Vooroordelen voorbij

Die vondst komt uit het boek Homoseksualiteit tussen Bijbel en actualiteit van dr. A.A.A. Prosman. Dit dubbeldikke deel in de Artiosreeks levert een ‘bijdrage aan de voortgaande bezinning op een lastig en kwetsbaar onderwerp dat emoties oproept’. Het is ook ‘een poging tot verheldering’. Dat is inderdaad nodig.
Dit boek helpt ambtsdragers en gemeenteleden pastoraal verder bij hun werk in de gemeente. Maar dan is eerst wel het fundamentele aan de orde geweest: de bijbels-theologische benadering, de hermeneutische verantwoording en homoseksualiteit in ethisch perspectief.
Pastoraat vraagt immers om een goede basis, duidelijke uitgangspunten. Als pastor mogen we mensen niet zomaar ergens mee naar toenemen. We zoeken samen te gaan op Gods weg, de weg van de navolging van Christus.

LUISTEREN
Dit boek helpt mij ten eerste zo goed verder, omdat ik word meegenomen in de weg van het Woord. Met een knipoog naar Karl Barth: er wordt geluisterd, geluisterd en nog eens geluisterd in de opening van de Heilige Schrift. Er wordt geluisterd in samenspraak met anderen die ook luisterden en luisteren. Daarbij is voor mij Handelingen 15 in dit verband een vondst.

WEDERZIJDS RESPECT
Ook helpt de publicatie me verder, omdat het me te meer leert dat een echt gesprek, een ontmoeting er is als er wederzijds respect is. Weg met de vooroordelen! Geen begrip voor veroordeling en liefdeloosheid in heden en verleden. Wel begrip voor het feit dat de één de ander soms niet helemaal of helemaal niet begrijpt. En begrip voor het feit dat verschillende bijbelteksten niet terzijde geschoven kunnen worden.

EENZAAMHEID
Als pastor ben ik ook weer gewezen op het knellende probleem van de eenzaamheid. Een eenzaamheid die veel homoseksuelen onder ons verbergen. Velen leven in anonimiteit, in een isolement. Dat is bijna niet te dragen. Men is bang afgewezen, miskend te worden, alsof ze een besmettelijke ziekte hebben. Moeten wij het niet allen hebben van God, Die góddelozen rechtvaardigt? Homoseksuelen leven onder ons meer dan eens aan de rand van de wanhoop. Ds. Prosman stelt: Homoseksualiteit brengt aan het licht hoe het er met ons gemeentezijn voor staat. Is er voor de homoseksuele broeder, zuster veiligheid, geborgenheid, oprechtheid en zorgzame aandacht?
Dit boek bevat genoeg (huis-) werk. Vaak droom ik van vormen van leefgemeenschappen van alleengaanden. Ik begrijp dat ook Herman van Wijngaarden, schrijver van Oké, ik ben dus homo, hiervoor pleit. Eenzaamheid is zo verschrikkelijk. Dat moet doorbroken worden. God schiep ons immers niet eenzaam, maar gemeenzaam. Mensen hebben mensen nodig.

STRIJD
Door de pennenvrucht van dr. Prosman kun je de gewetensnood van homoseksuelen beter peilen.
De daarmee gepaard gaande strijd komt dichtbij. Dat is niet zozeer een strijd tegen hun daden, maar tegen zichzelf. Voortdurend liggen ze met zichzelf overhoop. Soms zijn ze de wanhoop nabij. Ik moet er niet aan denken… Of is er toch wat herkenning? Dr. Prosman meent overeenkomsten te zien met Paulus’ strijd, vertolkt in 2 Korinthe 12 en Romeinen 7. Ik ga erin mee. Als heterofiel zal ik dan evenals mijn homofiele broeder of zuster op beslissende momenten nee moeten zeggen. Maar dat nee mag dan ondergedompeld zijn in het ja zeggen tegen Christus en Zijn evangelie. Zo houden we samen uitzicht en houden we het samen vol in een leven in radicale overgave aan Christus en gericht op Zijn Toekomst.

BEZINNING
Dit boek helpt me ook om als lid van de kerkenraad, en als kerkenraad in zijn geheel, te meer rondom de Bijbel te luisteren en te spreken, daarbij biddend om de leiding van de Geest. Het brengt bezinning op gang en biedt mogelijkheden om samen met hetero- en homofiele gemeenteleden in gesprek te gaan: woord en weerwoord. Samen bidden, samen zoeken naar het plan van onze Heer’, samen Zijn weg te gaan.
Het is belangrijk om je te laten voorlichten, niet het minst door homofiele broeders en zusters om zo als kerkenraad dan besluiten te nemen, beleid te maken. Het nee tegen homoseksuele praxis zal ook een ja moeten inhouden: de homoseksuele broeder of zuster is in volle rechten lid van de gemeente. Ook hij of zij hoort er helemaal bij.

BEWOGENHEID
Als pastor dien je je er terdege van bewust te zijn dat je pastoraal bent. Dat lijkt misschien op het intrappen van een open deur, een dooddoener, maar dat is het niet. Hoe komt het dat homoseksuele gemeenteleden zo weinig open zijn naar ons als pastores? Is het misschien omdat de pastorale bewogenheid, het liefdevolle oog en dat open oor, niet of zo weinig wordt opgemerkt? Met welke intentie voer ik het gesprek? Wat zijn mijn gevoelens? Ben ik echt geïnteresseerd in de ander? Heb ik oog en hart voor de kwetsbaarheid waarin m’n gemeentelid verkeert? Accepteer ik hem of haar zoals hij of zij is? Het komt erop aan dat ik empathisch, invoelend, ben. Ik denk aan onze Heiland. In alle dingen is Hij verzocht geweest om mensen zoals wij, ook in onze strijd inzake seksualiteit, te hulp te komen. Als pastor wens ik ook daarin op Jezus te lijken. Hij is mijn Voorganger en zo mijn grote Voorbeeld als pastor. Ik mag tegen de ander zeggen dat er een Herder is, de Goede, de Enige. We gaan samen tot Hem. Samen zoeken we Zijn spoor te gaan. Ds. Prosman geeft in zijn boek behartigenswaardige toelichtingen bij de verschillende gespreksmodellen die hij aantrof in een boek van prof. Louw. Het informerende gesprek, waarbij betrouwbaarheid van belang is. Het troostende of ondersteunende gesprek waarbij het gebed niet mag ontbreken. Het adviserende- vermanende gesprek, waarin een pastor herderlijk optreedt, leidinggevend. Het interpreterende gesprek, waarin iets van genezing en heling van wonden uit het verleden mag plaatsvinden.

MODERNE TIJD
Dr. Prosman verschaft veel achtergrondinformatie bij de discussie die gevoerd is en wordt in kerk en maatschappij. Dat er door de eeuwen heen veel heeft plaatsgevonden en nog plaatsvindt waarover we ons moeten schamen wat betreft onze houding naar homoseksuelen, zal duidelijk zijn. Maar dat de feiten weleens anders zijn dan beweerd, wordt in dit boek bewezen. De moderne tijd pakt helemaal niet zo goed uit voor homoseksuelen. Te gemakkelijk wordt kerk en christendom alle schuld in de schoenen geschoven.

VOORBEDE
Een belangrijke vraag is hoe we kunnen voorkomen dat een thema als homoseksualiteit geïsoleerd behandeld wordt. Vanuit mijn contacten met homoseksuelen is het me overduidelijk dat zij geen expliciete aandacht vragen. Het pastoraat rond homoseksualiteit zal op een natuurlijke wijze dienen te geschieden. En dan is er nog heel wat huiswerk. Er rust in de gemeente nog heel wat taboe op het onderwerp ‘seksualiteit’ en op ‘homoseksualiteit’ in het bijzonder.
Collectief pastoraat in de prediking en het geheel van de eredienst is nodig. Ik denk aan de aandacht in de voorbede. Dan zal het toch niet waar zijn dat in de voorbede onze homoseksuele medebroeder en -zuster een plaats krijgen in het rijtje van lichamelijk gehandicapten, andersbegaafden of van dak- en thuislozen en asielzoekers.
Nee, homoseksualiteit is onderdeel van een groter en omvattender probleem. Het is het probleem van onze seksualiteit. Nog breder: onderdeel van ons leven in de wereld in de navolging van Christus. Dan komt alles veel dichterbij, heel dicht bij ons.

PREDIKING
Door in de prediking aandacht aan homoseksualiteit te schenken, bereiken we de gemeente in haar onderlinge relaties en geledingen. Vanuit de verkondiging van het heil dient ook de heiliging van het leven aan de orde te komen. Bij trouwe catechismusprediking komt ook het zevende gebod aan de orde. Daarnaast kan ‘seksualiteit’ aan de orde komen wanneer de tekst daar aanleiding toe geeft. Laten dominees het Hooglied eens bepreken.

CATECHESELOKAAL
Ook het catecheselokaal is uitermate geschikt om te spreken over seksualiteit. Wat zijn jongeren je dankbaar als daar met regelmaat aandacht aan gegeven wordt. En zullen we dan als catecheet niet laten merken dat we het met de gave van de seksualiteit ook niet altijd gemakkelijk gehad hebben en misschien nog niet hebben?! Wat kan er onder catechisanten veel strijd zijn, veel getob. Wat kan in het catecheselokaal kwetsend gesproken worden over homo’s. Je moet maar denken dat je ‘zo’ bent of ontdekt hebben dat je ‘zo’ bent. Catecheten moeten wel oppassen niet te persoonlijk, te confronterend te spreken.
Over het individuele pastoraat zwijg ik nu verder. Een pastor die dicht bij de Grote Pastor leeft en Zijn leerling is, zal schapen aantrekken en gaat ook dat ene afgedwaalde schaap achterna. Schapen, dat zijn medezondaren die het moeten hebben van Gods vergevende liefde en van Zijn vernieuwende genade in Jezus Christus. Ook in het kringwerk en tijdens gemeente- of wijkavonden kan dit boek ter sprake komen. De christelijke gemeente is de plaats waar de Heiland met zondaren samenwoont. Daar wil Hij ons door Zijn Geest voor- en toebereiden om ons eenmaal als Zijn Bruid voor Zijn Vader te stellen. Dat geldt homo- en heteroseksuelen die samen leven van genade, die zich door de Geest laten leiden. De Geest Die wederbaart en doet gaan op de smalle weg van Gods geboden. Samen biddend om de komst van Gods Koninkrijk

BEZINNING
In de jaren negentig van de vorige eeuw nam ik als lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond deel aan de bezinning over ‘homoseksualiteit en kerk’. Deze bezinning staat in het boek van dr. Prosman als ‘mislukt’ te boek. Lag dat aan mij? Dan krijg ik nu dus een herkansing. Spannend. Met een ‘liefdevol oog en een open oor’ zijn we betrokken op de schapen en lammeren van Jezus’ kudde. Betrokken op mannen en vrouwen, meisjes en jongens, die – zoals wij allen – seksuele wezens zijn en die het soms knap lastig hebben met die seksualiteit. Ik denk aan eigen puberteit, verkeringstijd, verlovingstijd, huwelijk.
Trouwens, die bezinning van destijds zal ik nooit vergeten. Heterofielen en homofielen kwamen bij elkaar rond één tafel. Biddend om de leiding van de Heilige Geest zaten we daar met de Bijbel open. Na intensieve gesprekken namen we telkens afscheid van elkaar. We wensten elkaar sterkte en wijsheid toe. Ik ging huiswaarts. Een warm bed wachtte mij, met daarin mijn slapende echtgenote. Ik lag vaak nog lang wakker. Dacht aan mijn homofiele zuster, broeder… alleen thuisgekomen. Ik hoor me nog zeggen: ‘Sterkte, wijsheid…’ Ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ds. A. Kool tijdens een van de sessies zei: ‘Ik ben zo hetero als een haan, begrijp dus niets van een homofiel, maar toch…’ Wat sprak hij pastoraal bewogen over de vele contacten die hij had gehad en nog had met homoseksuelen. Hij sprak van een oude man, die op zijn sterfbed hem toevertrouwde: ‘Dominee, ik heb zeventig jaar in een hel geleefd.’
Als predikant, bijna dertig jaar in ambtelijke dienst, voerde ik verschillende pastorale gesprekken met homofiele gemeenteleden. Wel vreemd dat ik meestal met hen in contact kwam nadat ik uit de plaats waar ik stond en zij woonden, naar een volgende gemeente was vertrokken. Onlangs kreeg ik nog een anonieme mail: ‘Ik was onlangs onder uw gehoor. Tijdens het gebed stond u stil bij de ongehuwden en bad u voor hen die alleen waren. Waar ik voor wil bedanken is, dat u dacht aan de mensen met een andere geaardheid, ja u noemde zelfs dat deze mensen wel eens struikelen. Het doet me goed als een predikant daaraan denkt (tijdens het gebed). Dat wilde ik u graag even vertellen.’

Ds. A. Baas is hervormd predikant te Apeldoorn. In de jaren negentig nam hij als lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond deel aan de bezinning over homoseksualiteit en kerk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen