Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

EEN GROTE-GOD-THEOLOGIE

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

EEN GROTE-GOD-THEOLOGIE

Nieuwe calvinisten [1]

8 minuten leestijd Arcering uitzetten

Een van de meest opmerkelijke ontwikkelingen in onze tijd is de herleving van het calvinisme onder evangelicale christenen in Amerika.

Journalist Collin Hansen beschrijft deze opleving in zijn boek Young, Restless, Reformed: A Journalist Journey with the New Calvinists, dat in 2008 is verschenen. Ook buiten de christelijke wereld wordt de herleving van het calvinisme opgemerkt.

Verschillende grote Amerikaanse kranten en tijdschriften schrijven er artikelen over en wijzen op de grote invloed van de beweging. Time Magazine noemt het nieuwe calvinisme zelfs in het rijtje van de ‘tien ideeën die op dit moment de wereld veranderen’.

Ook in Nederland merken we steeds meer van de invloed van de new calvinists. Alle reden voor een nadere kennismaking met deze beweging. Wie zijn deze nieuwe calvinisten? Wat kunnen we als Nederlandse christenen van hen leren? En hoe groot is hun invloed in Nederland?

BEKENDE VOORGANGERS

Het eerste wat we over het nieuwe calvinisme kunnen zeggen, is dat het een beweging is die zich concentreert rond een aantal bekende voorgangers. We kunnen dan denken aan wat oudere predikanten als Tim Keller, John Piper, John MacArthur en R.C. Sproul, maar ook aan jongere predikanten als Kevin DeYoung en Matt Chandler.


‘THE GOSPEL COALITION’

In 2007 richt Tim Keller samen met zijn vriend D.A. Carson The Gospel Coalition (TGC) op. Het doel van dit platform van calvinistische christenen is allereerst om kerken en christenen te verenigen rond de kern van de bijbelse boodschap: het Evangelie. Daarnaast wil TGC kerken en christenen helpen om het Evangelie ook daadwerkelijk in alle aspecten van het leven centraal te stellen (de term die nieuwe calvinisten veel gebruiken is: Gospel- Centered). Hoe dit er in de praktijk uitziet, zien we heel mooi in de boeken van Tim Keller over het huwelijk (Het huwelijk) en het lijden (Aan Gods hand door het lijden).


ONDERWIJS

Een tweede kenmerk van de beweging is de centrale plaats van de prediking en de geloofsleer. Jarenlang stonden Amerikaanse christenen vooral bekend om hun pragmatische en weinig theologische inslag (American protestantism is 3000 miles wide and half an inch deep). De herleving van het calvinisme laat zien dat er de afgelopen tijd wat veranderd is. De nieuwe calvinisten schamen zich bepaald niet voor het leerstellige aspect van het geloof en benadrukken de kracht en de relevantie van de Bijbel en de geloofsleer. Veel energie van de beweging wordt gestoken in catechetisch onderwijs voor de ‘gewone’ gelovige. Een mooi voorbeeld van die catechese voor volwassenen is Ligonier Ministries, de organisatie van R.C. Sproul.

PLAATSELIJKE GEMEENTE

Een derde aspect van de beweging is de sterke focus op de kerk en de plaatselijke gemeente. De nieuwe calvinisten organiseren zich vooral in allerlei interkerkelijke kerkvernieuwingsbewegingen. De bekendste zijn The Gospel Coalition, Together for the Gospel, 9Marks en Acts 29.

MISSIONAIR

De nieuwe calvinisten kenmerken zich in de vierde plaats door hun kerkplantingsorganisatie van Redeemer Presbyterian Church in New York.

ACADEMISCH

In de vijfde plaats heeft de beweging een belangrijke academische component. We kunnen dan denken aan gerenommeerde theologen als D.A. Carson, Michael Horton, Albert Mohler en Thomas Schreiner, die ook buiten hun eigen calvinistische wereld als belangrijke gesprekspartners gezien worden. Een belangrijk centrum van de nieuwe calvinisten is het Southern Baptist Theological Seminary, een seminarie met duizenden studenten.

MODERNE MEDIA

In de zesde en laatste plaats wil ik wijzen op het intensieve gebruik van de moderne media. Zoals de beweging van de Reformatie handig gebruik maakte van de uitvinding van de drukpers, zo maken de nieuwe calvinisten gebruik van de technologische ontwikkelingen van onze tijd. De moderne media (websites, blogs, twitter, audiobestanden en video's met preken en interviews) worden ingezet voor de verspreiding van het gedachtegoed van de beweging maar zijn ook voor een belangrijk deel gemeenschapsvormend.

CALVINISTISCH?

Nu de contouren van de beweging duidelijker zijn, moeten we wat dieper ingaan op het ‘calvinistische’ karakter van de beweging. Hoe calvinistisch zijn de nieuwe calvinisten eigenlijk?


VIJF PUNTEN VAN HET CALVINISME

Onder Amerikaanse christenen is het gebruikelijk om calvinisten aan te duiden met behulp van de woordje ‘Tulip’. Het is een acroniem, de letters van ‘Tulip’ verwijzen naar de hoofdlijnen van de Dordtse Leerregels:

Total depravity, totale of radicale verdorvenheid van de mens (D.L.,3-4)

Unconditional election, onvoorwaardelijke verkiezing (D.L.,1)

Limited atonement, beperkte of particuliere verzoening (D.L.,2)

Irresistible grace, onwederstandelijke genade (D.L.,3-4)

Perseverance of the saints, volharding van de heiligen (D.L.,5)


Om die vraag te kunnen beantwoorden, moeten we eerst helder hebben wat ‘calvinistisch’ eigenlijk is. Voor sommigen is calvinisme theologie in de lijn van Calvijn. Voor anderen is calvinisme een synoniem voor gereformeerd. Collin Hansen bedoelt met calvinistisch vooral de doctrines of grace, de vijf punten van het calvinisme (zie kader). Of om het in Nederlandse termen te zeggen: calvinisten zijn voor Hansen christenen die de Dordtse Leerregels in hoofdlijnen kunnen onderschrijven.

THEOCENTRISCH

Op die omschrijving kun je best kritiek hebben. Als we bijvoorbeeld denken aan Calvijn zelf, dan moeten we zeggen dat het in zijn theologie lang niet alleen ging om zijn genadeleer, maar bijvoorbeeld ook om zijn visie op de kerk, de eredienst, de sacramenten, de traditie en de overheid. Zelf vind ik de omschrijving van dr. B.B. Warfield (een tijdgenoot en geestverwant van Bavinck) heel bruikbaar. Naar aanleiding van Jesaja 6 omschrijft hij een calvinist als iemand met een heel grote God. Calvinisten zijn mensen die in alles vanuit God, Zijn eer en Zijn soevereiniteit willen denken en zo ook willen leven. James Packer typeert het calvinisme op dezelfde manier: een theocentrische manier van denken over heel het leven, een erkennen van God als onze Heere en Koning, Die alle dingen werkt naar de raad van Zijn wil.


‘SOUTHERN BAPTIST CONVENTION’

Ook in de Verenigde Staten zien we in de meeste kerken helaas een ontwikkeling van orthodox naar steeds minder orthodox. Bij de Southern Baptists (SBC, met zo'n 17 miljoen leden de grootste protestantse denominatie van de Verenigde Staten) zien we de laatste veertig jaar juist het tegenoverstelde gebeuren: er is sprake van een grote terugkeer naar de bijbelgetrouwe theologie van de grondleggers van dit kerkverband. De laatste jaren zien we in de SBC ook een herleving van het calvinisme. Zo'n dertig jaar geleden waren verreweg de meeste Southern Baptists arminiaans georiënteerd en vaak zelfs anti-calvinistisch. Vandaag is de situatie heel anders. In een recent onderzoek geven predikanten aan dat zo'n dertig procent van de SBC calvinistisch is. Met name onder jonge predikanten en onder de leiding van het kerkverband heeft het calvinisme veel invloed. Bekende calvinistische Southern Baptists zijn Albert Mohler, de rector van het Southern Baptist Theological Seminary, en Russell Moore, de voorzitter van de invloedrijke ethische commissie van de SBC. Hun opiniestukken worden ook regelmatig door het Reformatorisch Dagblad overgenomen.


CONSEQUENTIES

Deze visie op God heeft consequenties voor je hele theologie. Je kunt er ook een hele wereldbeschouwing van maken, zoals Abraham Kuyper geprobeerd heeft in zijn in 1898 gehouden ‘Stone-lezingen. Maar die grote God komt toch vooral tot uitdrukking in de leer van zonde en genade. Dat zien we bij Calvijn en in de gereformeerde belijdenisgeschriften en daar ligt ook in de Bijbel zelf het accent op. De Bijbel geeft ons niet zozeer een complete wereldbeschouwing, maar focust op Gods verlossing van zondaren. Zo bezien is het dus niet zo vreemd om het calvinisme te typeren met behulp van de vijf punten van het calvinisme. Ze vertellen zeker niet alles over het calvinisme, maar ze bepalen ons wel bij de kern en laten goed zien op welke punten calvinisten zich onderscheiden van andere christenen.

IN DE LIJN VAN CALVIJN

Dat brengt me terug bij de vraag hoe calvinistisch de nieuwe calvinisten zijn. Als we het calvinisme omschrijven als een grote-God-theologie die vooral tot uitdrukking komt in de vijf punten van het calvinisme, dan zijn de nieuwe calvinisten, met alle verscheidenheid en diversiteit die ook deze beweging kent, zonder twijfel calvinistisch. Tim Keller, John Piper en al die andere new calvinists hebben een grote God. Ze denken sterk en consequent vanuit God, Zijn eer en Zijn werk, helemaal in de lijn van Calvijn zelf.

OVEREENKOMSTEN

In welke zin zijn de nieuwe calvinisten dan nieuw? Ik denk dat we dit ‘nieuwe’ niet moeten opvatten als ‘anders’, alsof het hier gaat om een nieuw soort calvinisme dat beter of slechter is dan het oude calvinisme. We moeten het nieuwe calvinisme veel meer zien als een bepaalde verschijningsvorm van het calvinisme, namelijk het calvinisme in het Amerika van de 21e eeuw. Zo denken de meeste new calvinists er trouwens zelf ook over. En natuurlijk zie je dan verschillen met het calvinisme van Calvijn, zoals er trouwens ook verschillen zijn tussen het calvinisme van Calvijn en dat van Owen of dat van andere calvinistische theologen als Edwards, Spurgeon en Bavinck. Maar die verschillen wegen minder zwaar dan de overeenkomsten. Wie de theologie van Keller, Piper en de andere nieuwe calvinisten vergelijkt met die van calvinistische theologen uit de vorige eeuwen, wordt niet zozeer getroffen door de verschillen maar juist door de grote overeenkomsten.

VERBREDING

Wat wel ‘nieuw’ is aan het nieuwe calvinisme, is dat de beweging voor een groot deel uit baptisten (onder wie ook charismatische christenen) bestaat, terwijl het ‘oude’ calvinisme vooral een presbyteriaans karakter had. Wat dat betreft is er sprake van een verbreding van de invloed van het calvinisme. Opmerkelijk is ook hoeveel jonge mensen zich tot deze beweging aangetrokken voelen.


Ds. M.K. de Wilde is predikant van de hervormde gemeente te Nijkerk.


In drie afleveringen besteedt ‘De Waarheidsvriend’ aandacht aan de opmars van de nieuwe calvinisten in Amerika. Volgende keer: wat wij van hen kunnen leren.

Dit artikel werd u aangeboden door: de Gereformeerde Bond

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 juni 2016

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's

EEN GROTE-GOD-THEOLOGIE

Bekijk de hele uitgave van vrijdag 3 juni 2016

De Waarheidsvriend | 20 Pagina's