100 jaar jeugdwerk

Boeiend, niet alleen omdat het boek de geschiedenis van de HGJB beschrijft, maar ook omdat er steeds een terugkoppeling is naar de andere bonden: GZB, Gereformeerde Bond, Mannenbond, Vrouwenbond, IZB en zondagsscholenbond. Meer dan zeventig foto’s maken het tot een interessant lees- en kijkboek.
De titel is veelzeggend: Jeugdwerk met een watermerk. In het jubileumjaar 2010 verspreidde de HGJB onder jongeren polsbandjes met de opdruk: ‘Ik draag Gods watermerk’, om hen te herinneren aan hun doop. De HGJB wil vanuit een bijbelse visie en een hervormd- gereformeerde identiteit jongeren leren als gedoopte mensen te leven. Het is Gods trouw dat dat werk voortgang kan vinden tot vandaag de dag toe.

‘Kweekplaats’
Niet iedereen stond meteen positief tegenover het jeugdwerk. ‘Er zijn nog steeds mensen’, schreef een Gereformeerde Bondspredikant enkele jaren na de oprichting van de jongelingsbond, ‘voor wie de jongelingsvereniging niets anders is dan een kweekplaats van farizeïsme en uiterlijke vroomheid, gevaarlijker dan de kroeg.’ De vrees was dat jongeren opgebouwd konden worden in een historisch geloof, dat wel in het hoofd zat maar niet in het hart. Terwijl het doel van de verenigingen uitdrukkelijk was om Gods Woord, de gereformeerde belijdenis en de kerkgeschiedenis te bestuderen. Op de achtergrond speelde ook mee de verdeeldheid binnen de Gereformeerde Bond over zijn positie in de Hervormde Kerk en de daarmee samenhangende polemiek tussen het Gereformeerd Weekblad en De Waarheidsvriend. Ook de politieke verdeeldheid speelde een rol, omdat op de verenigingsavonden volgens de richtlijnen van het bestuur het beginselprogramma van de ARP moest worden behandeld. Kritiek was er ook toen er in 1928 en 1929 twee propaganda-avonden door ‘het duivelse medium’, de radio, werden uitgezonden.

Jeugdpredikant
Het jeugdwerk groeide echter gestaag. Net voor de Tweede Wereldoorlog waren 171 verenigingen aangesloten. Met een glimlach lezen we dat een federatie van de knapenbond met de jonge meisjesbond op ‘sexuele’ bezwaren stuitte. Het duurde tot 1982 voordat de jongelingsbond, de meisjesbond, de knapenbond en jonge meisjesbond fuseerden tot de HGJB: de Hervormd Gereformeerde Jeugdbond.
Na de oorlog gingen er stemmen op voor de aanstelling van een vrijgestelde jeugdpredikant. Nog niet ieder was daar direct aan toe. Hetzelfde gold een jeugdouderling of jeugddiaken in de gemeente. Toch kwam het in 1959 tot de benoeming van een predikant voor het jeugdwerk in de persoon van ds. A.J. Jorissen. Vanaf die tijd gingen de ontwikkelingen snel. Er kwam het ‘bondscentrum’ Silvosa in Bilthoven. Voor de jongere jeugd werd een jeugdwerkleider, Cor van Iterson, aangesteld. Er kwamen regionale centra en jeugdwerkleiders, er was groei van bladen en brochures, er kwamen diaseries, klankbeelden, en cursussen voor leidinggevenden. Dat alles ging niet vanzelf. Zoals een kerkenraad bij bepaalde ontwikkelingen soms moet manoeuvreren tussen voor- en tegenstanders, gold dat ook voor de HGJB. Besluiten werden steeds met grote voorzichtigheid genomen.

Vakantiekampen
Van belang waren ook de vakantiekampen. Jongeren leerden in een goede stijl vakantie te houden, waarbij de dagelijkse bijbelstudie een grote plaats innam. Tijdens een aantal kampen was er contact met christenleeftijdgenoten in het buitenland. In 1984 gingen jongeren in samenwerking met de Stichting Evangelie en Moslims naar Turkije, bedoeld om jongeren die op school of op andere plaatsen in aanraking kwamen met moslims toe te rusten.
Andersom nodigde de HGJB vier christenjongeren uit Peru uit naar ons land. Zij verbaasden zich erover hoe gemakkelijk Nederlandse christenen omgaan met roken en drinken. In 1991 maakten vier HGJB-jongeren een stagereis naar Peru en twee jaar later vier anderen naar Zimbabwe en Namibië om daarna in ons land op vele verenigingsavonden van hun ervaringen te vertellen.

Diaconale acties
Om jongeren bewust te maken van hun missionaire en diaconale roeping werd er tweejaarlijks een grote actie gehouden voor een concreet missionair-diaconaal doel in onder andere Israël, Torajaland, Kenia, Peru, Soedan en de Stichting Gereformeerd Jeugdwelzijn (SGJ) in ons land. De bedoeling was niet alleen om zoveel mogelijk geld binnen te halen, maar ook om jongeren te leren als christen in de eigen omgeving diaconaal en missionair present te zijn voor mensen in knelsituaties. In 2012 was een dergelijke actie, de actie ‘Alles over hoop’ voor Pakistan, er voor de 24e keer.
Ook organiseerde de HGJB verschillende keren diaconale werk Ook organiseerde de HGJB verschillende keren diaconale werkvakanties in Slowakije, Hongarije, Roemenië, Polen of Bosnië. Jongeren gingen aan de slag om een kerk of school op te knappen, een bijbelweek voor kinderen te organiseren of activiteiten met de plaatselijke bevolking te ondernemen. In 1995 was er, in samenwerking met de GZB, een diaconale werkvakantie in Kenia.

Vakantiebijbelclub
Er zou nog veel meer te noemen zijn. De vakantiebijbelclub die in vrijwel elke gemeente wordt gehouden. Het open jeugdwerk, eveneens in vrijwel alle gemeenten, waardoor ruimte wordt geboden aan jongeren die niet naar de vereniging willen, maar met een praathoek en wat gezelligheid en een kerkelijk jeugdhonk te krijgen zijn. De catechese: onder redactie van dr. W. Verboom verschenen bij de HGJB de deeltjes Leer ons geloven, later onder redactie van dr. J. Hoek Leer ons belijden en Leer ons kennen. Er kwam een HGJBCentrum voor Catechese (2005). Er kwamen cursussen voor mentorcatechese en een multimediaal catechesepakket Follow Me voor tieners.spelmogelijkheden nog wel in Kritische vragen Gedurende de honderd voorbijgegane jaren was er bijna geen jaar zonder kritische vragen. Soms ging het over een berijming of vertaling, soms om heel wezenlijke dingen. Niet iedereen bleek te kunnen meekomen in de verbreding van het werk en de daarmee samenhangende veranderingen van de werkvormen.
We leven echter in een totaal andere tijd dan bijvoorbeeld veertig jaar geleden. De ontkerstening en de zuigkracht van de multiculturele en multireligieuze samenleving gaat geen enkele gemeente en ook de jongeren niet voorbij.
Er is de zuigkracht van de evangelische beweging die onder andere invloed heeft op de liedcultuur van de jongeren. Schreef HGJBdirecteur H.J. van Wijnen enkele jaren geleden niet dat het angstige gevoel hem bekroop dat binnen een jaar of tien onder de jongeren ‘de kernwaarden van het gereformeerd belijden zo goed als zeker verdwenen zijn of niet als zodanig herkend worden’? De HGJB probeert daar op in te spelen, onder andere door het in 2010 verschenen boekje Gereformeerd? Ik? en het onlangs verschenen boekje Schuurpapier, dat de inhoud van de Nederlandse Geloofsbelijdenis op een bevattelijke manier bij de jongeren wil brengen. Vragen zijn er ook over de muziekstijl van de jongeren, die totaal anders is dan veertig jaar geleden. Het is goed dat de HGJB gedurig naar de inhoud van de liederen kijkt.

Leerzaam
Spanning is er in vrijwel elke gemeente tussen enerzijds de bijbelse boodschap en de gereformeerde traditie en anderzijds de hedendaagse cultuur. Ook daarom is het voor ieder die het (jeugd) werk in de gemeente ter harte gaat – wie niet? – leerzaam om dit boek te lezen. Van de HGJB mogen we verwachten dat hij het eigene van de gereformeerde traditie voor de jongeren steeds bewaart en uitdraagt. Van ons mag verwacht worden dat wij het werk van de HGJB van harte steunen en biddend met het landelijke en plaatselijke jeugdwerk meeleven. Vanuit die positieve betrokkenheid mogen ook eventuele kritische vragen gesteld worden.

N.a.v. Fred van Lieburg, ‘Jeugdwerk met een watermerk. De hervormdgereformeerde jeugdbeweging 1910-2010’, uitg. Boekencentrum, Zoetermeer; 512 blz.; € 37,50.

Ds. H. Veldhuizen uit Wapenveld is hervormd emeritus predikant.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen