Ontzorgen als beleid

Werken in een krimpende kerk, die werkelijkheid ervaar je tijdens drie synodedagen. Bij vrijwel alle thema’s komt aan de orde dat de kerk niet alleen in de marge van de maatschappij gekomen is, maar dat ze zelf met minder mensen en middelen haar taken verricht. Een beleidsplan is dan een nuttig instrument om het vizier scherp te houden: Wat doen we de komende jaren, en wat doen we voorlopig niet?

Visienota
Het is goed als kerkenraden en gemeenteleden betrokken zijn op wat er in de synode gebeurt. Wat op landelijk niveau besloten wordt, raakt de plaatselijke gemeenten. Al beseffen veel kerkenraden niet wat de synode doet, veel synodeleden beseffen wel wat er in de gemeenten gebeurt. Dat merk je als het beleidsplan aan de orde is, de doorvertaling van de visienota ‘De hartslag van het leven’, die de synode een halfjaar geleden vaststelde. Die nota wil ‘moed geven om te geloven en (nieuwe) zin geven om kerk te zijn’.
De visienota zet in bij wát de kerk gelooft, ‘het leven dat ons wordt gegeven, de verzoening die ons wordt aangereikt, God zelf ’. Van daaruit wordt aandacht gevraagd voor de vormen van kerk-zijn, voor de plaats in de samenleving, voor de relatie met de migranten.
Op drie beleidsthema’s zal de kerk zich de komende jaren richten:
- het stimuleren van nieuwe vormen van kerk-zijn;
- het ontzorgen van gemeenten;
- Kerk in Actie als bondgenoot.

Platteland
Het eerste punt heeft ermee te maken dat het gemeenten niet meer lukt om op de oude voet verder te gaan – op het platteland gaan deze ontwikkelingen nog sneller dan in de steden! – of omdat nieuwkomers of anderen zich niet thuisvoelen bij onze vormen van kerk-zijn. Speerpunt is daarom de vorming van honderd pioniersplekken.
Het tweede punt moet verlichting bieden aan gemeenten die vooral bezig zijn met overleven, met de last van een oud, monumentaal kerkgebouw. De kerk wil via een op te richten stichting de zorg voor dit gebouw uit handen nemen en stelt een pool van predikanten in die in gemeenten kunnen werken die geen eigen dominee meer kunnen financieren. Als hiervoor jonge predikanten benaderd worden, kunnen ze zo tegelijk in het ambt ingroeien.
Het derde punt wil het eigenaarschap van zending en (wereld)diaconaat in de gemeenten versterken.
Ons eigen land is vanwege de economische crisis daarbij eveneens in beeld. Kerk in Actie wil het model van het project SchuldHulpMaatje ook toepasbaar maken voor hulpvragen rond mantelzorg.

Pastorale ronde
Voordat de synode het beleidsplan unaniem aanvaardde, werden er wel veel kanttekeningen bij geplaatst.
De Commissie van Rapport (een groepje synodeleden dat gezamenlijk een agendapunt voorbereidt) waarschuwde ervoor de thema’s uit het vorige beleidsplan – missionair werk en jeugdwerk – goed te continueren.
Dr. R. de Reuver sprak namens de Generale Raad van Advies over een daadkrachtig beleidsplan, dat zonder te somberen de context van de kerk honoreert. Hij noemde het raadzaam de relatie tussen de dienstenorganisatie en de gemeenten theologisch te doordenken.
Oud.-kerkrentmeester J.P. Karstens (classis Leiden) vroeg of het bestaande instrumentarium echt onvoldoende was om de gemeenten te ontzorgen. Hij vond het belangrijk oude kerkgebouwen in stand te houden, omdat die verwijzen naar de aanwezigheid van de gemeente en naar het geloof in God.
Ds. M. van Dam (classis Gorinchem) constateerde aandacht voor zeer kleine gemeenten, maar vroeg aandacht voor kleine, vitale gemeenten, die getroffen zijn door de nieuwe regeling voor predikantstraktementen. ‘Zij zijn geholpen met een iets lagere afdracht.’ H.J. Feenstra, de directeur van de dienstenorganisatie, antwoordde dat de kerk hier over vier jaar serieus naar zal kijken. ‘Nu zetten we in op de pool van predikanten.’
Ds. F. van Roest (classis Katwijk) zei dat veel gemeenten geholpen zijn met een pastorale ronde, omdat de uitdagingen van deze tijd groot zijn. ‘Het geloof is er nog, het gebed, het kader, maar er is hulp nodig. De kerk gaat pionieren, terwijl de aandacht voor veel kwetsbare gemeenten dringend is.’ Hij bepleitte het centraal stellen van de prediking, het pastoraat, het gewone jeugdwerk. ‘Daar mag weer glans in komen.’
Mv. ds. H.A. Smits (classis Hoorn- Enkhuizen) vroeg naar de leermomenten van de inzet van de wika’s, de werkers in kerkelijke arbeid in de Hervormde Kerk.
Ds. J. Swager (classis Harderwijk) wilde weten of de kerk zicht had op zinzoekers. ‘Is het niet zo dat mensen zich niet willen overgeven aan Christus?’

Flexibeler
Directeur Feenstra zei in zijn beantwoording dat de komst van een pool van predikanten geen overstap naar centraal werkgeverschap is. ‘Ik zoek slechts ruimte om flexibeler te reageren op vragen vanuit het grondvlak.’ Hij is ‘al blij als er volgend jaar zes predikanten in deze pool zitten’. En hij benadrukte dat tachtig van de honderd pioniersplekken vanuit de plaatselijke gemeenten moeten ontstaan.

***

Simpele oplossingen zijn er voor de kerk in 2012 niet, zoals de directeur van het Evangelisch Werkverband, Hans Maat, die voor de radio wel gaf: ‘Ik word boos als ik let op al die aandacht voor kerkgebouwen.
Laten we naar Handelingen 2 kijken, waar de gemeente in een bovenzaaltje het brood brak en bad.’
Ondertussen moet aandacht voor vormen en noodzakelijke zorg voor het kerkgebouw niet concurreren met de concentratie op de kern, waar ds. Van Roest op wees: de prediking, het pastoraat, het gewone jeugdwerk. Zet er het diaconaat en het missionaire werk bij. Het is een kwestie van visie – zoals verwoord in ‘De hartslag van het leven’ – en goed beleid als daar de focus op blijft vallen.
Zo mogen alle werkers in de kerk dienstbaar blijven, ook de komende vier jaar.

Proponent mag hulpdiensten verrichten
Op vrijdagmiddag en -avond werden vooral kerkordewijzigingen besproken.
Dat betrof bijvoorbeeld ordinanties over de kerkelijk werker, die voortaan in de regel ambtsdrager is en onder bepaalde voorwaarden extra bevoegdheden kan aanvragen bij de classis. Ook is in de kerkorde vastgelegd dat proponenten (de nieuwe benaming van kandidaten) die op een beroep wachten, ondertussen hulpdiensten in gemeenten mogen verrichten. Geen nieuwe praktijk, maar daar leek in de kerkorde tot nu toe geen ruimte voor te zijn. Nu de classes hebben kunnen reageren, is het voor de tweede keer in de synode vastgesteld en dus definitieve regelgeving geworden.
Dat geldt ook voor de versobering van het consulentschap, dat voortaan in principe slechts uit advisering van de kerkenraad en begeleiding van het beroepingswerk bestaat. Tijdens de bespreking werd terecht aandacht gevraagd voor het feit dat iedere predikant geacht wordt om een klein gedeelte van de werktijd aan bovenplaatselijk werk te besteden. De jaargesprekken, waarin kerkenraad en predikant spreken over hoe het gaat met het werken in de gemeente (niet te verwarren met functioneringsgesprekken), zijn nu kerkordelijk verplicht. Het meest opvallend zijn misschien wel de nieuwe regels waardoor migrantengemeenten eenvoudig tot de Protestantse Kerk kunnen toetreden zonder alle bijbehorende rechten en plichten. Daar mogen de classes zich nu eerst over buigen.

ds. M. van Dam, classis Gorinchem

Bezwaar tegen NGB artikel 37 afgewezen
In 2008 diende de heer D. Bokhout uit Haarlem een bezwaar in tegen artikel 37 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (een gravamen) vanwege het ‘angstaanjagende, huiveringwekkende uitzicht dat in dit artikel voor veel mensen gegeven wordt bij het laatste oordeel’. Op grond van enkele bijbelteksten (met name Ps. 65: 1-4 en 1 Joh. 2:2) concludeert hij dat het een grote fout is geweest van de kerk om de Nederlandse Geloofsbelijdenis met artikel 37 als belijdenisgeschrift te aanvaarden.
Na bespreking in de classis werd het bezwaar doorgezonden naar de synode, waar in april 2010 een commissie werd ingesteld om het bezwaar te onderzoeken. Om tot een goede beoordeling te komen, werden door de commissie gesprekken gevoerd met de indiener, dr. J. Muis (hoogleraar dogmatiek) bracht advies uit, en ook de GRA (Generale Raad van Advies) en de RAGB (Raad van Advies voor het Gereformeerde Belijden) adviseerden de commissie.
In de synodezitting van zaterdag 10 november deed de commissie, bij monde van voorzitter ds. A. van Lingen, verslag van haar werkzaamheden en adviseerde het gravamen als ongegrond in de Schrift af te wijzen. Belangrijk bezwaar was dat dhr. Bokhout een eenzijdige selectie van bijbelse gegevens had opgevoerd. De Bijbel spreekt wel degelijk ook over de ernst van het oordeel voor hen die Gods liefde afwijzen.
Niet iedereen kon zich in deze heldere lijn van het rapport vinden. Bij meerderen klonk tijdens de bespreking felle weerstand tegen een God die oordeelt. Ook zagen sommigen het belijden van de kerk vooral als monument, zonder actualiteit voor het heden. Er werden daarentegen ook bewogen getuigenissen gegeven vóór de waarheid van artikel 37, waarin grote waardering voor het werk van de synodecommissie doorklonk.
Uiteindelijk werd het rapport aanvaard met drie stemmen tegen.
ds. M.C. Batenburg, classis Gouda

Volgende week aandacht voor het besluit over de toekomst van Hydepark en de bezinning die de synode had over arbeid.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen