Dijken tegen de chaos

Volgens internetjounalist Peter Olsthoorn is het een illusie is om te denken dat Facebook gratis is. Gebruikers betalen met hun privacy. Dit maakt hij duidelijk in zijn boek De macht van Facebook.
Overigens heeft het boek de eigenaardige ondertitel Theo, ben je dood of zo?. Een 63-jarige Groninger blijkt al zeven weken dood achter zijn pc te zitten. Niet zijn familie of buren, maar zijn 300 vrienden op Facebook en Hyves begonnen hem te missen. Dat zou op een positieve kant van Facebook kunnen wijzen. De zogenaamde ‘macht’ van Facebook zou ons dan goed doen.
Toch eindigt een boekbespreking van De macht van Facebook mijns inziens terecht als volgt: ‘De groei van Facebook krijgt ook door de beursgang van Facebook een nieuwe impuls. En zolang wij, de gebruikers, onszelf vrijwillig overleveren, accepteren wij kennelijk dat de macht van Facebook alleen maar groter wordt.’

Mobieltje
De actualiteit van het onderwerp ‘Christus en de machten’ blijkt ook uit een tweede voorbeeld. Om ons heen zien we ouderen en jongeren die de hele dag naar hun mobieltje of iPhone grijpen.
Waarom? Men verwacht dat van hen. En ze beantwoorden aan die verwachting. Zij lijken niet meer zonder te kunnen. Heeft dat mobieltje of die iPhone ‘macht’ over hen?

Ons Hoofd
In het nadenken over de strijd tussen Christus en de machten nemen we ons uitgangspunt in het geloofsartikel: ‘opgevaren ten hemel en zittend aan de rechterhand van God’. Onze catechismus vraagt in Zondag 19: ‘Waarom wordt daarbij gezet: ‘zittend aan de rechterhand van God?’’ Het antwoord luidt: ‘Omdat Christus dáárom ten hemel gevaren is, opdat Hij Zichzelf daar bewijst als het Hoofd van Zijn christelijke kerk, door Wie de Vader alle dingen regeert.’ Wat een grote troost: alle dingen regeert. Dit moet en mag ons uitgangspunt zijn.
Hém is gegeven alle macht in hemel en op aarde. Daarom kan Hij ons ook vandaag leiden, regeren, beschermen en bewaren in de strijd tegen de (door Hem onttroonde) machten, die vandaag een uiterst hevige aanval op ‘Zijn Kroondomein’ (de Gemeente) doen. Deze strijd moeten we niet onderschatten. Satan met zijn boze geesten doet er in de laatste dagen namelijk alles aan om ons en onze kinderen aan de genadige heerschappij van Christus, van Zijn Geest en Woord te onttrekken, om ons, zo mogelijk opnieuw, onder zijn heerschappij te brengen.

Scheppingsmandaten
Bij de strijd tussen Christus en de machten gaat het om de heilzame orde die de Vader met de Zoon in Zijn gemeente én in Zijn wereld beoogt. Ik sta stil bij twee begrippen: scheppingsmandaten en machten.
God heeft met Zijn wereld een doel: Zijn verheerlijking. En Hij brengt haar door Christus tot dat grote doel. De Zoon van God, het eeuwige Woord, zegt Johannes, is daar vanaf het begin bij betrokken. Want in Hem, zegt Paulus, is alles wat er is geschapen (Kol.1). Het is alles door Hem en voor Hem (tot eer en dienst aan Hem) geschapen en het heeft alles ook samenhang in Hem alleen. Dat betekent dat Gods orde, de harmonie en dus ook het open bloeien van de wereld naar God toe, er alleen is in het gehoorzamen aan hét Woord.
Welnu, door dát Woord, dat is door de Zoon van God, zijn ons ook scheppingsmandaten, dat zijn opdrachten door de Schepper gegeven, aldus dr. Bonhoeffer. Hij noemt er vier: de arbeid, de instelling van het huwelijk en het gezin, de overheid en de kerk. Ik beperk mij nu tot de eerste twee: de roeping of opdracht tot cultuurarbeid van de mens en het huwelijk.

Arbeid en huwelijk
Onder arbeid mogen we de akkerbouw, de economie, de wetenschap, de techniek en de kunst scharen. Wanneer deze arbeid in de HEERE gedaan wordt, is ze tot zegen en tot eer van Christus en de Vader. Het gaat dan om wat Bonhoeffer noemt ‘de met God meescheppende mens’. De mens van God, die de geschapen aarde moet bebouwen, bewerken en bewaren.
Het tweede scheppingsmandaat is het huwelijk: de man-vrouwverhouding en daarmee verbonden de kinderzegen.
Deze beide scheppingsmandaten vinden hun oorsprong in het Woord, in Christus. Ze zijn uiteindelijk ook op de dienst aan God en Christus gericht. Ze kunnen ook alleen in afhankelijkheid van Hem, dat is in gehoorzaamheid aan het Woord volbracht worden. Deze scheppingsmandaten, deze constante heilzame wetten of basale structuren zijn ons gegeven als beveiliging tegen de chaos en de ontwrichting van Gods goede schepping. Deze heilzame mandaten of geboden zijn de door Christus gegeven, dragende constructie, waarmee de HEERE het leven van Zijn schepselen en Zijn schepping wilde laten ondersteunen, dragen, beschermen en open bloeien. Het zijn mandaten of opdrachten in de hand van de Zoon van God die goed zijn, gegeven tot ons nut.
Ook na de zondeval blijven deze mandaten of basale structuren voor alle mensen van kracht. Alleen doet dan de ongehoorzaamheid aan het Woord zijn intrede. Er wordt geluisterd naar de diabolos, die God en de mensen niet bij elkaar houdt en die ook alle samenhang en harmonie in heel de schepping verbreekt. Daardoor valt de heilzame bedijking van de HEERE, dat is van het Woord, weg. De ontbinding, de ontwrichting, de chaos en de revolutie in heel de schepping doet zijn intrede.
Totdat Christus komt. Want God was in Christus de wereld met Zichzelf verzoenende, hun zonden hun niet toerekenend. Welnu deze Christus handhaaft Zijn.
eigen mandaten. Hij wil die in ons tot vervulling brengen door Zijn Geest. Niemand kan ze dus buiten Christus om gehoorzaam zijn. Want wie ze niet doet in Hem, ondervindt de vreselijke gevolgen van zijn ongehoorzaamheid. Wie ze echter houdt, in de gemeenschap met de Heere Jezus, wordt rijk gezegend. Met vreugde en vrede. Terzijde merk ik op dat Christus het huwelijk niet alleen vervult, maar ons ook, in het licht van nieuwe hemel en nieuwe aarde de betrekkelijkheid ervan laat zien.

Machten
Het tweede begrip dat van belang is, is het begrip ‘machten’. Dit begrip heeft in de Bijbel een dubbele betekenis. Macht betekent ten eerste dat iemand of iets het vermogen heeft om te handelen en ten tweede dat hij ook de bevoegdheid of het gezag daartoe heeft. Dus iemand of iets kán handelen en hij mág dat ook. Als voorbeeld kunnen we denken aan een moeder die een les op school bijwoont. Bij een ordeprobleem kan zij misschien wel handelend optreden, maar ze heeft niet de bevoegdheid daartoe. De juf heeft deze ‘macht’, deze bevoegdheid wel, omdat die aan haar verleend is.
Het Woord van God leert ons dat alleen God álle macht heeft. Hij kan en mag soeverein handelen. Maar nu heeft Hij ook aan hemelse en aardse machten de bevoegdheid gegeven om te handelen. Er is dan dus altijd sprake van een afgeleid of door God verleend gezag.

Goede en boze geesten
Er zijn om te beginnen hemelse machten. Daarbij denken we enerzijds aan goede geesten, dat zijn de goede engelen van wie de Zoon van God, onze Heere Jezus Christus, het Hoofd is. Anderzijds zijn daar ook boze machten. Dat zijn de boze geesten of demonen van wie de vorst van de duisternis, dat is dé boze, het hoofd is. Omdat deze geesten hun verblijfplaats en operatiecentrum in de lucht hebben, spreekt Paulus in Efeze 6 over ‘de geestelijke boosheden in de lucht’.
Vervolgens wordt het woord ‘macht’ in de Schrift ook gebruikt voor het door God gegeven gezag en de gezagsdragers op deze aarde (Rom.13:1-2). Door middel van deze aardse gezagsstructuren beoogt God het leven op aarde volgens Zijn scheppingsmandaten te laten verlopen, te laten functioneren en zó ook te laten opbloeien als Hij het bedoeld heeft.
De overheid heeft zelfs de roeping of het mandaat om ongehoorzaamheid aan de scheppingsmandaten van Christus, de Zoon van God, met haar zwaardmacht tegen te staan en te bestraffen. Zij kan dit echter uiteraard ook alleen in horigheid aan Christus Zelf, zegt Bonhoeffer. In diepe afhankelijkheid van Hem, die de Wijsheid van God is.

Verband
Er bestaat een verband tussen de hemelse en de aardse machten. Wat is namelijk het geval? De door de Zoon gegeven scheppingsmandaten én machten (bijvoorbeeld de roeping tot goddelijke arbeid, tot huwelijk en gezinsvorming, de wetgeving en de rechtspraak van de overheid) worden altijd beïnvloed, aangestuurd, gebruikt en beheerst door één van die twee genoemde hemelse machten.
In grote lijn is het zo: Christus, Zijn Geest en Zijn goede engelen creëren en gebruiken de scheppingsmandaten, die basale, goddelijke, goede structuren én machten op aarde, om ons leven te laten openbloeien. En om de christenen, die daarin functioneren, te vervullen tot de volwassenheid in Christus en om hen zo ook te beschermen. Dus ons ten goede

Heilzame bedijking
In de hand van ons Hoofd, Christus, functioneren de scheppingsmandaten, deze basale structuren én de machten, als een soort bedijking van God tegen de chaos, tegen de verwarring en de ontwrichting van de schepping, de maatschappij, huwelijk en gezin en van de gemeente van God. God heeft namelijk deze goede machten en goddelijke mandaten, of dragende constructies door Zijn Woord, dat is door Zijn Zoon geschapen en gegeven. Hém tot eer en ons tot nut en zegen.
Bij deze schepping is ook de Heilige Geest zeer actief betrokken geweest. Ds. G. Boer zegt: ‘En wel zó, dat er kracht, leven, orde, versiering op al het geschapene van Hem uitging.’ Het Nieuwe Testament noemt het geheel van de schepping dan ook kosmos of sieraad.
Ds. Boer wijst ook hierop: ‘Deze Geest legt allerlei verbanden, ordeningen, wetmatigheden, verbindingen en krachten in het geschapene.’ Inderdaad, Hij brengt ook de goede, passende vorm van deze dragende structuren én de handhaving van de goddelijke mandaten in het geschapene aan. En zo, zegt ds. Boer, is Hij de Versierder van al Gods werken. Zo onderhoudt de Geest van God het verband tussen God en al het geschapene. Tussen de zienlijke en onzienlijke dingen.

Goede engelen
Wanneer wij dan vervolgens vragen naar de functie van de goede engelen bij de schepping, dan lezen wij in Job 38 dat de morgensterren, dat zijn de engelen van God, juichend toegezien hebben hoe God de aarde grondvestte en ordende.
Verder valt te bedenken dat de goede engelen in de Schrift ook wijsheid, dat is inzicht in de ordeningen van God, wordt toegedicht. Door dat inzicht genieten ze kennelijk ook van de goddelijke mandaten en orde in Gods schepping.
Uit het Nieuwe Testament blijkt dat de engelen ook een bijzondere belangstelling hebben voor Gods nieuwe orde in de eredienst,
waarin de nieuwe Mens, Christus, in het middelpunt van Zijn lichaam staat. Deze goede engelen hechten er zeer aan dat de geestelijke orde van de Geest van de Vader en de Zoon in het ‘lichaam van Christus’, bijvoorbeeld in de verhouding man-vrouw of ouders-kinderen, wordt gehandhaafd. ‘In de HEERE.’
Het lijkt mij dan ook volledig bijbels dat in de Joodse traditie de goede engelen worden gezien als hoeders en beschermers van de door Gods Zoon reeds bij de schepping gegeven mandaten en ordeningen. In de herschepping komen deze tot hun vervulling in Christus.

Vrede en vreugde
Mijn conclusie is dat de Geest van de Zoon van God de Versierder en Handhaver is van alle dragende structuren en goddelijke mandaten die ons in de schepping en herschepping gegeven zijn. Deze Heilige Geest wil en zal dit alles op de eer van God en op de dienst aan Christus richten.
De goede geesten, de engelen, verblijden zich over die structuren en waken er met de Heilige Geest over. Met de Heilige Geest zijn ze de beschermers van die christenen, die hun leven gehoorzaam in hun arbeid, in hun huwelijk en gezin, in de gemeente Gods en in de maatschappij, inrichten naar de orde van de Geest van Christus – tot Zijn eer – omdat zij alleen door Zijn Geest wandelen en zich laten leiden.
Als christenen binnen deze structuren van de Geest van Christus leven, gehoorzaam aan Zijn heilig gebod (met de engelen als hun bewaarders en beschermers), dan functioneren deze goddelijke, christelijke mandaten en machten als een soort goede bedijking van de HEERE tegen de chaos en de ontwrichting van schepping, maatschappij, gezin en kerk. Dan ligt er een glans van vrede en vreugde over ons leven en samenleven. Hoe gebroken het ook nu nog toegaat.

Ds. P.H. van Trigt is hervormd predikant te Hoevelaken en lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond.

JAAR THEMA Het drieluik ‘Christus en de machten’ verschijnt in het kader van het gelijknamige jaarthema van de Gereformeerde Bond.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen