Boekbesprekingen

Johan Schouls Up to date gereformeerd. Reformatorische gemeenschap in een opengebroken wereld. Uitg. Brevier, Kampen; 192 blz.; € 17,50

In Up to date gereformeerd zoekt Johan Schouls naar een nieuwe positie voor de gereformeerde gezindte. Hij laat zien dat een gesloten opstelling in deze opengebroken wereld nauwelijks nog mogelijk is. Het is een sympathiek boek, omdat de auteur van binnenuit spreekt. Als godsdienstleraar is hij dagelijks in gesprek met jongeren en als ambtsdrager weet hij hoe gemeenteleden de spanning met de omringende cultuur ervaren. In het eerste deel van het boek beschrijft hij op een herkenbare manier de spanning tussen een behoudende levensopvatting en de moderne cultuur. In het tweede deel ontwikkelt hij een bijbels kader waarin hij twee vragen centraal stelt. De eerste vraag is wat er onder een christen verstaan moet worden. De tweede vraag betreft hoe we tegen de wereld aan moeten kijken. Bij deze twee vragen ligt het hele probleemveld open. Voor veel bevindelijke kerkgangers is het immers een vraag of ze zichzelf als christen mogen begrijpen. En wat de wereld betreft valt er niet veel goeds te melden. Schouls legt uit dat christenen hun aardse leven niet mogen zien als een doortocht. Ze zijn gezonden in de wereld. Ieder voor zich heeft een opdracht in de opbouw van Gods Koninkrijk. Toerusting hiervoor mag niet overgelaten worden aan maatschappelijke organisaties. De kerkelijke gemeente is het toerustingsinstituut bij uitstek. Dat past bij het ideaalbeeld dat Schouls van de gemeente schets in het derde deel. Ze moet vooral in de praktijk laten zien dat ze écht kerk van Christus is. Dat wil zeggen dat leer en leven bij elkaar passen en dat ze een dienende en belijdende gemeenschap is. In het laatste deel spitst de auteur zijn boodschap toe op christelijk leiding geven. Schouls heeft een scherp oog voor wat er nodig is en pleit voor het overbruggen van de taalkloof (het verschil van de taal in de kerk en in de wereld) en het actief laten participeren van jong en oud in vorming en toerusting. Positief is dat de auteur terug wil naar de bronnen. Het gaat om de Bijbel, de kerkvaders, Reformatie en Nadere reformatie. Vanuit deze bronnen kritiseert hij bijvoorbeeld de selectieve tekstkeuze in de prediking. Hij wil het oude goud laten spreken, zodat de kernen oplichten. Het commentaar op de reformatorische zuil blijft in het boek betrekkelijk mild. Vanuit zijn observaties had Schouls op diverse punten het gereformeerde leven wat radicaler kunnen ‘updaten’. Dat geldt bijvoorbeeld voor de plaats van de gemeente. Hij zou de gemeente nog stelliger hebben kunnen omschrijven als een ‘contrastgemeenschap’ (James Kennedy). Zo’n gemeente onderscheidt zich door het vasthouden van de waarheid in Christus en het beoefenen van barmhartigheid. Als ze hier op gericht is, hoedt de gemeente zich voor het rusten in de sociologische overlevingspatronen. Verder blijft de speelruimte voor het subculturele leefpatroon hoog. Enerzijds erkent Schouls de negatieve werking van de refocultuur (p.110), anderzijds zegt hij dat de eigen cultuur nuttig is (p.96). De identificatie met de groep vanwege groepskenmerken blijft daardoor onaangetast. Ongemerkt wordt daarmee toch de boodschap afgegeven dat de codes weliswaar niet de kern zijn, maar toch wel horen bij de normerende kenmerken van het christelijk leven. Dat strijdt met het beslissende punt dat in het bijbelse kader zo mooi besproken is: de identiteit van de christen ligt in Christus. Ook theologisch had de positionering wat radicaler gemogen. De vraag is of de vanzelfsprekendheid van de waarheid de authentieke bevindelijkheid niet in de weg zit. Als de geobjectiveerde bevindelijkheid de boventoon voert, is er weinig nodiging tot echte betrokkenheid. De angel van de bevindelijk gereformeerde zuil ligt in de prediking van de God van Israël, Die zo geheel anders is dan onze menselijke voorstellingen. Hoewel de update wat radicaler had gemogen, heeft Schouls een aansprekend boekje geschreven, waar vooral ouderlingen en leraren midden in de ‘zuil’ naast herkenning ook praktische tips vinden hoe ze eigentijds leiding kunnen geven.

A. DE MUYNCK, HENDRIK IDO AMBACHT

Tim Dowley Christelijke muziek door de eeuwen heen. Uitg. Protestantse Pers, Heerenveen; 280 blz.; € 27,50.

Met het boek Christelijke muziek door de eeuwen heen van Tim Dowley in handen kwam de gedachte bij mij op hoe iemand recht kan doen aan een eeuwenoude en rijke traditie zoals die van de christelijke muziek, door deze te bundelen in een boek van het formaat 14x24 cm met niet meer dan 250 bladzijden aan tekst, waarbij haast elke pagina verluchtigd is met één of meer foto’s, prenten, tekeningen of schilderijen. Bij het inzien van de inhoudsopgave blijkt tevens dat van de 22 hoofdstukken niet minder dan acht – alle geschreven door gastauteurs – gericht zijn op thema’s uit de twintigste eeuw, zoals het ontstaan van de Amerikaanse gospeltraditie, spirituals en blues, christenen in country, folk en jazz, of ook het ontstaan van de hedendaagse christelijke muziekindustrie. De (Amerikaanse) twintigste eeuw krijgt hiermee verhoudingsgewijs veel aandacht. Om dit laatste kennelijk wat te compenseren leveren drie Nederlandse auteurs een eigen, specifiek op Nederland gerichte bijdrage. Martin Hoonert geeft inzicht in Psalmen, kerkliederen en liturgische muziek in Nederland, gebruikmakend van artikelen van dr. A. Vernooij. In vogelvlucht wordt – binnen de algemene cultuur- en muziekgeschiedenis van de christelijke muziek – de eigenheid van de ontwikkeling in Nederland beschreven. Terecht geeft Hoonert zelf al aan dat hij met grote sprongen door de tijd heen springt, met het zwaartepunt op het tijdvak 1550-1900. (Een kleine anachronistische misser op blz. 250, waar de Delftse bierbrouwer Cornelis Graswinckel (1653) wordt toegeschreven te behoren tot de Nederlandse Hervormde Kerk. Laatstgenoemde naam dateert van 1816.) Hoonerts slotalinea – over de toenemende popularisering van het liturgisch-muzikale repertoire – geeft helder weer wat zich in onze tijd afspeelt. Niet alleen wijst hij op de toename aan keuzemogelijkheden voor wat betreft de muzikale invulling van de christelijke eredienst. Ook bij huwelijksvieringen en uitvaartbijeenkomsten komt het gebruik van cd’s of het inhuren van zangers steeds vaker voor. Terecht signaleert hij de tendens dat de kerkmuziek van vandaag niet buiten de invloedsfeer staat van de populaire muziek, de beat en de voorliefde voor easy listening. Met een speciale literatuurlijst sluit dit hoofdstuk af. Tim Dowley verzamelt, beschrijft en vat eerder informatie op een haast encyclopedische wijze samen, dan dat hij op wetenschappelijk niveau een bepaalde thematiek uitwerkt, verdiept of van conclusies voorziet. Dit zou kunnen passen bij de oorspronkelijke titel: A Global History. Dat neemt niet weg dat dit boek het niveau van de populaire boekentafel overstijgt. De bijgevoegde cd telt vijftien nummers waarbij het merendeel genomen uit Mozarts Requiem, Pergolesi’s Stabat Mater (abusievelijk weergegeven als Pergolese), en Bach’s Matthäus Passion. Voor een uitgave als deze hadden we op zijn minst een breder en ‘globaler’ repertoire mogen verwachten. Wie niet al te diepgravend, maar toch breed geïnformeerd wil worden over de wortels, ontwikkelingen, stromingen en hoogtepunten in onze christelijke muzikale geschiedenis heeft met deze uitgave toch een mooi en rij geïllustreerd boek in handen

,M.F. VAN BINNENDIJK ROTTERDAM

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen