GLOBAAL BEKEKEN

Ter gelegenheid van ‘600 jaar Nijkerk’ verscheen een omkeerboek, waarin de historicus Fred van Lieburg de kerkgeschiedenis van Nijkerk beschreef (Heilig Nijkerk) en de historicus John Exalto die van Hoevelaken (Hemels Hoevelaken)

• Nijkerk beleefde opwekkingen (van verschillende aard) onder ds. Gerard Kuypers (1749-1759) en onder ds. Bernardus Moorrees (1816-1831). In de tijd van Moorrees:

De beide Nijkerkse predikanten Schoonderbeek en Moorrees kregen van de classis Harderwijk het verzoek een verslag in te leveren over de gebeurtenissen en geruchten. Met een ‘getrouw verhaal’, als ware het de apologie die ooit door Gerardus Kuypers was opgesteld, verdedigden zij zich met verve tegen de verdenking van antigodsdienstige activiteiten in hun pastorale arbeidsveld. Zij beriepen zich daarbij speciaal op de ervaringen van de Nijkerkse commissaris van politie, Rijkerd Jacob Brouwer, ‘een man wegens zijnen kunde en bekwaamheden en zelfs verlichte denkwijze bij onze Geëerbiedigde Koning bekend en zeker ook wel bij de leden van het Klassikaal bestuur’. Hij was verantwoordelijk voor de openbare orde in het kanton. Met stijgende verbazing had hij waargenomen hoe de intensivering van kerkbezoek en gezelschapsleven het volk rustig en ingetogen had gemaakt.
Daarom is ook de algemeene kreet aan deze plaats: Nijkerk is Nijkerk niet meer. Zoo in het oog loopende is de invloed dezer Godsdienstige verandering op de zedelijkheid, dat zelfs de Pastoor der Roomsch Katholieke aan deze plaats aan bovengemelden Commissaris van Politie heeft laten zeggen, dat hij ook gaarne zag dat de leden van zijne gemeente de Goddeloosheden lieten varen, gelijk de leden der Gereformeerde Kerk.
De proef op de som was de viering van vastenavond, dinsdag 13 maart 1821, veertig dagen voor Pasen. (…) Normaliter moest de gewapende schutterij van begin tot eind paraat te zijn. Deze keer waagde de commissaris het alleen met zijn eigen dienaren de orde te handhaven. Hoe zou het dit jaar gaan?
De herbergiers hadden als naar gewoonte de kamers in orde gebragt om het jonge volk te ontvangen. En ziet, wat gebeurd: de herbergen waar de gereformeerden altijd kwamen, bleven ledig. Niemand was opgekomen. De Roomschgezinden hebben dezen Vastenavond geheel alleen gevierd; men heeft geen Gereformeerden gezien in den herbergen dien dag met oogmerk om voor de viool te dansen, zooals andere jaren. Deze gebeurtenis maakte indruk op allen die nog eenig gevoel hadden. (…)’

• Hoevelaken in de tijd van ds. B. van der Wal (1911-1917):

Van der Wal moest niets van kuyperiaans activisme hebben, maar in 1914 stond hij voor de kerk van Hoevelaken oog in oog met Kuyper zelf. Op de foto die daarvan bewaard is gebleven, zien we Kuyper in de openlucht een toespraak houden. Op 15 april 1914 werd de Heer van Hoevelaken, Jan Elias Nicolaas baron Schimmelpenninck van der Oye (1836-1914), begraven. Hij was in Den Haag overleden, want hij woonde alleen in de zomermaanden in Hoevelaken. Per auto was hij in alle vroegte naar Huize Hoevelaken overgebracht. Vandaar droegen twintig pachters en pachterszonen de kist naar het plein voor de kerk. Op dat plein hield Abraham Kuyper als oudste lid van de Eerste Kamer een rede. De baron was sinds 1902 voorzitter van de Eerste Kamer geweest. Kuyper refereerde volgens de krantenverslagen van de begrafenis niet aan het conflict dat hij met Schimmelpenninck had gehad toen deze lid was van de Tweede Kamer voor de Anti-Revolutionaire Partij. In 1898 had hij namelijk de ARP verlaten en zich bij de toen gestichte Vrij-Antirevolutionaire Partij van De Savornin Lohman gevoegd. Kuyper prees hem omdat hij op politiek gebied ‘kloek en moedig’ pal stond voor zijn God en Koning. Van der Wal leidde de begrafenisdienst in de kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen