Gezin met één ouder

Hoeveel eenoudergezinnen ken ik in mijn kerkelijke gemeente? Goede vraag.
In eerste instantie denk je: eenoudergezinnen, zijn die er eigenlijk wel bij ons? Je gaat er eens voor zitten en namen schieten je te binnen. Gezichten en gezinssituaties lichten op. Het zijn er al spoedig meer dan je voor mogelijk had gehouden. Daar is die moeder die er alleen voor staat met haar twee jonge kinderen. En die vader met zijn drie pubers. Keurig iedere zondag in de bank voor me. De eerste verloor haar man ten gevolge van scheiding, de ander zijn vrouw door de dood.
Vergeten we ook die ongetrouwde moeder niet – verkracht, misleid, bedrogen of hoe en wat ook. Ook zij staat er alleen voor. Mag ik nog herinneren aan die jonge vrouw met haar kleine kinderen? Haar man leeft weliswaar nog, maar verblijft vanwege een ernstig herseninfarct in het verpleeghuis. Ze kan niets meer met hem delen. Eigenlijk heeft ze vier kinderen, gezien het niveau waarop hij functioneert.
Wie kent geen psychisch zieken die steun noch emotionele geborgenheid aan hun partner bieden en niet kunnen deelnemen aan de opvoeding van hun kinderen?

Alleen
‘Je hebt in ieder geval je kinderen nog’, sprak een gelukkig getrouwde vrouw een jonge weduwe ‘vertroostend’ toe. Wat ze zei was waar, maar de context waarin ronduit ongelukkig. Waar een partner om wat voor reden ook wegvalt, wordt samen ‘alleen’. Je moet wellicht ervaringsdeskundig zijn om het gewicht van dat woordje ‘alleen’ te kennen.
Er zijn mannen en vrouwen die na het verlies van hun geliefde echt helemaal alleen achterblijven. In een met kinderen gezegend huwelijk leeft de huwelijkspartner op verschillende manieren nog voort, in verhalen, vragen en karaktertrekken. In geval van scheiding kan dit juist weer verontrusten en zelfs ergeren.
Thuiswonende kinderen verplichten je bovendien om structuur te blijven aanbrengen in je leven. Aan de andere kant: je vervult na het wegvallen van je partner een dubbelrol, je bent in zekere zin vader en moeder tegelijk. Je staat alleen voor zorg en opvoeding; de ander om mee te overleggen is er niet meer.
Dit gaat weliswaar niet op bij scheiding, maar dan veroorzaken uiteenlopende visies over zorg en opvoeding nog wel eens fikse spanningen. Er is weinig nodig om wrijving en irritatie aan te wakkeren en te laten exploderen. Heeft de ‘ex’ inmiddels een nieuwe partner dan verlegt de aandacht zich al snel naar hem of haar. De interesse voor het oorspronkelijke gezin taant nog verder wanneer uit de nieuwe relatie kinderen geboren worden. Ouderlijk gezag, omgangsregelingen, kinderalimentatie en co-ouderschap zijn niet zelden een voortdurende bron van spanning. Een ouderschapsplan – schriftelijk vastgelegde afspraken met betrekking tot minderjarige kinderen – werkt helaas niet altijd.
Ondanks goede voornemens stranden heel wat co-ouderschappen, omdat het in de praktijk vaker niet dan wel functioneert. Dit afgezien nog van de vraag of een kind geholpen is met een zwervend bestaan tussen twee woningen.

Verschil
Niet alleen de buitenwereld, ook de kerkelijke binnenwereld onderscheidt bijna onbewust tussen alleen overblijven na scheiding en er alleen voor staan na verlies van de partner door de dood. Hoeveel mannen en vrouwen die hun huwelijk zagen breken, lopen niet met gevoelens van te hebben gefaald, van schuld en minderwaardigheid?
Dat geldt in nog sterkere mate de ongetrouwde moeder. Ik denk aan Elly, laag opgeleid, moeder van twee kinderen. De ‘vriendjes’ waren spoorloos toen zij zwanger bleek. Schaamte en schuchterheid deden haar een teruggetrokken leven leiden. Altijd de vrees beoordeeld en veroordeeld te worden.
Overigens niet geheel ten onrechte.
Wie alleen overbleef na scheiding kijkt anders op zijn of haar relatie terug dan degene die een geliefde door de dood verloor. Daardoor staat hij of zij ook anders in het leven. Verbiedt de laatste zichzelf negatieve gevoelens toe te staan, wie scheidde of werd gescheiden heeft doorgaans geen of nauwelijks oog voor wat positief was in de relatie. En wie zijn of haar partner kwijtraakte als het gevolg van suïcide kan ook overstelpt worden door negatieve emoties. Als ouder alleen heb je dan ook nog te maken met de impact van de gebeurtenissen op je kinderen. Deze zullen zich vooral in gedrag uiten dat niet altijd gewenst en nog minder aangenaam is.

Je moet verder
Jezelf hervinden na een ingrijpend gebeuren vraagt tijd. Als alleenstaande ouder lijkt die tijd je vaak niet gegeven te zijn. Je moet je gezin reorganiseren, de zaak weer op de rails krijgen. Financieel moet je wellicht enkele of vele veren laten – een kwart van de eenoudergezinnen had in 2009 een inkomen onder de lage inkomensgrens. Kun je blijven wonen in het huis dat je samen met je partner betrok? Een vraag die na scheiding nog urgenter is dan na overlijden. Moet je (nog meer) buitenshuis gaan werken? En de kinderen dan?
Steeds zijn er weer nieuwe beslissingen die je nemen moet. Vroeger overlegde je met je man of vrouw.
De weduwe of weduwnaar kan dat in ieder geval zeker niet meer. Gescheiden ouders kunnen het nog wel, zeker als het over de kinderen gaat, al kan dat dus telkens weer spanningen en frustraties geven.
Kortom, een ouderschap dat op één paar schouders rust is zwaar.
Je kunt je bij tijden een duizendpoot wanen. Ontmoedigende gevoelens liggen binnen handbereik.
Aan raadgevers misschien geen gebrek, aan iemand die raad in daad vertaalt mogelijk des te meer.

Sociale contacten
Dat het bijhouden van sociale contacten belangrijk is voor de ouder ‘alleen’ kan op bijval rekenen. Daar staat tegenover dat tijd en mogelijkheden om weg te gaan schaars zijn, bovendien zijn veel alleenstaande ouders aan het eind van de dag moe.
Het valt niet te loochenen dat echtparen al snel afzien van een visite.
‘Wat moet een man bij twee vrouwen?’ Is dat zo? Misschien is er wel iets te repareren, een fiets, een kraan, een… Of wacht de tuin op een onderhoudsbeurt. Of is een van de kinderen geholpen met huiswerkbegeleiding.
En de vrouw die niet goed raad weet met een avondlang mannenpraat? Liggen de mogelijkheden niet voor het opscheppen?

Goede sfeer in huis
Ouders die er alleen voor staan geven bovengemiddeld aan moeite te hebben met het handhaven van regels. Ingrijpende gebeurtenissen kunnen leiden tot ongewenste vormen van gedrag bij kinderen. In feite communiceren zij in codetaal, maar het is ook een opzoeken van grenzen en een ontlopen van eigen verantwoordelijkheden en van manipuleren van de overgebleven ouder. Er is weinig voor nodig of het kind leidt de ouder in plaats van de ouder het kind.
Een ander gevaar is de ‘zielige’ ouder die op zijn of haar beurt manipuleert door de kinderen op ongezonde wijze aan zichzelf te binden.
De kinderen ontvangen geen steun, maar moeten steun geven.
Ook de ouder die zijn kinderen in alles ontziet, neemt ze niet serieus.
Hoe belangrijk is het om een goede sfeer in huis te scheppen. Daartoe draagt ook bij het samen dingen doen. Dat verbindt. Waarom niet samen op vakantie, zoals dat vroeger ook gebeurde?

Hulp
Hulp van buiten – sta je die als alleenstaande ouder jezelf en anderen toe? Blijf niet inactief, dus bij de pakken neerzitten. Grijp hulp – indien echt nodig – met beide handen aan. Er blijven vaak te veel aanbiedingen ongebruikt liggen.
Belangrijk is in alle gevallen ook de band met ouders en schoonouders in stand te houden. De kinderen zijn en blijven te allen tijde hun kleinkinderen. Dat er ook een omgekeerde beweging is behoeft dan geen betoog.
En God? Waarom kwam Hij nog niet of nauwelijks ter sprake? Iedere ervaren ambtsdrager kent de gevaren van vrome woorden, maar ook de waarde van de geloofspraktijk – met nadruk op dat laatste.
Voor de ouder die er alleen voor staat is het te wensen dat hij of zij ouder naast, onder en met God zij.
Dat is leven uit Gods rijke beloften voor ouders die alleen overbleven.
Alleen en toch niet alleen. Zalig wie het geheim kent.

Nadenkers
• Hoeveel eenoudergezinnen kent u?
• Bent u ook weggebleven nadat een gezin eenoudergezin werd?
• Wat kunt u concreet betekenen voor een moeder of vader die er ‘alleen’ voor staat?
• Durft u als alleenstaande ouder een beroep te doen op de hulp van anderen? Zo niet, waarom niet?
• Bent u ouder onder of zonder God?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen