DAPPER STERVEN

De man rijdt rond in een klein autootje met op het dak een doodskist. Die doodskist wordt bij zijn gast in de kamer neergezet, maar aan het eind van het programma ook altijd weer meegenomen. Iedereen is blij dat hij er nu nog niet in hoeft te gaan liggen. Deze bijna ludieke handelwijze doet intussen niets af aan de diepte van de gesprekken. Op de een of andere manier weet Kefah Allush zijn gasten tot de meest openhartige bekentenissen rond leven en dood te brengen.

Sterven zonder God
Wat mij in de gesprekken vaak opvalt is dat mensen moedig leven en ook dapper denken te kunnen sterven, zonder God. Als voorbeeld neem ik het gesprek met de acteur Huub Stapel, dat op 23 mei werd uitgezonden. Hij vertelde van een bijna dodelijk ongeluk dat hem in zijn jonge jaren overkwam in een papierfabriek. ‘Het gekke was dat ik volkomen rustig was, ik raakte totaal niet in paniek. Dit was een soort hogere staat van zijn.’ Huub Stapel gelooft niet, noch in een hiernamaals noch in God. ‘God is een verzinsel van mensen om hun angsten voor de dood te bezweren. Dat heb ik niet nodig. Ik ben niet bang voor de dood, zeker niet als het zo rustig gaat als mijn ervaring in de papierfabriek.’

Ik kan niet loskomen van die twee vragen uit Genesis

Confronterend
Deze en dergelijke uitspraken in vele andere interviews vind ik als christen en als predikant confronterend. Toch is het goed dat ik ze hoor en ze ook serieus neem. Natuurlijk kan ik ook meteen mijn kritische analyses erop loslaten. Ik kan dan zeggen dat Huub Stapel veel te veel generaliseert wanneer hij uit zijn eigen ongeloof meteen de conclusie trekt dat God een verzinsel is voor bange mensen.
Dat doe ik echter tijdens zo’n uitzending toch even niet. Dan neem ik de betreffende persoon, die zegt zonder geloof in God niet bang te zijn voor de dood volstrekt serieus. Ik ga dan nog een stap verder en bedenk dat ik veel gelovige mensen ben tegengekomen die wel erg bang waren voor de dood, ook nog in de laatste dagen voor hun sterven. Er zijn blijkbaar sterke, dappere mensen zonder geloof en vreesachtige mensen met geloof.

Geloof toch belangrijk?
De EO neemt een groot risico door zulke vraaggesprekken zonder enig commentaar uit te zenden. Veel gelovigen zijn immers opgevoed met de gedachte dat je door te geloven een voorsprong hebt op mensen die niet geloven. Wie gelooft hoeft niet bang te zijn, zelfs niet voor de dood, want God is altijd bij je. Heel veel psalmen en christelijke liederen cirkelen rond het thema ‘redding uit doodsgevaar’.
Is die voorsprong er nu wel of niet? Wanneer je naar Huub Stapel en zeer veel anderen vandaag in Nederland luistert, zou je denken van niet. Maar wat stelt ons geloof dan nog voor? Bij veel, met name oudere christenen, slaat vandaag de twijfel toe. Het geloof zoals ze dat in hun jeugd en nog lang daarna beleefden, blijkt niet te kloppen.

Andere insteek
Ik denk dat we, nadenkend over God en de betekenis van geloven, vandaag heel anders moeten insteken. We moeten niet beginnen bij onze angsten en menselijke tekorten. Dan wordt God een ‘gaatjesopvuller’, zoals Bonhoeffer dat noemde. Voor sommige mensen met veel gaatjes is Hij dan heel belangrijk, voor anderen, met weinig of geen gaatjes, overbodig. We moeten insteken bij de twee vragen waar de Bijbel mee opent: ‘Mens, waar ben je?’ en ’Mens, waar is je broeder?’ (Gen.3:9 en 4:9).
Het verschil tussen Huub Stapel en mij is niet dat ik minder bang ben voor de dood dan hij. Het kan zelfs wel omgekeerd zijn. Want we hebben het dan niet alleen over geloof, maar ook over karakter, aanleg, persoonlijkheidsstructuur en wat de psychologie daar allemaal verder nog over kan vertellen. Het verschil tussen Huub Stapel en mij is dat ik maar niet los kan komen van die twee vragen uit het begin van de Bijbel. Ik weet mij verantwoordelijk. Geloven doen we niet om er beter van te worden. Geloven is antwoorden op de Stem die roept. Geloven is een weg van gehoorzaamheid gaan. Die weg is ook een weg van verwachting, zelfs over de grenzen van de dood.

Dr. W. Dekker uit Oosterwolde is hoofd theologische en missionaire vorming van de IZB.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen