Zorgen in en om de kerk

Het is een tijd waarin oude en nieuwe spanningen telkens hoog oplopen. De polarisatie neemt toe, er ontstaan nieuwe tegenstellingen in de kerk en in eigen gelederen. In de jaren zeventig was er sprake van een gezamenlijke herkenning rondom Het Getuigenis. Nu groeien de flanken van de kerk meer en meer uit elkaar.
Het proces van Samen op Weg gaat onverminderd verder. In 1984 ontstaat de Verklaring van overeenstemming tussen de participerende kerken. In 1986 volgt de Intentieverklaring van hereniging. Het proces is nu onomkeerbaar. Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond laat telkens van zich horen. Bladzijden vol vallen er in De Waarheidsvriend over te lezen. Een belangrijk document is het Manifest, opgesteld tijdens een ambtsdragersvergadering in Barneveld waar de knelpunten in het SoWproces werden besproken. De Gereformeerde Bond komt in een isolement terecht en krijgt in het geheel van de kerk het imago van: altijd op de rem trappen. Hoe lang zal
ir. Van der Graaf zijn plaats nog in de Raad van Deputaten SOW kunnen innemen? Een bewogen oproep van synodelid dr. S. Meijers tot schuldbelijdenis wordt weggestemd. Trieste dingen.

Kritische reacties
Maar er is meer aan de hand. De harde kern in de horizontale stroming laat (nog) telkens van zich horen (Kairos). Er zijn de grote spanningen over de houding tegenover het gebruik en het bezit van kernwapens (demonstraties in Amsterdam). Dan zijn er het IKV, de IKON enzovoort. In 1981 bestaat de Gereformeerde Bond 75 jaar. Het boek Beproefde trouw (prachtige titel) verschijnt. Maar wat roept het een golf van kritische reacties op. De bond wordt telkens machtsdenken verweten. Schuilt daarachter angst voor de beweging? Ze is toch een factor waarmee de kerk rekening moet houden. Op een gegeven moment escaleert de polarisatie in het seminarie. Studenten van de Gereformeerde Bond worden er niet meer als gewone hervormden gezien. Een van de seminaristen doet er zijn bitter beklag over: men heeft mij de mond opengebroken.
Tegelijk ontstaat er spanning in eigen gelederen. Het Gekrookte Riet wordt in 1982 (het jaar na het jubileum!) in het leven geroepen. Je vraagt je af hoe de Gereformeerde Bond dit alles heeft overleefd. Eigen zendingsbijeenkomsten, los van de GZB worden belegd. De hoofdredacteur van De Waarheidsvriend laakt de positie van het Reformatorisch Dagblad hierin (1981). Opvallend is hoe ds. P. Zandt, die in de eerste helft van de eeuw veel kritiek kreeg vanwege zijn kerkelijke en politieke opstelling, nu veel positiever in beeld komt.

Hoogleraren
Dan is er het gedoe in de synode om de benoemingen van kerkelijke hoogleraren. Het gist en kookt in de synode om iemand als dr. G.H. ter Schegget.
Dr. A.J. Bronkhorst van de commissie Theologisch Wetenschappelijk Onderwijs daagt de Gereformeerde Bond uit: waar zijn uw Bogermannen?
Nu, hier komen ze: in enkele jaren promoveren dertien (!) theologen, naast de niet-theologen, uit de kring van de Gereformeerde Bond. Maar als de synode dr. W. Balke in Groningen benoemt, is de macht van Kairos zo sterk dat deze de benoeming blokkeert. Met de kennis van nu: daarover moe(s)ten we ons als kerk schamen!
Verder zijn er de dingen die blijvend de gemoederen bezighouden.
Allereerst noem ik Israël, te midden van het groeiend antisemitisme, nu ook uit de linkerhoek (de PLO). Verder de botsingen in Zuid-Afrika en de houding van de synode daartegenover. Het pausbezoek en zoveel meer. Het is alles in De Waarheidsvriend te vinden. Maar gelukkig is er dan altijd eerst de meditatie geweest, waarin de Schrift opengaat. Anders zou het niet denkbeeldig geweest zijn dat het bootje van de Gereformeerde Bond door de golven die over haar heengingen, zou zijn omgeslagen.

Ds. W.L. Tukker
Wat viel mij verder op in deze jaren?
Dat van ds. (later dr.) A. Noordegraaf zoveel goede pennenvruchten in De Waarheidsvriend te vinden zijn. In 1989 neemt ds. J. Maasland de Persschouw van hem over.
Dat er veel activiteiten worden ontwikkeld vanuit de Windroos, het missionair samenwerkingsverband van HGJB en IZB. Er worden bijvoorbeeld zendingsdagen voor jongeren georganiseerd.
Dat de heer M. Seijbel te Elburg vele jaren lang als kenner zoveel informatie verstrekt over nieuw verschenen uitgaven op het gebied van de muziek. Dat mag ook wel eens gezegd worden.
Dat de IZB en de HGJB in 1987 kerkelijk ingekaderd zijn door een synodaal contract. Daarmee hebben zij een kerkelijke status gekregen, die hen toekwam en hun werk vruchtbaar maakt voor heel de kerk. In het begin was hierover enige aarzeling in de ‘achterban’, maar die aarzeling werd spoedig weggenomen door het vertrouwen dat beide verenigingen uitstraalden.
Dat voor het eerst de moslims in ons land in beeld komen. Zij zullen later de gemoederen veel meer bezighouden. Dat werd toen nog niet voorzien.
Dat het overlijden van ds. W.L. Tukker zoveel indruk maakt. In het In Memoriam in 1988 wordt met veel waardering en gevoelens van hoogachting over hem geschreven.
Zijn heengaan is een verlies voor de hele kerk. Als er iemand kerkelijk dacht, de zieke moeder – de kerk – liefhad en haar trouw was, dan was hij het wel. Daar kan de huidige generatie wel een voorbeeld aan nemen.
Dat er een – wat heette – kandidatenoverschot was (wat een vreemde uitdrukking eigenlijk). Het is de tijd dat de Gereformeerde Bond de nieuwe lichting wijst op gemeenten in het noorden.
Over het noorden gesproken. Ds. C. Blenk roept de lezers van De Waarheidsvriend op: Red de Noorderkerk. Zijn roep wordt beantwoord. Die kerk daar in de Jordaan is toch een beetje van ons allemaal?

Meest over de kerk
We kunnen De Waarheidsvriend niet het verwijt maken dat er geen bezinning in te vinden is. Een schat van onderwerpen krijgt de lezer voorgeschoteld. Ik noem wat willekeurige thema’s: ethische bezinning, onder andere over de manvrouwverhouding, aspecten van geestelijk leven, het onderwijs, de gemeente en het ambt, de cultuur, de godsverduistering, sekten, stromingen en vrije groepen (ds. H. Veldhuizen), catechese en jongerencultuur enzovoort. Het een snijdt uiteraard meer hout dan het ander.
Het meest wordt er over de kerk geschreven. Dogmatische aspecten, historische, praktische, liturgische en nog veel meer kanten passeren de revue. Merkwaardig is dat terwijl De Waarheidsvriend in de jaren zeventig vol staat van artikelen over de belijdenisgeschriften, dit in de jaren tachtig nauwelijks voorkomt. De vele onderwerpen worden geschreven door een nieuwe generatie scribenten. In plaats van de vaderen komen de zonen.
Gods werk gaat door.
In 1989 valt in Berlijn de muur tussen Oost en West. De Waarheidsvriend besteedt er terecht aandacht aan. Maar terwijl deze muur valt, wordt het materiaal verzameld voor nieuwe muren binnen de kerk. Zo gaan de jaren tachtig voorbij. Het is echt slechts aan de trouw van onze God te danken dat het schip van de kerk en van de Gereformeerde Bond niet gezonken is. Sola gratia.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen