Boekbespreking

Ik moet eerlijk toegeven dat de titel van dit boek mij aanvankelijk een beetje tegenstond. ‘Biblebelt’, is dat niet erg stigmatiserend? Enkele hoofdstukken in dit boek gaan in op het begrip framing. Met die term wordt aangeduid dat je iets bij voorbaat al in een bepaald licht kan zetten door het met een bepaalde term te verbinden. In communicatie gebeurt dat over het algemeen met opzet. Van framing is zeker ook sprake wanneer je de term biblebelt gebruikt. Iedereen denkt meteen aan: wereldvreemd, behoudend, fundamentalistisch en dergelijke termen. ‘Bevindelijk gereformeerden’ bewerkt ook framing, maar een andere. Biblebelt ‘bekt’ tegenwoordig echter goed. Gelukkig verschuiven de associaties ook wel een beetje naarmate de term steeds vaker door deze bevolkingsgroep zelf gebruikt worden. Dat gebeurt deels in dit boekje ook. Het is de eerste van een serie Biblebelt Studies (aan die term zitten we dus voorlopig vast). Het boekje is de uitkomst van een studiedag die werd georganiseerd door het interdisciplinaire Biblebelt Netwerk. Uit die naam blijkt dat het hier gaat om een wetenschappelijk geïnteresseerd gezelschap. Het boekje bevat tien hoofdstukken die ook allemaal een populair-wetenschappelijk karakter dragen. Het zijn toegankelijke weergaven van onderzoek onder de bevindelijk gereformeerden (vergeef mij dat ik toch even voorkeur blijf geven aan die andere term). In dit eerste deel staat de omgang met nieuwe media onder hen centraal. Dat is een prachtige binnenkomer voor de serie, want als ergens duidelijk wordt dat er een haatliefdeverhouding bestaat tussen dit deel van de bevolking en wat wetenschap en techniek te bieden hebben, dan is het op dit gebied. Werd de televisie categorisch geweerd, Internet en sociale media worden met voortvarendheid in huis gehaald. Uit het hoofdstuk van Jeroen van der Laan (hoofdstuk 1) blijkt dat er nog een lichte achterstand met ‘de wereld’ is, maar ik zou wel eens willen zien hoe de situatie eruit zag als de studie waarover Van der Laan rapporteert een meerjarenkarakter zou hebben gehad in plaats van een momentopname. Het kon wel eens zijn dat de snelheid waarmee deze technologische innovaties door de bevindelijk gereformeerde omarmd worden na een wat trage opstart nu nog sneller verloopt dan buiten deze kring. Van der Laan is lid van het lectoraat nieuwe media in vorming en onderwijs van dr.ir. Steef de Bruijn bij Driestar Educatief, die in een ander hoofdstuk diverse gevaren van deze ontwikkeling voor deze groep signaleert. Dit hoofdstuk verschilt ook enigszins van andere hoofdstukken in dit boekje, die eerder de indruk wekken dat de bevindelijk gereformeerden eigenlijk nog te veel koudwatervrees kennen op het gebied van de nieuwe media.
De inleiding door Anneke Pons zet in met het beeld van een jeugdwerker die probeert een groep jongeren te overtuigen van de wereldse verleidingen die voortkomen uit het gebruik van nieuwe media, zonder dat het de jongeren veel lijkt te doen, gewend als ze al zijn aan de omgang met deze media. Het is bijna karikaturaal, maar tekent wel een echte spanning, die ook binnen het boekje terugkeert.
Ook de titel van het hoofdstuk ‘Mediapaniek in de Biblebelt’ van Johan Roeland versterkt nog eens de indruk van een zekere stunteligheid, die diverse auteurs menen de zien in het gedrag van de bewoners van de Biblebelt. Pons kiest het uitgangspunt voor het bespreekbaar maken van deze spanning in de filosofie van Emmanuel Levinas. Begrip voor de positie van de ander staat daarin centraal. Dat is wel een heel specifieke manier om het thema in te plaatsen, en het is de vraag of dat niet meteen een manco van het hele boekje verraadt: de sociologie lijkt het in dit interdisciplinaire gezelschap wel heel sterk te winnen van de theologie. De aanvankelijke aarzelingen bij de acceptatie van nieuwe media wordt in sommige hoofdstukken min of meer expliciet gerekend tot de ‘stunteligheid’, waarvan ik eerder melding maakte, maar ik vraag me af of dat terecht is. Het hoofdstuk van De Bruijn wekt een andere indruk. Fred van Lieburg begint zijn hoofdstuk door met smakelijk genoegen het verhaal te vertellen van een reeks artikelen in De Saambinder, orgaan van de Gereformeerde Gemeenten, in 1919 over de ‘kleine vossen, die de wijngaard verderven’ en waartoe de auteur van de serie de radio rekent. Over framing gesproken.
Kortom, ik heb het boek met wat gemengde gevoelens gelezen. Toch beveel ik het graag aan, omdat de wetenschappelijke studies die erin staan absoluut de moeite waard zijn om kennis van te nemen. Ongetwijfeld roeren de auteurs ook een problematiek aan die roept om bespreking. Het heeft geen zin de kop in het zand te steken voor de spanningen die hier liggen. Maar de framing zou voor de volgende deeltjes in de serieredactie nog eens goed bediscussieerd moeten worden. Anders wordt het misschien een beetje ‘aapjes kijken’ voor minder-bevindelijk gereformeerden.
M.J. DE VRIES, PAPENDRECHT

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen