Profetische verrekijker

Is dit de noodzakelijke bijbelse interpretatie, vraag ik me dan af ? Dit boek heeft me gelukkig geen kromme tenen bezorgd, maar een geïnformeerd hoofd en een hoopvol hart. De publicatie is ontstaan uit een jaarcyclus van lezingen die in 2012 gehouden werden door de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB) ‘Johannes Calvijn’ in samenwerking met de Academie Theologie van de Christelijke Hogeschool Ede. Het is alweer het zesde deel van de THGB-serie.
Zeven hoofdstukken geven ons inzicht in de opvattingen over en het functioneren van het profetisch licht bij Jesaja (dr. M.J. Paul), Jeremia (dr. C.C. Stavleu), Ezechiël (ds. A.J. van den Herik), Zacharia (ds. C.J. Overeem), Calvijn (dr. E.A. den Boer), de puriteinen en nadere reformatoren (dr. M. van Campen) en de Messiasbelijdende Joden in de negentiende en twintigste eeuw (dr. P.A. Siebesma). Dr. J. Hoek verzorgt de omlijstende hoofdstukken 1 en 9, die een inleiding en een afronding bevatten. Deze beide hoofdstukken geven overzicht, en helpen ook om te destilleren wat de opbrengst mag zijn van dit onderzoek.

Leesbrillen
Het boek wordt gesierd door een bescheiden bedoeling: om luisteroefeningen te verrichten: ‘Wat hoor ik?’ en ‘Hoor ik het goed?’ Vanuit het verlangen om zo scherp mogelijk te leren zien door de profetische verrekijker. Er wordt in dit boek niet onder stoelen of banken gestoken dat er verschillende hermeneutische veronderstellingen bestaan en meerdere leesbrillen in omloop zijn als het gaat over de toekomst van Israël en de kerk.
Dr. Paul wil tot nadenken zetten en een lans breken voor een concreet opvatten van de beloften. ‘Wij kunnen (onder Griekse invloed) gemakkelijker vergeestelijken dan de joden.’ Gezien het feit dat dr. Paul op dit gebied een duidelijke opvatting heeft en die graag uitdraagt, is zijn hoofdstuk over Jesaja vooral een hoofdstuk waarin profetieën van deze profeet dienen als illustratie hoe er uitgelegd kan en moet worden.

Verbond
Het hoofdstuk over Jeremia munt uit door een mooie en heldere weergave van het functioneren van het verbond in Jeremia (vanuit hoofdstuk 31) en de hele Bijbel. Dr. Stavleu maakt onderscheid tussen het abrahamitische en het mozaïsche verbond. Het mozaïsche verbond is dan een tijdelijke fase van het abrahamitische verbond en wordt vervuld door het nieuwe verbond. Het nieuwe verbond is een voortzetting van het abrahamitische verbond, dat zijn tevoren bedoelde eindpunt bereikt bij Gods glorierijke Zoon. Het hoofdstuk over Ezechiël geeft goed inzicht in de structuur van het bijbelboek en het vele veelbelovende veelbelovende wat er van Godswege voor Israël en de kerk is. Het hoofdstuk over Zacharia geeft in kort bestek een overtuigende manier van uitleg. De zin aan het eind van hoofdstuk 5 vat samen: ‘Uiteindelijk is dat het profetisch perspectief: dat de kerk delen mag ‘in de aan Israël geschonken verwachting’ en zich zo uitstrekt ‘naar de komst van het Koninkrijk van God.’

Sleutel
Dr. Den Boer voert Calvijn ten tonele als degene voor wie profetie met name Schriftuitleg is. Zeker in de nabijbelse tijd. Speculaties met betrekking tot de toekomst moet je bij Calvijn niet zoeken. Bijbelgedeelten die visionair over die toekomst spreken zijn door Calvijn niet of summier bepreekt.
De puriteinen en, deels door hen beïnvloed, de voorgangers in de tijd van de Nadere Reformatie, worden gekenmerkt door een meer historiserende Schriftuitleg. Romeinen 11:25-27 is hun hermeneutische sleutel bij de uitleg van oudtestamentische profetieën. Paulus spreekt in deze verzen een duidelijke verwachting voor de toekomst van Israël uit.

‘Profetisch licht’ heeft de bescheiden bedoeling om luisteroefeningen te doen: Wat hoor ik?

Hij doet dit aan de hand van profetieën die al vervuld zijn met de eerste komst van Christus, maar die naar zijn verstaan meerdere vervullingen kunnen hebben. Toch is er wel verschil van visie onder de puriteinen. Sommigen zijn zelfs prechiliast, met een verwachting van een toekomstig aards koninkrijk met herbouwde tempel en weer herstelde offers voorafgaande aan het einde van de geschiedenis. Ook de nadere reformatoren staan niet allemaal op één lijn. Ridderus gaat bijvoorbeeld op een heel ander spoor in de uitleg van profetieën dan Wilhelmus à Brakel. En voetianen en coccejanen hebben ook op dit punt hun verschillen.

Messiasbelijdende Joden
Het hoofdstuk van dr. Siebesma over profetisch licht bij Messiasbelijdende joden in de negentiende en twintigste eeuw geeft veel wetenswaardigs over deze Hebreeuwse christenen weer. Hij laat zien dat in de negentiende eeuw de Messiasbelijdende Joden meer orthodoxe Joden waren die christen werden en in de twintigste eeuw meer seculiere Joden die christen werden.
Felix Mendelssohn Bartholdy ging bijvoorbeeld tot het christendom over en werd gedoopt (mede) om door de maatschappij geheel geaccepteerd te worden. Onder orthodoxe Joden bestaan, net als onder christenen, verschillende opvattingen over de toekomst en zij lezen de profetieën door de bril van Misjna en Talmoed. Verder vertoont de orthodox- Joodse visie op de eindtijd veel overeenkomst met het zogenaamde premillenialisme.

Onverbrekelijk
Nadat in het laatste hoofdstuk dr. Hoek de leesbrillen van de tweewegenleer, van het dispensationalisme, van de vervangingstheologie, van het radicaal christocentrisme ten tonele heeft gevoerd en er zijn vragen bij heeft gesteld, presenteert hij zijn eigen leesbril. Dat is die van het vaste verbond. De profetieën worden dan gelezen vanuit de gedachte dat Gods verbond met Abraham en dus met het volk der Joden blijft – ook na en ondanks de diep ingrijpende cesuur van de verwerping van Christus. Het verbond is van Gods kant eeuwig en onverbrekelijk.

De avonden in Ede over ‘profetisch licht over de toekomst van kerk en Israël’ zijn voorbij, maar via dit boek kunnen we de waardevolle inhoud alsnog tot ons nemen en in minder dan zeven avonden uitlezen. Naderhand zult u wellicht ervaren wat ik ervaar: mijn verstaan van de profetieën is verhelderd en de verwarring over het verschillend verstaan dat er toch vaak is, verminderd.

Ds. A. de Lange is hervormd predikant te Dordrecht

N.a.v. Dr. J. Hoek (red.), ‘Profetisch licht. Toekomst voor Israël en de kerk’, uitg. Groen, Heerenveen; 232 blz; € 14,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen