Preken voor de koning

Op allerlei manieren wordt ook in de kerken aandacht besteed aan de abdicatie van koningin Beatrix en de inhuldiging van Willem-Alexander. De Raad van Kerken schreef persoonlijke brieven van dank en bemoediging aan de koningin en het toekomstige vorstenpaar. In een verklaring staat:

De Raad van Kerken heeft geen plannen om rond de troonswisseling bijzondere publieke activiteiten op touw te zetten. Het gaat in beginsel om een niet-religieuze verandering, zodat er voor de kerken geen expliciete verantwoordelijkheid ligt rond de dertigste april, zo is de gedachte.

Die terughoudendheid is wel wat curieus. Zij ontbreekt in ieder geval in andere delen van de kerk. Traditiegetrouw is er binnen de gereformeerde gezindte veel aandacht voor de band met het Oranjehuis en de positie van de koningin ‘bij de gratie Gods’. Verrassend vind ik ook de aandacht voor de troonswisseling bij een beweging als Op Goed Gerucht, die zelfs liturgisch materiaal aanbiedt voor een ‘k(r)oningsviering’. En dan is er ook het initiatief Preken voor de koning, een website waarop preken kunnen worden gepost.

Herstel oude traditie Tom Mikkers, secretaris van de Remonstrantse Broederschap, schrijft daar:
Bij de inhuldiging van Koning Willem I en Koning Willem II kwam er nog een predikant aan te pas. Er werd toen nog voor de koning gepreekt tijdens de inhuldiging. Maar sinds de negentiende eeuw wordt ons vooral wijsgemaakt dat de inhuldiging van een moderne vorst een volstrekt seculiere aangelegenheid is. Dat is natuurlijk flauwekul. Al was het maar omdat het niet Willem I is maar het Koning David en koning Salomo zijn die het koningschap hebben geframed. Onze verwachtingen over een koning verschillen nog altijd niet zoveel van de eigenschappen die we deze bijbelse oerkoningen toedichten. Pas in de negentiende eeuw werd het verband tussen God en koning ingewikkeld. En het afschaffen van de preek bij de inhuldiging wordt nu gezien als een streep onder een tijdperk waarin religie en overheid samen optrokken. De wijding van de koning mocht niet meer het centrum van het koningsritueel zijn.
Het initiatief Preken voor de koning is in zekere zin de eerste serieuze poging om de negentiende-eeuwse breuk met een oude traditie te herstellen, bedacht ik mij toen ik erover hoorde.

Dienen
Uit enkele bijdragen van ‘Preken voor de koning’ volgt hier een aantal passages. Sander Funcke, theoloog en werkzaam bij het Openbaar Ministerie, neemt de titel heel letterlijk en wendt zich rechtstreeks tot het toekomstige staatshoofd:
Broeder in Christus, Volgens de apostel Paulus bestaat er in Christus geen onderscheid meer tussen mensen. Of we nu man of vrouw zijn, burger of koning, voor God zijn we allemaal gelijk. Het koninkrijk van Christus is gebouwd uit andere dingen dan status, pluche of hermelijnen mantel. Gerechtigheid, vrede en heelheid vormen het vaandel van het hemels koninkrijk. Wees, weduwe en ontheemde, moeten volgens de psalmen een plaats krijgen in de samenleving. Bijbelse taal kan de wereld radicaal veranderen.
In het evangelie van Johannes zien we er goede voorbeelden van. Jezus vertelt dat een meester niet meer is dan een slaaf. Voor de Romeinse samenleving van die dagen was het wereldschokkend. Het gooide alle kaders omver. Gods liefde doet niet aan status. Gods liefde komt tot uitdrukking in een mens, een lijdende mens aan het kruis.

God is koning, door met mensen mee te leven, door het diepste lijden heen. Het zijn hoge woorden, maar ze hebben hun waarde door de eeuwen heen behouden. De vraag wie Christus in ons leven is, mag elk mens zich elke dag opnieuw stellen. Ik kan de vraag niet voor u beantwoorden. Uw band met God is iets tussen Hem en U. Toch hoop ik dat uw koningschap in dienst zal staan van de weg van de grote Koning. In de moderne samenleving is er behoefte aan een koning die mensen verbindt. De koning en koningin moeten zich onder het volk mengen en meeleven. Uw moeder deed dat op een manier die haar paste en sierde. U zult er uw eigen weg in moeten vinden. Ik hoop dat u een voorbeeld kunt hebben aan de man uit Nazareth, die als groot koning werd binnengehaald in de hoofdstad Jeruzalem, maar heersen wilde door te dienen.
Dat uw koningschap het volk mag dienen. Dat de woorden uit het evangelie waar mogen worden: de meester is niet meer dan de slaaf. Een koning heeft verantwoordelijkheden, internationaal, nationaal en naar zijn naaste omgeving. De verwachtingen aan u persoonlijk zijn hoog gespannen. Toch hoeft u niet meer te zijn dan wie van ons ook. U bent mens onder mensen, schepsel van God.
Ook aan u reikt de Eeuwige zijn hand: Willem-Alexander, aanvaard je Mij als enige koning in je leven? Zijn juk is zacht en Zijn last is licht. Het ambt zal dan een grote vreugde zijn, voor u om te bekleden, voor ons om van te houden. Moge het zo zijn.

David
De voorzitter van de generale synode van de Protestantse Kerk, ds. Karin van den Broeke, trekt lijnen met koning David voor ogen:

Een nieuwe koning. Als we aan een bijbelse koning denken, is David toonaangevend. Voordat hij koning werd moest Samuël op zoek naar een nieuwe koning
en kwam terecht bij Isaï en zijn zonen. Zeven zonen toonde Isaï. Zeven zonen. De achtste was er niet bij. Die was schapen aan het hoeden als een echte herder. Zodra Samuël hem zag, wist hij dat David de nieuwe koning moest worden. David. Een knappe jongen met rossig haar en sprekende ogen. Iemand die als jonge jongen al wist wat het was om een goede herder te zijn. ‘Wanneer er een leeuw of een beer kwam om een schaap of een geit uit de kudde te stelen, ging ik erachteraan, overmeesterde hem en redde het dier uit zijn muil’, kan David over zichzelf zeggen. Iemand die prachtig harp kan spelen. Iemand die in situaties van strijd de weg van zo weinig mogelijk geweld kiest. Tegelijkertijd iemand die ook zijn blunders en fouten heeft. En die ook ruiterlijk erkent. David is in zijn gehele koningschap steeds aanspreekbaar op de vraag hoe zíjn wijze van regeren zich verhoudt tot het Koninkrijk waarnaar wij uiteindelijk uitzien en waar we nu nog slechts van kunnen dromen.
Een nieuwe koning. In het Koninkrijk der Nederlanden wordt een nieuwe koning niet door een profeet gezocht en gezalfd. Dat wil echter niet zeggen dat de koning zich niet geroepen kan weten om zich niet alleen onder ministeriële verantwoordelijkheid, maar ook onder bijbels gezag te plaatsen. Dat wil niet zeggen dat onze nieuwe koning er niet van droomt dat in het Koninkrijk der Nederlanden her en der iets oplicht van het Koninkrijk van God.
Een land van recht en vrede ligt immers voor ons in het verschiet. Een land, waarin inwoners weten dat je dient te zorgen voor de vreemdeling, de weduwe, de wees en de arme. Een land waarin diegenen die aan het hoofd staan op de vraag: ‘Wat wil je hebben?’ antwoorden met: ‘Wijsheid om dit land goed te kunnen besturen.’ Een land waarin mensen niet vastgepind worden op hun schuld, maar waar wordt gezocht naar herstel. Een land waarin mensen nog weten wat het woord ‘slavernij’ betekent en dat zich juist daarom sterk maakt voor vrijheid en gelijkheid van mensen. Van David werd gezegd dat in hem iets van God aan het licht kwam. Ook al ging het om een koningschap dat nog lang niet volmaakt was. Moge koning Willem-Alexander zich gedurende zijn koningschap steeds gedragen weten door het visioen van het Rijk van recht en vrede, zodat hij voor ons ook tot een koning uit zal groeien in wie wij iets van God op zien lichten.

Psalm 72 Ik eindig met de ‘vorstenspiegel’ die wordt aangehaald in de bijdrage van ds. J. van Rijn uit Psalm 72:
O God, verleen de koning uw recht,
en Uw gerechtigheid de zoon des konings.
Hij richte Uw volk met gerechtigheid,
Uw ellendigen met recht.

In zijn dagen bloeie de rechtvaardige en grote vrede, totdat er geen maan meer is.

Voorwaar, hij zal de arme redden, die om hulp roept, de ellendige, en wie geen helper heeft;

Van druk en geweld zal hij hun leven bevrijden, hun bloed zal kostbaar zijn in zijn oog.

Ds. G. van Meijeren uit Utrecht is interim-predikant in de Protestantse Kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen