Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Werk op de achtergrond

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Werk op de achtergrond

Pinksteren in de belijdenis van de kerk

7 minuten leestijd Arcering uitzetten

Pinksteren is het feest van de uitstorting van de Heilige Geest. Het is het laatste heilsfeit vóór de wederkomst, waarmee ons eeuwig heil staat of valt. We bezien welke plaats dit heilsfeit in de belijdenis van de kerk der eeuwen inneemt.

Die plaats is zo groot dat er niet eens een belijdenis geweest zou zijn zonder de Heilige Geest. Daarom heeft de derde persoon van de drieenige God een ereplaats in de belijdenis. Maar het is wel een aparte ereplaats. Het is namelijk een eer die gericht is op de Vader en de Zoon.
De Geest gaat immers uit van de Vader en de Zoon. Het is de eer van de Heilige Geest dat Hij Zelf op de achtergrond blijft.
We gaan op zoek naar het wonder van Pinksteren in onze confessie vanuit zondag 20, vraag en antwoord 53 van de Heidelbergse Catechismus (HC).

Vraag: Wat gelooft u over de Heilige Geest?
Antwoord: Ten eerste dat Hij samen met de Vader en de Zoon waarachtig en eeuwig God is. Ten tweede dat Hij ook mij gegeven is om mij door een oprecht geloof deel te laten hebben aan Christus en al Zijn weldaden, mij te troosten en eeuwig met mij te blijven.


DERDE PERSOON
Wie is de Heilige Geest? De Heilige Geest is waarachtig en eeuwig God, samen met de Vader en de Zoon. Daarmee spreekt de catechismus de belijdenis van de Vroege Kerk na. In de geloofsbelijdenis van Nicea staat van de Heilige Geest: ‘Die Heere is en levend maakt. Die voortkomt uit de Vader en de Zoon.’
In heel de belijdenis van de Vroege Kerk en van de Reformatie wordt beleden dat de Heilige Geest God is. Daarmee neemt de kerk afstand van de gedachte dat de Heilige Geest een onpersoonlijke kracht zou zijn.
De Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB,11) belijdt Hem als volgt: ‘Hij is de derde persoon in de orde van de Drievuldigheid, van eenzelfde wezen, majesteit en heerlijkheid als de Vader en de Zoon, waarachtig en eeuwig God.’ Genoeg reden om met Nicea de Heilige Geest te aanbidden en te verheerlijken.

BELOOFDE INWONING
Dat de belijdenis niet over de Heilige Geest spreekt in termen van een abstracte, leerstellige waarheid, wordt duidelijk als het kind van de gemeente dat de catechismus leert, zegt ‘dat Hij ook aan míj gegeven is’. Daarmee kleurt de belijdenis het spreken óver de Heilige Geest meteen in als een persoonlijk spreken dóór de Heilige Geest. Hierdoor is het spreken over de Heilige Geest alle vrijblijvendheid voorbij.
De Heidelberger legt de belijdenis over de Heilige Geest het kind van de gemeente in de mond, omdat het kind (ook) gedoopt is in de naam van de Heilige Geest. Toen beloofde de Heilige Geest in het hart van het kind te wonen en te werken.
In de behandeling van de sacramenten wordt daarom voor de Heilige Geest een grote plaats ingeruimd. Dit moeten we niet verkeerd opvatten. De belijdenis ziet de beloofde inwoning van de Heilige Geest in ons leven nooit als iets vanzelfsprekends. Integendeel, het is een ongelooflijk wonder dat Hij dat wil doen in ons leven.
Dat zal dan ook in de prediking vandaag duidelijk beklemtoond moeten worden. Hier is geen plaats voor de vlakheid van een gearriveerd christendom. De Heilige Geest wordt nooit eigen bezit. We blijven heel ons leven bidden om de genade van de Heilige Geest (HC,115).

WERKZAAMHEDEN
Op allerlei manieren wordt in de belijdenis het werk van de Heilige Geest bezongen. Een breed scala van werkzaamheden wordt genoemd. Het Nicenum zegt dat de Heilige Geest gesproken heeft door de profeten. De Nederlandse Geloofsbelijdenis (art.3) belijdt dat Hij heilige mannen heeft geïnspireerd, waardoor zij het Woord van God hebben gesproken.
Afzonderlijke aandacht wordt besteed aan het wonder dat Christus door de Heilige Geest ontvangen is in de schoot van moeder Maria (NGB,18; HC,35). Ook is Hij gezalfd met de Heilige Geest tot Profeet, Priester en Koning (HC,31).

HERSCHEPPING
Maar verreweg de meeste aandacht krijgt het werk van de Heilige Geest in het hart en leven van mensen. Dan gaat het niet zozeer om het leven van de schepping, maar van de herschepping. Een schitterende typering hiervan gebruiken de Dordtse Leerregels (DL) als zij de Heilige Geest een ‘wonderbare Werkmeester’ noemen (III/IV.16). Hij is de Meester in het bewerken van geloof en bekering. Dat begint ermee dat Hij mensen krachtig roept tot geloof (DL,III/IV.8). Hij opent hun hart voor het evangelie (NGB,22; HC,21,65; DL,II.5).
Voortdurend is Zijn werk daarbij gericht op Jezus Christus. Zoals een schijnwerper een gebouw in het volle licht zet, zo zet de Heilige Geest Christus in het volle licht. Hij leidt de zondaar naar Christus toe. Onwederstandelijk. (DL,III/IV.12)

HET WOORD
Hoe doet Hij dat gewoonlijk? Door het Woord, dat is het Evangelie. Het heeft de Heilige Geest behaagd om door middel van het Woord van God in onze harten te werken (HC,65; DL,I.6 en III/ IV.6). Van de Heilige Geest en het Woord in de belijdenis geldt: alzo gingen die beide tezamen. We moeten de Geest en het Woord dan ook niet van elkaar losmaken. Binnen de kortste keren denken we dan dat we het over het werk van de Heilige Geest hebben, terwijl we het hebben over het werk van onze eigen geest. Dat is een levensgevaarlijke verwisseling.
De Geest vindt het Woord zó belangrijk dat Hij er Zelf het liefst achter schuil gaat. Dat is de reden dat je soms denkt in de belijdenis: hier zal het werk van de Geest wel genoemd worden, maar dat is dan toch niet het geval (bijv. in zondag 23 over de rechtvaardiging).
Het is de passie van de Geest dat Jezus Christus en Zijn heilswerk in het stralende middelpunt komt te staan. Hij is de Bruidswerver van Christus, Die een arme bruid bij een rijke Bruidegom brengt.

VERNIEUWING
Vervolgens wordt er in de belijdenis veel aandacht aan besteed dat de Geest de weldaden van Christus toepast. Dan gaat het er vooral om dat Hij het leven van de gelovigen door de relatie met Christus vernieuwt. Daarvoor worden allerlei woorden gebruikt, zoals: levend maken (Nicea), heiliging (NGB,24; HC,24), wedergeboorte en bekering (NGB,24; HC,8,88; DL,III//IV.3 en V.1), dankbaarheid (derde deel HC), gehoorzaamheid (DL,III/IV.16), zoeken wat boven is (HC,49), strijden tegen de zonden en andere vijanden (NGB,29; HC,127; DL,V.2).
Mooi is het dat de catechismus door de term ‘weldaden van Christus’ te gebruiken ons uittilt boven het dilemma: vrucht óf gaven van de Geest. Het een is niet meer dan het ander. Alle vrucht en alle gaven zijn weldaden van Christus. (HC,51) 1 Korinthe 12 (gaven) en 1 Korinthe 13 (vrucht) vormen, om zo te zeggen, een twee-eenheid.

TROOSTER
Met de aanduiding ‘Trooster’ wordt de naam die Jezus aan de Heilige Geest gaf aangeduid (Joh.14:16). De Heilige Geest kan zo goed troosten. Hij troost ons met het werk van Christus als het fundament van ons eeuwig behoud. Ook door ons door allerlei troosteloze gronden heen te laten zakken.
Soms noemt de belijdenis deze troost de verzegeling van de Geest. (NGB,27; DL,V.8) Hij houdt kleine wankelmoedige mensen vast en doet hen volharden (DL,V) en verzekert hen van het eeuwige leven (HC,1).

ONZE OLIELAMP
De belijdenis van de kerk is vol van de Heilige Geest. Laten we Hem niet uitblussen of Hem bedroeven. Laten we onze olielamp met Zijn werk vullen en met de wijze meisjes Koning Jezus tegemoet gaan, omdat Hij komt. Deze Geest zij samen met de Vader en de Heilige Geest eer en heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen (DL,V.15).


Dr. W. Verboom uit Harderwijk is emeritus hoogleraar geschiedenis van het gereformeerd protestantisme.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 mei 2015

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's

Werk op de achtergrond

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 22 mei 2015

De Waarheidsvriend | 24 Pagina's