globaal bekeken

Op 20 maart herdacht uitgeverij Groen te Heerenveen haar 150-jarig bestaan met een symposium. Prof.dr. H. van den Belt hield een referaat waarin hij inging op de uitspraak dat de boekdrukkunst een stap naar de hemel en een stap naar de hel was:

Het citaat over de reuzenstap naar de hemel en naar de hel is van Isaac da Costa. In 1840 beschrijft hij zijn gedicht “Vijfentwintig jaren” de periode van 1815 tot 1840. Zeventien jaar na de publicatie van zijn ‘Bezwaren tegen den geest der Eeuw’ neemt hij ‘de lier, die sints lang niet meer ruischte’ ter hand. Bij het jaar 1823 bespreekt hij het herdenkingsfeest van de boekdrukkunst in Haarlem, waar zoals men toen dacht Laurens Janszoon Coster letters uit een beukenbast sneed en toen die in het zand vielen de boekdrukkunst uitvond.

Een man, in Haarlems hout, sneed op den beukenstam/ een vorm, die in den grond als letter nederkam!/ Maar op die letter zeeg een stemgalm uit de blaêren:/ “vermenigvuldig u!” (…)
Dat komt vooral de verspreiding van de Bijbel ten goede. (…)
o Drukkunst! ’t Was, het bleef, met nooit gekende sterkte,
Vermenigvuldiging! – van licht, van wetenschap,
Van woord, van wil, van macht. Het was een reuzenstap,
Ten hemel – en ter hel. Ja, menschdom! ook ter helle.
O! wie in arren moed’ dat woord in twijfel stelle,
Zie om zich! zie die Pers, die in haar jonge kracht
Den dag des Bijbels aan ’t verduisterd menschdom bracht,
Sints, tegen God in kamp, verharde zondekweekster,
Verboden lust- en haat- en oproervlam-ontsteekster!

====

Uit de rondzendbrief van dr. G.H. Cohen Stuart een fragment over vier Joodse zonen:

Het hoort er in het leerproces (volgens rabbijn dr. Nathan Lopes Cardoso, v.d.G.) om te gaan dat we kinderen prikkelen om vragen te stellen. (…) Op dat proces wordt in de Haggada (het boekje waaruit Joden tijdens de sederavond lezen, v.d.G.) gewezen aan de hand van de vier zonen (typen kinderen). De ‘wijze’ vraagt naar de betekenis van het rituele gebeuren. Dat moet hem dan worden uitgelegd. De ‘slechte’ trekt het ‘gedoe’ in twijfel en vraagt: ‘Wat doen jullie eigenlijk?’ Hem moet volgens de Haggada de mond gesnoerd, omdat hij de indruk wekt er niet meer bij te willen behoren. Toch is hij aanwezig, al haalt hij zijn schouders op over wat er gebeurt. De ‘eenvoudige’ is onder de indruk van wat er gebeurt en vraagt: ‘Wat betekent het allemaal.’ Degene die niet weet wat te vragen moet je het verhaal van de uittocht vertellen, alsof je zelf uit Egypte bent verlost, want alleen zo wordt het verhaal van de verlossing uit slavernij en afgoderij relevant. Volgens Rabbijn Bandel kun je de vier ook in historisch perspectief zien. De ‘wijze’ is de traditionele Jood, die in het ritueel is opgevoed en het doorgronden wil. De ‘slechte’ is zijn rebellerende zoon, die zich afzet tegen het getto en zijn eigen weg gaat, misschien als pionierend zionist, een zelfbewuste en opstandige Jood. Het kleinkind maakt de seder een keer mee bij zijn vrome, diepgelovige en geleerde grootvader, kijkt zijn ogen uit en vraagt overweldigend door het gebeuren: ‘Wat is dit?’ De vierde generatie heeft geen vragen meer, hij weet niet waar te beginnen met vragen. Met al hun vervreemding van de traditie zitten ze nog wel allemaal aan de sedertafel.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen