem zou zijn, zou ik er graag de laatste druppel voor geven om de bloedende wonden van de verschillen die er onder ware christenen zijn te mogen dichten.’

Chester
Twee gemeenten dient Henry. De laatste, in Londen-Hackney, echter maar twee jaar. De langste tijd staat hij in Chester. Daar zijn verschillende dissenterende groeperingen, die in de jaren dat Henry begint te preken her en der bij particulieren samenkwamen. Chester wil graag dat Henry hun dominee wordt en na een tijd van worsteling neemt hij dat ‘beroep’ aan. Juist in die tijd verleent koning Jacobus godsdienstvrijheid aan alle dissenters. Zodoende kan Henry’s bevestiging tot predikant op 9 mei 1687 wettig plaatsvinden en heeft het kerkelijk leven in Chester ook buiten de staatskerk de ruimte.
De gemeente groeit door de jaren heen. Zodoende kan er in augustus 1700 een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen worden. Op een bepaald moment wordt er gesproken over 350 communicants, avondmaalgangers. Predikant en gemeente zijn zeer aan elkaar verbonden.

‘Adam, waar zijt gij?’
Henry’s dag ziet er gemiddeld genomen zo uit: ’s morgens rond 5 uur begint hij op de studeerkamer.
Daar blijft hij tot een uur of 7 à 8.
Dan bidt en ontbijt hij met gezin en personeel, en is er de huisgodsdienst: acht tot tien verzen uit de Bijbel lezen en kort uitleggen, een psalm zingen en bidden. Daarna weer de studeerkamer in tot de middag, of soms tot 4 uur. De rest van de middag is voor zieken- of vriendenbezoek. Na de dagsluiting is het weer studeren.
De diensten op zondag zijn als volgt: ’s morgens om 9 uur begint de dienst, gewoonlijk met het zingen van Psalm 100. Na een kort gebed legt Henry dan een hoofdstuk van het Oude Testament uit in doorgaande lezing vanaf Genesis.
Na nog een psalm en een langer gebed houdt hij een preek van ongeveer een uur, en na bidden en zingen wordt de dienst beëindigd.
’s Middags heeft de dienst ongeveer dezelfde opzet, alleen wordt dan een hoofdstuk uit het Nieuwe Testament in doorgaande lezing uitgelegd.
Op donderdagavond is er een bijbellezing, waarin hij twintig jaar lang vragen uit de Bijbel behandelt.
In oktober 1692 begint het met Genesis 3:9: ‘Adam, waar zijt gij?’
En in mei 1712 is het Openbaring 18:18: ‘Wat stad was deze grote stad gelijk?’
Henry preekt regelmatig in omliggende dorpen en gaat ook in de kasteelgevangenis te Chester voor.
Hij is een door andere gemeenten begeerde en beroepen predikant.

Bijbelverklaring
Vanuit de studeerkamer en de zondagen wordt de bijbelverklaring geboren. In 1704 maakt hij er een begin mee. In 1712 voltooit hij zijn uitleg van het Oude Testament en begint hij aan het Nieuwe Testament. Bij zijn dood is hij gekomen tot het boek Handelingen. Vrienden maken in de jaren daarna met behulp van Henry’s aantekeningen in zijn geest de verklaring compleet.
Sindsdien is ze Engeland ingegaan, gebruikt en aanbevolen.
Whitefield las het commentaar vier keer in zijn geheel door, de laatste keer op zijn knieën. Spurgeon zegt: ‘Elke dominee zou hem op zijn minst één keer volledig en aandachtig moeten doorlezen.’ Al in 1741 komt een eerste deel van de verklaring in het Nederlands uit. Later is er het commentaar met de bekende negen delen. Dr. C.A. Tukker en zijn echtgenote, V. Tukker-Terlaak, zorgen in de jaren negentig voor een verkorte Nederlandse uitgave. En tegenwoordig is hij in het Engels gewoon op het internet te raadplegen.
Wat is het voor soort bijbelverklaring? Kort gezegd is het geen theologisch- kritisch maar een geloofsopbouwend bijbelcommentaar.
Henry legt de Bijbel uit voor de bijbellezer die de boodschap van de Bijbel voor zichzelf begeert te ontvangen. In De Waarheidsvriend beval dr. A. van Brummelen in 1995 Henry’s bijbelcommentaar in een artikel over het mediteren zo aan: ‘Je moet Matthew Henry lezen.
Niet teveel op eenmaal tegelijk.
Elke maal een afgerond deel. Dan eerst wordt duidelijk, wat het geheim van deze uitleg is: Henry heeft bedoeld met zijn verklaring een middel aan de hand te doen tot persoonlijke meditatie.’

Sterfbed
In zijn voorwoord schrijft Henry: ‘Als we de Schriften onderzoeken, moeten we niet alleen vragen: Wat is dit?, maar: Wat zegt het met betrekking tot ons? Wat kunnen we eruit leren? Hoe zouden we het in praktijk kunnen brengen? Vragen van dit soort heb ik getracht in mijn verklaring te beantwoorden.
Ik zal tevreden zijn met de Gibeonieten water te putten voor de gemeente des Heeren uit de fonteinen des heils.’
Op 11 september 1707 schrijft Henry in zijn dagboek: ‘Deze dag kwam ik met 2 Samuel gereed. Ik heb de verklaring eerst biddend aan God en Zijn dienst opgedragen. Elke bladzijde ervan is een kind van gebed.’
Op zijn sterfbed zegt hij tegen zijn vriend George Jilidge: ‘Je bent gewend de woorden van stervende mensen te horen. Dit zijn de mijne: een leven in de dienst van God en Zijn gemeenschap besteed, is het meest troostvolle en het vermakelijkste leven dat iemand in deze wereld kan leiden.’
Laten wij de Heere ook vandaag eren om de gedachtenis van deze rechtvaardige.

Lezen
En wie hem wil horen spreken, die neme en leze. Er zijn naast de bijbelverklaring nog meer boeken van Matthew Henry. De titels zeggen genoeg: Over de dagelijkse omgang met God. Aan Zijn tafel. En daarnaast heel wat boekjes met prachtige gedeelten uit zijn geschriften, zoals De vreugde van het geloven. Eén pareltje tot slot: ‘God zond Eén die Hem het liefst was om ons zalig te maken; moet Hij dan ook ons niet het liefst zijn?’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen