Globaal bekeken

In Confessioneel schreef dr. J.D.Th. Wassenaar over Constantijn Huygens en de orgelgeschiedenis. Direct na de Reformatie werd instrumentale muziek als een ‘roomskatholiek overblijfsel’ gezien. Dus geen orgelspel in de eredienst.

• De synode van Dordrecht van 1578
‘Ende hoe wel men het alsnoch in sommigen deser Kercken alleen int eijnde der predicatiën (bedoeld is de gehele kerkdienst, JDThW) ghebruijct opt scheijden vanden volcke, soo dienet nochtans meest om te doen vergheten, watmen te voren ghehoort heeft, ende is te besorghen dat het hiernae tot superstitie ghebruijckt sal worden, ghelijck het nu tot lichtuaerdicheijt dient (…)’
De stadsbestuurders dachten vaak anders over orgelspel. En zij waren het die zeggenschap hadden over de instrumenten en de bespelers daarvan. Die behoorden in die tijd tot het wereldlijke domein. Daardoor zijn de orgels in de kerken gebleven. In veel steden werden op weekdagen bespelingen gehouden. Uiteindelijk werd dat ook door kerkelijke overheden gesteund. Met als gevolg dat na enige tijd voor en na de kerkdiensten orgelspel klonk.

• Bij de inwijding van het Bätz-Witte orgel in de Janskerk in Utrecht, zei ds. B. ter Haar echter:
Is niet het orgel, waar het als middel en voertuig dient der bevleugelde en Godverrijkende gedachten, en het gemeenschappelijke gezang ondersteunt en leidt, uitnemend geschikt, om de stichting der Gemeente, als het ware doel der Godsvereering te bevorderen? – Stemt het niet onwillekeurig tot eerbied? Schijnen niet alle wulpsche en dartele toonen op zijn gewijde klavieren misplaatst? Verwekt het, als het zachtkens speelt, of, gelijk de zee in hare volheid, de stroom zijner diepste en zwaarste klanken laat bruisen, geene heilige en plegtige gewaarwording in de ziel? (…) Gewis! gelijk zang en toonkunst in hare edelste bestemming goddelijk mogen heeten, zóó wijst het Orgel het meest, als onovertroffen voortbrengsel der menschelijk kunst, die hemelsche bestemming aan. Vrij mogen dan zijne bezielende toonen door dit heiligdom ruischen, zoo dikwerf onze lofzang den hoogverheven Koning prijst!

Ik kreeg in handen het gedenkboekje dat werd uitgegeven bij het 25 jarig bestaan van de IZB. Een fragment:

Dit wil de Bond zeggen, aan eenvoudigen: uw bonte avonden en uw sportmanifestaties geven u geen innerlijke vrede, nú, zomin als de eeuwen door het hart rust ontving door panes et circenses, door brood en spelen. En dit wil de Bond zeggen aan intellectuelen: ook de moderne wijsbegeerte, de existentialistische filosofie geeft u geen innerlijke vrede, zomin als de eeuwen door het hart rust ontving door welke diepzinnige beschouwingen dan ook. Wat u nodig heeft is het eenvoudige Evangelie van Jezus Christus, de blijde tijding: in Hem verklaart God u rechtvaardig, zonder enige verdienste uwerzijds. Ik wil beslist met deze uitwijding niet zeggen, dat de bonden of verenigingen, die vóór onze Bond evangeliseerden, het doel uit het oog hebben verloren en in plaats van Evangelie, cultuur of moraal aan de afgedoolde hebben gebracht. Maar ik wil wél zeggen, dat de Bond voor Inw. Zending op G.G. in Nederland zéér bedacht is voor overwoekering of ontaarding van het Evangelie en daarom op bepaalde wegen niet meegaat en bepaalde methoden niet kan accepteren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen